Chính sách đặc thù của Khánh Hòa: Kiến nghị cần tập trung vào đầu tư, tài chính và phân cấp, phân quyền mạnh hơn

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành Phiên họp

Cần có cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là về đầu tư tài chính, ngân sách và phân cấp quản lý phù hợp

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Quốc Hận - Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau khẳng định, Khánh Hòa là tỉnh ven biển Nam Trung bộ, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng của cả nước, có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển bứt phá và thúc đẩy lan tỏa tích cực đến phát triển vùng Nam Trung Bộ - Tây Nguyên.

Nếu mũi Cà Mau là điểm cực Nam thì mũi đôi của Khánh Hòa là điểm cực Đông trên đất liền của Tổ quốc. Đặc biệt nơi đây của huyện đảo Trường Sa là một bộ phận không tách rời của lãnh thổ Việt Nam, nơi mà nhân dân cả nước luôn hướng đến.

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận - Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận nểu rõ, xuất phát từ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng này nên Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 09 ngày 28/1/2022 xác định xây dựng và phát triển Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương là nhiệm vụ chính trị không chỉ riêng của Khánh Hòa mà là của cả nước. Do vậy, đại biểu nhấn mạnh, rất cần có cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là về đầu tư tài chính, ngân sách và phân cấp quản lý phù hợp để tạo ra động lực mới cho phát triển.

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận cơ bản thống nhất với các nhóm cơ chế đặc thù dành cho Khánh Hòa trên cơ sở tăng cường phân cấp ủy quyền, giảm thủ tục hành chính để thu hút các nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách, nhưng trong khuôn khổ của pháp luật, phù hợp với năng lực quản lý và điều kiện phát triển của tỉnh.

Cùng quan điểm trên, đồng tình và ủng hộ với Tờ trình của Chính phủ, đại biểu Lê Thanh Vân - Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau cho rằng, Khánh Hòa rất xứng đáng, thậm chí xứng đáng hơn các tỉnh khác, vì Khánh Hòa có hai đặc thù vượt trội đó là có huyện đảo Trường Sa, có vịnh Cam Ranh và cảng nước sâu có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, phòng thủ đất nước.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, Khánh Hòa cần có sơ kết, tổng kết cơ chế, chính sách đặc thù của 8 địa phương trước đó để cơ chế đặc thù của Khánh Hòa rõ ràng hơn. Đại biểu nhận thấy, lợi thế của Khánh Hòa chính là kinh tế biển, nhưng cụm chính sách chưa tường minh. Vì vậy, đại biểu Lê Thanh Vân đề nghị Chính phủ và cơ quan soạn thảo có thể nghiên cứu thêm, cụ thể là minh định các cơ chế đặc thù.

Đại biểu nhắc lại tinh thần của Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị giao nhiệm vụ cho Đảng đoàn Quốc hội và Ban cán sự đảng Chính phủ phải thiết kế được các chính sách đặc thù cho Khánh Hòa trên ba phương diện: cơ chế đầu tư; cơ chế tài chính; đặc biệt là phân cấp, phân quyền.

“Trong dự thảo Nghị quyết chúng ta chỉ thấy bóng dáng của đầu tư và tài chính. Đầu tư tài chính là tỷ lệ phân chia ngân sách. Chúng ta không thể nói tạo ra giá trị bằng cách chuyển tiền từ Trung ương xuống địa phương được. Điều quan trọng là phải tạo cho Khánh Hòa có năng lực pháp lý của chính quyền để tự định đoạt được cách đi cho mình bằng cơ chế thu hút đầu tư”, đại biểu Lê Thanh Vân nêu rõ.

Đại biểu Lê Thanh Vân - Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau

Trên cơ sở đó, đại biểu kiến nghị cần quan tâm đến 3 vấn đề sau:

Thứ nhất, phải rà soát lại, chỉnh sửa lại Nghị quyết theo hướng trao cho Khánh Hòa quyền được quyết định chủ trương đầu tư để thu hút được công nghệ mới. Nếu không có công nghệ mới thì không thay đổ,i bứt phá được. Nghị quyết 09 Bộ Chính trị đã đặt ra mục tiêu từ nay đến năm 2030, Khánh Hòa phải trở thành thành phố trực thuộc Trung ương và trở thành một cực tăng trưởng miền Trung và Tây Nguyên, tức là một địa điểm kích nổ cho sự phát triển, lan truyền miền Trung và Tây Nguyên. Theo đó, đầu tư công phải tăng lên và cơ chế đặc thù chính là trao cho Khánh Hòa quyền tự quyết định chủ trương đầu tư phù hợp với quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng đã được phê duyệt và năng động hơn.

Thứ hai, quyền được tự tổ chức bộ máy hành chính phù hợp với các tiêu chí quản lý của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Đại biểu nêu ví dụ Khánh Hòa có thể tổ chức một sở gọi là Sở kinh tế biển, trên cơ sở rút một bộ phận ở Sở Tài nguyên và Môi trường, một bộ phận ở Sở Công nghiệp, một bộ phận ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hoàn toàn từ tổ chức được, năng lực pháp lý và mô hình tổ chức sẽ khác.

Thứ ba, quyền được quyết định nhân sự trên cơ sở phân cấp của Trung ương. Đại biểu Lê Thanh Vân cho rằng, Khánh Hòa được tự quyết định và chịu trách nhiệm trước Trung ương, Trung ương chỉ phê chuẩn. Điều đó thu hút được nhân tài thực sự để lãnh đạo, tổ chức thực thi các nhiệm vụ phát triển kinh tế địa phương. Do đó, đại biểu đề nghị cần phải có các cơ chế đặc thù thiên về năng lực pháp lý hơn là cho cơ chế bằng tiền, bằng đầu tư công.

Cần sớm tổng kết và phân loại chính quyền địa phương theo từng quy mô, cấp độ phát triển

Bên cạnh đó, đại biểu Lê Thanh Vân đề nghị Chính phủ cần sớm tổng kết từ Nghị quyết 54 của Thành phố Hồ Chí Minh và các Nghị quyết gần đây, trên cơ sở đó phân loại ra các nhóm chính quyền địa phương, những tỉnh có cùng trình độ phát triển, cùng đặc thù, cùng các nhóm ưu thế về kinh tế, về địa quân sự, về du lịch v.v. thì có cùng một nhóm chính sách. Từ đó, có thể thiết kế chính sách cho một số nhóm chính quyền địa phương có trình độ phát triển, có năng lực, tiềm năng như nhau và có thể bãi bỏ mô hình cơ chế đặc thù.

Câu chuyện cho cơ chế đặc thù đến Khánh Hòa là tỉnh thứ 9, 9/63 tức là chiếm 14,2% - một tỷ lệ thực nghiệm quá cao không cần thiết. Vì vậy, đại biểu Lê Thanh Vân nghĩ rằng, câu chuyện về cơ chế đặc thù sau Khánh Hòa nên khép lại và thay vào đó là tổng kết và phân loại chính quyền địa phương theo từng quy mô, cấp độ phát triển để có chùm chính sách riêng cho từng nhóm, có như vậy mới thúc đẩy được các thể chế về nhà nước, về kinh tế, văn hóa phát triển đúng với định hướng chiến lược.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đồng tình với nhiều ý kiến các đại biểu đã nêu, nhất là đại biểu Lê Thanh Vân, đó là phải có cơ chế, chính sách mạnh hơn đối với Khánh Hòa.

Giải trình, làm rõ một số nội dung đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, trong quá trình nghiên cứu về các cơ chế chính sách cho Khánh Hòa, Bộ tập trung vào những nguyên tắc như bám sát vào các chủ trương, đường lối của Đảng, của Nghị quyết, của Bộ Chính trị, của Trung ương, của Quốc hội. Đồng thời phải tương thích với cả các cơ chế chính sách đã được Quốc hội cho 8 tỉnh trước đây áp dụng. Phải phù hợp với vai trò, vị trí, điều kiện thực tế của Khánh Hòa. Phải đảm bảo được quốc phòng, an ninh, chủ quyền biển đảo.

Theo Bộ trưởng, cần lưu ý rất nhiều vấn đề đại biểu nêu:

Thứ nhất, phải cụ thể hóa được các nội dung để triển khai nhanh.

Thứ hai, về phân cấp, phân quyền mạnh hơn và phải gắn với trách nhiệm người đứng đầu.

Thứ ba, phải đảm bảo công khai, minh bạch, chống lợi dụng các chính sách đầu tư núp bóng.

Thứ tư, phải đảm bảo quốc phòng, an ninh; việc nghiên cứu, nhân rộng các chính sách này trong thời gian tới; vấn đề về bảo vệ môi trường, rồi giám sát thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đồng tình với nhiều ý kiến các đại biểu đã nêu, nhất là đại biểu Lê Thanh Vân, đó là phải có cơ chế, chính sách mạnh hơn đối với Khánh Hòa. Chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội là phải có nghiên cứu sâu.

Theo Bộ trưởng, trong quá trình nghiên cứu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với tư cách cơ quan chủ trì, đã cùng với tỉnh Khánh Hòa, cùng với các bộ, ngành, kể cả các Ủy ban của Quốc hội, các chuyên gia, các nhà khoa học cũng nghiên cứu rất kỹ và tìm ra những cơ chế vượt trội, mang tính đột phá giúp cho Khánh Hòa có thể bứt phá trong thời gian tới.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, bám vào các nguyên tắc như vừa nêu thì thực sự có thể là khó hoặc chưa hết được. Vì có thể có những chính sách mà chúng ta đưa ra thì nhà đầu tư lại không cần, mà có khi người ta cần thì mình lại không cho được.

“Trước mắt chọn ra 11 nhóm chính sách đã trình với cả Quốc hội lần này, trong đó đã có 7 chính sách tương đồng với các chính sách của 8 tỉnh và Quốc hội đã cho phép, chỉ còn có 4 chính sách mới phù hợp với tính đặc thù, đặc biệt chủ yếu là phục vụ cho phát triển Khu kinh tế Vân Phong có các tiềm năng nổi trội để phát triển bật lên được”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết thêm./.