Về nguồn gốc, người tiêu dùng nên chọn những sản phẩm có nguồn gốc từ các đơn vị được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, sơ chế rau, quả an toàn hoặc giấy chứng nhận VietGAP (giấy chứng nhận phù hợp với tiêu chuẩn GAP khác). Nên chọn những sản phẩm rau quả có bao gói, thùng chứa, dây buộc hợp vệ sinh. Trên bao bì hoặc nhãn gắn trực tiếp vào từng sản phẩm tối thiểu phải có các thông tin của nhà sản xuất, nhà cung cấp. Nên lựa chọn thực phẩm ở những nơi cung cấp uy tín.
Cần chọn mua rau, củ, quả được bày bán sạch sẽ, rõ nguồn gốc xuất xứ
Về hình dáng bên ngoài, người tiêu dùng cần lựa chọn thực phẩm tươi mới, không bị dập nát, phần cuống không bị thâm nhũn. Các loại rau, củ, quả phải gọt vỏ như bí, bầu, mướp... thường an toàn hơn các loại rau ăn lá. Rau bị phun thuốc kích thích thường có lá xanh tốt bất thường, cọng rất non, to mập, những bó rau đó chỉ cần để từ sáng đến chiều là có thể bị nẫu, héo rũ. Người mua nên tránh những quả có vẻ ngoài phổng phao, mập mạp. Đồng thời, không nên chọn những củ, quả có kích thước quá lớn so với bình thường, vỏ căng và có vết nứt dọc theo thân. Chỉ nên chọn những quả có kích thước vừa phải hoặc hơi nhỏ.
Người tiêu dùng có thể dựa vào màu sắc để chọn. Rau, củ, quả tươi có màu sắc tự nhiên, không bị héo úa, không có bất kì màu sắc bất thường nào. Hiện nay, rất nhiều thương lái vì lợi ích mà sử dụng hóa chất vào các loại rau, củ, quả. Vì lí do đó mà rất nhiều rau, củ thường dính các chất bảo quản thực vật trên lá, cuống lá, cuống quả hoặc núm quả… Đồng thời, xuất hiện các vết lấm tấm hoặc vết trắng, vết lạ ở rau hoặc củ, nếu gặp những loại này, không nên chọn mua.
Thông thường, rau củ quả tươi có mùi đặc trưng của từng loại. Còn khi ngửi mà nhận thấy có mùi lạ, mùi hắc, mùi thuốc sâu hay hóa chất thì đó là rau củ quả không tươi ngon, cũng có thể là đã cũ và được người bán nhúng qua hóa chất để nhìn được tươi ngon hơn.
Để chọn được các loại rau củ tươi ngon dựa trên nhiều yếu tố, trong đó chọn rau quả đúng mùa vụ vẫn là lựa chọn an toàn
Cục ATTP cũng khuyến cáo, người tiêu dùng không nên mua rau, củ, quả trái mùa vụ. Nên chọn rau vào vụ chính, là thời điểm cây trồng phát triển bình thường, ít bị sâu bệnh, dẫn đến số lần sử dụng thuốc bảo vệ thực và phân bón ít. Khi trái vụ, để đạt năng suất cao phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón nhiều, nên rau có khả năng có dư lượng thuốc bảo vệ, phân bón hóa học vượt quá giới hạn cho phép. Ngoài ra, không nên chọn mua rau, củ quả đã được gọt, thái sẵn và ngâm nước ngoài chợ. Vì rất có thể đó là những loại rau, củ đã hỏng hoặc đã lâu, người bán muốn tận dụng những phần còn dùng được để bán.
Về cách sử dụng và bảo quản, theo Cục ATTP, trước khi sử dụng, việc rửa rau, quả là khâu quan trọng trong quá trình chế biến và trước khi ăn. Hiện, một số người dùng nước muối, pha thuốc tím hoặc các loại hóa chất rửa rau an toàn được quảng cáo trên thị trường,… nếu sử dụng phương pháp này, rau xanh hoặc quả tươi chỉ được làm sạch một phần, chủ yếu là loại bỏ một số chất bẩn, hóa chất, vi khuẩn còn ký sinh trùng gây bệnh rất khó làm sạch. Nếu dùng nước pha với muối, thuốc tím hoặc hóa chất tẩy sạch có nồng độ cao thì rau xanh sau khi rửa sẽ bị bầm dập, bớt xanh tươi, mùi vị có thể bị thay đổi.
Vì vậy, cách rửa truyền thống, đơn giản nhưng bảo đảm an toàn vệ sinh nhất là rửa rau xanh có lá to dưới vòi nước sạch chảy mạnh, cẩn thận bóc tách và rửa từng cọng lá, rửa bề mặt bên này rồi đến bề mặt bên kia một cách nhẹ nhàng. Các loại rau có lá nhỏ thì phải rửa trong chậu với nước sạch nhiều lần. Quả tươi thì sau khi rửa dưới vòi nước sạch nhiều lần, trước khi ăn nên gọt vỏ.
Người tiêu dùng nên mua thực phẩm và sử dụng trong ngày. Càng để lâu, lượng vitamin có trong rau, quả càng giảm dần. Ngay cả khi để rau trong tủ lạnh, lượng vitamin cũng giảm đi đáng kể. Khi chế biến chỉ nên vừa đủ vì kéo dài sẽ làm mất đi các vi chất. Rau quả đã chế biến tốt nhất ăn hết trong một bữa, tránh để lại ngày hôm sau hoặc đun lại nhiều lần, đặc biệt với các loại rau hẹ, củ cải, rau diếp bởi lượng nitrat trong các loại rau này sẽ chuyển thành nitrit gây hại nếu đun đi đun lại nhiều lần. Đối với những món dưa cải muối cần chờ thực sự chín mới ăn. Bởi lẽ, khi chưa chín, hàm lượng nitrit tồn dư sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, uể oải, thậm chí nguy cơ gây ung thư.
Việc sử dụng nhiều loại rau trong bữa ăn, trong ngày, trong tuần được khuyến nghị để vừa tránh ngộ độc vì ăn quá nhiều một loại rau, vừa đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng hợp lý.
Yên Thư
