 |
| Việc thu mua sầu riêng tại khu vực Tây Nguyên đang tồn tại thực trạng hàng một nơi, mã đóng gói, vùng trồng một nơi. Đây là bất cập cần giải quyết để giải bài toán bền vững trong thu mua, đóng gói sầu riêng. |
Thực trạng chuẩn chất lượng chưa đồng bộ
Tại Chương trình gặp gỡ, kết nối giao thương giữa doanh nhân Đắk Lắk và doanh nghiệp Trung Quốc nhằm xây dựng kênh tiêu thụ sầu riêng và các nông sản ngày 16/8, nhiều đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những điểm yếu, hạn chế của ngành sầu riêng và kiến nghị các giải pháp phát triển. Bà Hoàng Thị Thúy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Đắk Lắk chia sẻ: “Việc thu mua sầu riêng tại khu vực Tây Nguyên đang tồn tại thực trạng hàng một nơi, mã đóng gói, vùng trồng một nơi. Đây là bất cập cần giải quyết để giải bài toán bền vững trong thu mua, đóng gói sầu riêng. Chưa hết, hiện nay đang có sự "cào bằng" giá mua giữa sản phẩm sầu riêng có – không có mã số vùng trồng. Điều này khiến chúng ta không có lợi thế cạnh tranh trên thị trường".
Bà Thúy đặt vấn đề rằng, cà phê Việt đã được định vị, được dẫn dắt bởi các công ty, tập đoàn lớn trong nước. Tuy nhiên, sầu riêng – mặt hàng hút tài lộc, được thị trường Trung Quốc ưa chuộng và đang có giá trị cao nhưng chưa được dẫn dắt bởi đầu tàu Việt Nam. Ở Thái Lan hàng hóa (trong đó có sầu riêng) muốn xuất khẩu phải có giấy kiểm dịch từ cơ quan quản lý nhà nước. Tuy nhiên, nước ta chưa có nên đây là hạn chế. "Chúng ta cần định vị nông nghiệp quốc gia một cách rõ ràng. Hàng hóa được kiểm soát ngay trong nước, tránh tình trạng qua nước bạn bị trả về", bà Thủy chia sẻ.
Ông Nông Ngọc Trung, Chủ tịch HĐQT Công ty Cánh Đồng Vàng (Lạng Sơn), bổ sung: “Trái sầu riêng Thái Lan thường có độ ẩm đạt khoảng 68%. Nếu trái sầu riêng nào bị cắt có độ ẩm trên 68%, ngay lập tức cảnh sát có mặt. Họ đưa luật vào ngành sầu riêng để quản lý nhưng ở ta chưa có điều này. Độ ẩm của sầu riêng Việt Nam thường rất cao, từ 72–75%. Độ ẩm càng cao, độ ngọt càng giảm, kéo theo thời gian bảo quản giảm xuống nên dễ bị hư hỏng, trả về."
Theo ông Trung, đến thực tế chợ đầu mối mới thấy rõ sầu riêng của ta thua như thế nào. Khi nào hàng Thái Lan bán hết, họ mới mua hàng của ta. "Mô hình chính quyền 2 cấp đã đi vào hoạt động, chúng ta không thể chỉ trông chờ vào Trung ương. Hiệp hội Doanh nhân Đắk Lắk cần kiến nghị với UBND tỉnh ban hành bộ tiêu chuẩn chất lượng sầu riêng của tỉnh. Thiết lập chuỗi liên kết bền vững từ nhà vườn, thương lái, doanh nghiệp thu mua và đóng gói, logistics, xuất khẩu… để nâng được chất lượng sầu riêng. Có như vậy ta mới cạnh tranh sòng phẳng, thậm chí hơn Thái Lan”, ông Trung nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Thị Thu An, Giám đốc Sở Công thương Đắk Lắk cho biết: “Toàn tỉnh có hơn 39,5 nghìn ha sầu riêng, chiếm hơn 50% diện tích cây ăn quả. Dự kiến sản lượng vụ mùa năm 2025 ước đạt trên 390.000 tấn. Trong đó, sầu riêng Đắk Lắk được xuất khẩu phần lớn sang thị trường Trung Quốc.”
Xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia đồng bộ
Để nâng cao chất lượng và uy tín, các chuyên gia đều nhấn mạnh cần xây dựng bộ tiêu chuẩn đồng bộ về độ ẩm, mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và kiểm dịch. Ông Nông Ngọc Trung cho biết công ty đã áp dụng công nghệ sấy tách nước giúp giảm độ ẩm, kéo dài thời gian bảo quản và tăng công suất đóng gói.
Đồng thời, ba mô hình kinh doanh kết hợp dịch vụ tài chính được triển khai, cho phép doanh nghiệp vay vốn thanh toán, hỗ trợ thủ tục thông quan mà không cần có mặt tại hiện trường. Khách hàng có thể “bán trước – trả sau”, với 50% tiền hàng và chi phí logistics được ứng trước, giúp giảm áp lực tồn kho và nâng cao hiệu quả xuất khẩu.
Việc thiết lập chuỗi liên kết bền vững từ nhà vườn, thương lái, doanh nghiệp chế biến đến logistics là giải pháp quan trọng. Hiệp hội Doanh nhân Đắk Lắk cùng đoàn doanh nhân Trung Quốc đã ký kết thành lập Trung tâm giao dịch trái cây ASIAN, mở ra kênh phân phối, kho lạnh và dịch vụ logistics hỗ trợ xuất khẩu.
Hoàn thiện bộ chuẩn chất lượng không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là chiến lược nâng tầm thương hiệu quốc gia, giúp sầu riêng Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng, tạo niềm tin với đối tác quốc tế và người tiêu dùng trong nước. Đây là bước đi quan trọng để sầu riêng Việt Nam trở thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực, góp phần phát triển bền vững ngành nông nghiệp và thương hiệu quốc gia.
