Thông tin từ Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong thời gian bị thẻ vàng, 100% containers hàng hải sản xuất khẩu từ nước bị thẻ vàng sang EU bị giữ lại để kiểm tra nguồn gốc khai thác. Việc kiểm tra sẽ khiến thời gian vận chuyển mất thêm thời gian, thậm chí tới 3-4 tuần/container.
Chi phí cho kiểm tra “nguồn gốc” là khoảng 500 bảng Anh/container, chưa kể phí lưu giữ cảng và hệ lụy kinh doanh của đối tác khách hàng. Nhưng rủi ro nhất là tỷ lệ lớn các container hàng sẽ bị từ chối, trả lại, gây tổn thất nặng nề về kinh tế.
Tổn thất cho việc xuất khẩu hải sản từ Việt Nam sang EU khi bị thẻ vàng, tính trung bình có thể lên đến 10.000 Euro/container.
Sau 2 năm EC cảnh báo thẻ vàng với hải sản khai thác của Việt Nam, xuất khẩu hải sản sang thị trường này đã giảm 6,5%, còn gần 390 triệu USD trong năm 2018 và gần 372 triệu USD trong năm 2019 (giảm 5% so với năm 2018). So với năm 2017, xuất khẩu hải sản sang EU năm 2019 giảm 10,3%, trong đó giảm sâu nhất là mực, bạch tuộc (-37%).
Thủy sản Việt Nam đã chịu tổn thất nặng nề vì Thẻ vàng
Từ vị trí thứ hai trong các thị trường nhập khẩu hải sản Việt Nam, sau thẻ vàng, thị trường EU đã xuống vị trí thứ 5 và tỷ trọng thị trường sụt giảm từ 18% xuống 13%. Thẻ vàng đã tác động xấu và trực tiếp tới xuất khẩu hải sản. Nhiều khách hàng truyền thống của thủy sản Việt Nam tại EU e ngại việc bị phạt theo quy định chống khai thác IUU của EC nên giảm hoặc ngừng nhập khẩu hải sản của Việt Nam.
VASEP cảnh báo, nếu không được gỡ bỏ, việc nhận Thẻ vàng từ EC sẽ gây ra nhiều tác động xấu, ảnh hưởng trực tiếp tới việc xuất khẩu hải sản sang EU của Việt Nam, sau đó sẽ sớm ảnh hưởng đến thị trường Mỹ và các thị trường tiềm năng khác.
Xuất khẩu hải sản của Việt Nam sang EU đã chịu tổn thất nặng nề và đang tiếp tục phải đối mặt từ khi dính thẻ vàng từ EU. Hiện, Việt Nam hiện đang ở trong danh sách 07 quốc gia nhận Thẻ vàng. Ngày 23/10/2017, EC cảnh báo thẻ vàng đối với sản phẩm hải sản khai thác của Việt Nam bởi chúng ta chưa kiểm soát được hoạt động khai thác IUU, công tác quản lý nghề cá Việt Nam chưa tương đồng với quản lý nghề cá khu vực và thế giới, đặc biệt là chưa đáp ứng được các quy định về truy xuất nguồn gốc sản phẩm hải sản khai thác của EC.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, qua 2 đợt kiểm tra, Đoàn Thanh tra của EC (Ủy ban châu Âu) ghi nhận sự vào cuộc tích cực của Việt Nam từ trung ương đến địa phương. Đặc biệt, việc xây dựng hoàn thiện khung pháp lý bao gồm Luật Thủy sản bước đầu đã đi vào thực tiễn. Nỗ lực triển khai lắp đặt giám sát hành trình cho tàu cá theo khuyến nghị của EC, đưa hoạt động của tàu cá từng bước đi vào quy củ. Mặc dù vậy, các DN, tàu cá của Việt Nam vẫn phải có những nỗ lực hơn nữa vì theo như phản ánh của Đoàn Thanh tra EC, vẫn còn tình trạng tàu cá của Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài. Cụ thể, số liệu thống kê cho biết, năm 2019, vẫn có 138 vụ/220 tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý.
Theo kế hoạch, từ ngày 25/5 đến ngày 5/6/2020, Đoàn Thanh tra của Tổng vụ các vấn đề về Biển và Thủy sản của Ủy ban châu Âu sẽ quay trở lại Việt Nam để kiểm tra tình hình triển khai thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và theo quy định (IUU).
Lãnh đạo Bộ NNPTNT cho biết, lần này quay trở lại Việt Nam của Đoàn Kiểm tra của EC sẽ là lần có tính quyết định. Nếu đoàn kiểm tra vẫn tiếp tục phát hiện Việt Nam chưa khắc phục được những khuyến nghị trước đó thì nguy cơ rất lớn “thẻ vàng” sẽ bị chuyển thành “thẻ đỏ”. Nếu điều đó xảy ra, thực sự là một tin sốc cho ngành Thủy sản nước nhà bởi trong thời gian hơn hai năm qua, khi bị “án thẻ vàng”, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường châu Âu đã sụt giảm nặng nề.
Hà Linh
