 |
| Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày tham luận đầu tiên tại Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2022 |
Tận dụng thời cơ, khơi dậy tiềm năng, phục hồi và phát triển với tư duy mới, tầm chiến lược mới
Tham gia đóng góp ý kiến tại Hội thảo chuyên đề với nội dung về đẩy mạnh cải cách thể chế, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIII đã xác định mục tiêu đến năm 2030, nước ta sẽ là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, đất nước ta sẽ từ nước đang phát triển có mức thu nhập trung bình thấp trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Vì vậy, giai đoạn hiện nay là giai đoạn có tính lịch sử với rất nhiều thách thức. Thực tế đã chứng minh trong 50 năm qua chỉ một số ít nước có thể chuyển từ vị trí thu nhập trung bình lên vị trí thu nhập cao, trong đó cải cách thể chế đóng một vị trí rất quan trọng.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, bối cảnh hiện nay đang đặt ra rất nhiều thách thức đối với quá trình cải cách và hoàn thiện thể chế của Việt Nam. Trong đó, có ba xu hướng lớn toàn cầu dự kiến sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện thể chế của Việt Nam, đó là sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc, sự tăng tốc của nền kinh tế số, sự gia tăng mạnh mẽ của các sáng kiến xanh. Bên cạnh đó, đại dịch COVID-19 tiếp tục có những tác động mạnh mẽ đến quá trình phục hồi và phát triển kinh tế của đất nước.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ, bối cảnh này đặt ra những yêu cầu đặc biệt, thậm chí là chưa từng có đối với công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, thi hành pháp luật để thực hiện có hiệu quả yêu cầu về cải cách, hoàn thiện thể chế. Trong đó, không chỉ yêu cầu hướng tới khắc phục, giảm thiểu những thiệt hại do dịch bệnh gây nên mà còn phải tận dụng được những yếu tố thời cơ, thuận lợi, khơi dậy mọi tiềm năng, nguồn lực để vượt qua giai đoạn khó khăn, tiến tới phục hồi và phát triển với tư duy mới và tầm chiến lược mới.
Cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, thực tiễn đặt ra những yêu cầu cần phải sửa đổi, xây dựng, ban hành nhanh chóng và thi hành hiệu quả các văn bản pháp luật để phản ứng kịp thời và ứng phó hiệu quả với đại dịch, xử lý những vấn đề mới phát sinh, chưa có tiền lệ, đồng thời, bảo vệ sức khỏe, tính mạng Nhân dân. Cùng với đó, cần phải ban hành và tổ chức thi hành các văn bản sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật mà do sự chuyển biến của tình hình nên không còn phù hợp với thực tiễn, gây ra vướng mắc, cản trở phát triển; đẩy nhanh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng gắn với tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng bền vững, bao trùm, tăng trưởng xanh.
Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, bối cảnh chung của tình hình thế giới cũng như trong nước đã đặt ra yêu cầu nghiên cứu, ban hành và tổ chức thi hành những văn bản pháp luật nhằm điều chỉnh những lĩnh vực mới phát sinh trong đời sống kinh tế - xã hội, tạo khung pháp lý cần thiết và thông thoáng cho sự phát triển, trong đó, tập trung vào một số khía cạnh như đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, xây dựng xã hội số, Chính phủ số và nền kinh tế số.
Ngoài ra, cần tiếp tục hoàn thiện, củng cố, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội, lấy con người làm trung tâm; bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội; bảo đảm sự phát triển cân đối hơn giữa các vùng, miền, lĩnh vực kinh tế, qua đó khẳng định bản chất xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường Việt Nam.
Trước bối cảnh và những yêu cầu nói trên, Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021-2026) xác định mục tiêu công tác lập pháp của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV là “Hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, tạo lập khung khổ pháp lý để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025, gắn với 12 định hướng phát triển đất nước, 06 nhiệm vụ trọng tâm và 03 đột phá chiến lược được đề ra tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.
Tập trung thể chế hóa kịp thời, đầy đủ, đồng bộ các chủ trương, đường lối được xác định tại các văn kiện Đại hội XIII để hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, kịp thời, khả thi, ổn định, công khai, minh bạch, có sức cạnh tranh quốc tế; lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm; tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước; thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phát triển đất nước nhanh, bền vững”.
 |
| Các đại biểu tham dự Diễn đàn |
Quyết liệt đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật
Để tổ chức thực hiện có hiệu quả mục tiêu đã đặt ra trong Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021-2026), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng, cần tiếp tục quyết liệt đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật, trong đó tập trung vào một số giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất, tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật, sự đổi mới về tư duy, nhận thức, phương pháp tiếp cận của các chủ thể tham gia vào công tác xây dựng pháp luật, nhất là người đứng đầu, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là cơ sở tạo nên những chuyển biến mang tính bứt phá đối với công tác này.
Theo đó, cần thống nhất và nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật không chỉ trong việc tạo lập khuôn khổ pháp lý phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại mà còn phải phúc đáp kịp thời yêu cầu cấp bách của thực tiễn, tạo sự bứt phá về phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ hai, tăng cường năng lực cho các chủ thể tham gia công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Cần tiếp tục đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, nhất là đổi mới phương thức thảo luận, cho ý kiến về các dự án luật; tiếp tục triển khai, đồng thời, tổng kết, đánh giá về cách thức tổ chức kỳ họp Quốc hội chia làm hai đợt để có khoảng thời gian giữa hai đợt dành cho công tác nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, bảo đảm chất lượng văn bản được Quốc hội thông qua.
Bên cạnh đó, cần tổ chức hiệu quả và nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Đổi mới mạnh mẽ về cách thức, phương thức thẩm tra; nâng cao hơn nữa chất lượng nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý đối với các dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết, bảo đảm nguyên tắc làm việc tập thể, quyết định theo đa số trong các hoạt động này; tiếp tục tăng cường tham vấn, sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong hoạt động thẩm tra; phát huy trí tuệ của các thành viên Hội đồng, Ủy ban; tổ chức tốt hơn hoạt động phối hợp thẩm tra giữa các cơ quan của Quốc hội; tăng cường hoạt động giám sát, giải trình gắn với công tác lập pháp, thông qua đó kịp thời phát hiện những bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo để kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung; tăng cường hơn nữa công tác bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết với hệ thống pháp luật.
Thứ ba, tiếp tục nghiên cứu cải tiến quy trình lập pháp, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng pháp luật. Theo đó, cần tiếp tục nghiên cứu cải tiến quy trình xây dựng pháp luật theo hướng phân công, phân nhiệm hợp lý, rõ ràng và phát huy tối đa khả năng, nâng cao trách nhiệm của từng chủ thể trong quy trình xây dựng luật, pháp lệnh, nhất là của cơ quan trình, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác xây dựng pháp luật.
Thứ tư, tăng cường hoạt động giám sát, kiểm tra, rà soát văn bản, sơ kết, tổng kết việc thi hành. Cụ thể, cần tăng cường hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, cá nhân đại biểu Quốc hội, nhất là giám sát đối với công tác tổ chức thi hành pháp luật và văn bản quy phạm pháp luật, kịp thời yêu cầu Chính phủ, các cơ quan liên quan khẩn trương đề xuất sửa đổi, bổ sung văn bản luật, pháp lệnh, nghị quyết có phát sinh vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng cần đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, tăng cường hướng dẫn thi hành pháp luật, giải thích pháp luật theo hướng tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật theo lĩnh vực, theo chuyên đề, theo định kỳ để từ đó đưa ra cơ sở thực tiễn cho hoàn thiện pháp luật tương ứng; kịp thời hướng dẫn thi hành, áp dụng pháp luật, đặc biệt đối với việc thi hành các quy định pháp luật mới, bảo đảm áp dụng pháp luật thống nhất trong cả nước; tăng cường giải thích pháp luật đối với những vấn đề pháp luật vướng mắc trong thực tiễn thi hành, áp dụng pháp luật.
