Review Sapa: Chợ phiên Bắc Hà - Nét độc đáo của vùng cao Tây Bắc

Chợ phiên Bắc Hà

Chợ Bắc Hà (Lào Cai) được coi là phiên chợ lớn nhất và nổi tiếng nhất của đồng bào các dân tộc vùng cao biên giới. Huyện Bắc Hà, Lào Cai cách thành phố Lào Cai 76 km. Huyện vùng cao này cách Hà Nội khoảng 300km, với tuyến đường cao tốc Hà Nội Lào Cai, du khách sẽ mất khoảng 5 tiếng để có mặt tại chợ Bắc Hà. Chợ Bắc Hà nổi tiếng vì còn giữ được vẻ nguyên sơ và mang đậm nét đặc trưng của các dân tộc vùng cao Tây Bắc.

Đến với hành trình phượt, du khách sẽ đối mặt với nhiều khó khăn khi mây mù giăng kín và phía trước là vực thẳm. Du khách cần phải có tay lái vững chắc để có thể nhanh nhẹn xử lý các đoạn đường quanh co, gấp khúc nhiều góc khuất trên hành trình vượt đèo của mình. Điều đặc biệt ở đây là địa hình của vùng núi Tây Bắc, càng lên dốc, gió càng mạnh và tay lái sẽ càng chao đảo. Du khách phải vượt đèo để đến được chợ Bắc Hà của vùng đất Lào Cai.

Nụ cười hạnh phúc trong phiên chợ của du khách và của người dân Bắc Hà

Trên hành trình đến với Bắc Hà du khách sẽ được chiêm ngưỡng ngọn núi hùng vĩ, những vực sâu thăm thẳm, những khúc cua và những thửa ruộng bậc thang… Nếu du khách là người thích chụp hình và phiêu lưu mạo hiểm thì có lẽ cung đường này thật là thích hợp với những cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ đó….

Trên đường đi thỉnh thoảng du khách sẽ bắt gặp hình ảnh của người dân tộc dắt ngựa hoặc những chú chó xinh xắn đổ về hướng chợ Bắc Hà, để đến với chợ phiên, người dân phải đi từ rất sớm, thậm chí phải đi từ ngày hôm trước đến trưa hôm sau mới đến được chợ.

Khám phá nét độc đáo của chợ phiên Bắc Hà

Chợ Bắc Hà không chỉ là nơi giao lưu, trao đổi hàng hóa địa phương với hàng hóa ngoài tỉnh, mà còn là nơi giao lưu gặp gỡ về văn hoá giữa người Mông, Tày, Nùng ở địa phương.

Đặc biệt, ghé mắt quan sát bất kỳ chiếc gùi nào của người đi chợ, bao giờ cũng có một bộ quần áo dân tộc mới nhất, đẹp nhất, đến gần chợ họ mới mặc vào rồi trang điểm, đeo lên cổ, lên tay những vòng, xuyến bằng bạc…. bởi theo quan niệm của người dân địa phương, đi chợ cũng đồng nghĩa là đi chơi.

Chợ Bắc Hà được xem là trung tâm thương mại của dân tộc vùng cao

Chợ Bắc Hà được xem là trung tâm thương mại của dân tộc vùng cao. Vì thế, các hoạt động ở đây diễn ra vô cùng tấp nập và nhộn nhịp. Ngay từ khi tỉnh Lào Cai được thành lập thì chợ Bắc Hà cũng được hình thành tại Châu Bắc Hà. Người dân nơi đây thường họp chợ vào các ngày Chủ nhật từ sáng đến hai giờ chiều. Đây là phiên chợ lý tưởng để du khách có cái nhìn toàn cảnh về đời sống và lối sinh hoạt thường ngày của người vùng cao.

Khu chợ Bắc Hà tập trung nhiều thương lái của các dân tộc vùng cao xa gần đến đây trao đổi buôn bán. Các hoạt động giao thương diễn ra vẫn còn rất thô sơ, đơn giản như kiểu xưa kia: sản phẩm trao đổi với sản phẩm. Cách mua bán này khác xa với các hoạt động ở chợ nơi phố thị phồn hoa.

Các tiểu thương sẽ mang đồ dùng, vật nuôi đến chợ bán vào sáng sớm. Họ sẽ dựng rạp, lều, trải bạt bên ven đường để bày sản phẩm ra mời khách.

Một góc nhỏ của khu thực phẩm tại chợ Bắc Hà

Khu chợ được chia thành nhiều khu riêng biệt, mỗi khu buôn bán từng loại sản phẩm khác nhau, đáp ứng nhiều nhu cầu của người dân nơi đây và khách du lịch như: chợ thổ cẩm, chợ ẩm thực, chợ thực phẩm, chợ rèn đúc, chợ gia súc, gia cầm (Chợ ngựa Bắc Hà, chợ chó, chợ gia cầm, chợ chim,…). Người dân nơi đây sẽ bày bán những vật phẩm của mình và du khách được tự do lựa chọn.

Mỗi khu chợ đều phong phú đa dạng và mang đậm bản sắc dân tộc địa phương, đặc biệt Chợ Bắc Hà là nơi hẹn hò tốt nhất để nam nữ thanh niên dân tộc gặp nhau sau mỗi tuần lao động vất vả.

Chợ Bắc Hà diễn ra nhiều hoạt động thú vị vào cuối tuần dành cho khách du lịch. Nếu đã đến chợ phiên Bắc Hà của vùng đất Lào Cai thì du khách đừng bỏ lỡ những địa điểm tham quan sau đây:

Chợ thổ cẩm

Phụ nữ dân tộc Mông chọn mua váy áo thổ cẩm ở chợ Bắc Hà

Tại đây, du khách có thể tùy ý lựa chọn những sản phẩm thổ cẩm, hoa mắt với những sắc màu rực rỡ như đồ trang sức, váy, áo, vải thổ cẩm, những chiếc gùi bằng mây duyên dáng và cả những bộ váy áo của các thiếu nữ dân tộc Mông, Dao đỏ. Có lẽ khu Chợ thổ cẩm là thu hút được nhiều những du khách phương xa đến tham quan nhất.

Vải thổ cẩm được người dân nơi đây làm thủ công nên giá cả đắt hơn so với các sản phẩm thổ cẩm công nghiệp. Các sản phẩm thổ cẩm được bày bán khắp các gian hàng, tràn đầy màu sắc làm cho du khách khá thích thú.

Du khách chọn mua đồ lưu niệm làm từ vải thổ cẩm ở chợ phiên Bắc Hà

Đến đây, du khách có thể tự do lựa chọn sản phẩm theo ý thích và người bán cũng tư vấn khá nhiệt tình. Du khách có nhu cầu lựa túi đến tại các quầy bán túi. Túi thổ cẩm ở đây có đủ các loại size và các tone màu bắt mắt khác nhau để du khách lựa chọn. Không những thế, các trang phục thổ cẩm giống trang phục sinh hoạt hàng ngày của các cô gái người dân tộc cũng được bán phổ biến ở đây. Du khách có thể mua về làm quà hay diện để chụp ảnh cũng đều ý nghĩa.

Chợ mua thảo dược và cây cảnh

Chợ Bắc Hà nổi tiếng bán các sản phẩm thảo dược, thuốc quý, các giống cây cảnh quý hiếm. Ảnh: VnExpress

Chợ Bắc Hà nổi tiếng bán các sản phẩm thảo dược, thuốc quý, các giống cây cảnh quý hiếm và lan rừng nổi tiếng. Các sản phẩm thuốc quý như ba kích, tam thất... được bày bán khá phổ biến ở chợ Bắc Hà. Những loại cây thảo dược, thuốc quý, các giống cây cảnh quý hiếm và lan rừng nổi tiếng thường mọc ở tận rừng sâu. Người dân đi hái về bán cho những người khác trong thôn và cả khách du lịch.

Du khách khi đến chợ Bắc Hà có thể tìm hiểu thêm về các loại cây cảnh

Ngoài việc chọn lựa thảo dược, thuốc quý, du khách khi đến đây có thể tìm hiểu thêm về các loại cây cảnh mà ở thành thị khó tìm thấy. Các loại cây cảnh tại đây được nghệ nhân chiết cành, tỉa lá khá cầu kỳ trước khi mang ra chợ phiên bán. Không những thế, các nhánh lan rừng cũng được chiết ghép tinh tế để giữ được nguyên bản của cây giống, giúp cho nó sinh sôi, phát triển. Mỗi gốc tại đây dao động từ 100.000 VNĐ trở lên, tùy thuộc vào giống lan quý hiếm.

Chợ ngựa Bắc Hà

Ngoài việc chọn lựa thảo dược, thuốc quý, du khách khi đến đây có thể tìm hiểu thêm về các loại cây cảnh mà ở thành thị khó tìm thấy. Các loại cây cảnh tại đây được nghệ nhân chiết cành, tỉa lá khá cầu kỳ trước khi mang ra chợ phiên bán. Không những thế, các nhánh lan rừng cũng được chiết ghép tinh tế để giữ được nguyên bản của cây giống, giúp cho nó sinh sôi, phát triển. Mỗi gốc tại đây dao động từ 100.000 VNĐ trở lên, tùy thuộc vào giống lan quý hiếm.

Chợ Bắc Hà là chợ phiên duy nhất cả nước có khu dành riêng cho mua bán ngựa với hàng trăm con ngựa được mua bán mỗi phiên. Một phiên chợ ngựa với những tay buôn sành sỏi có thể mua được những chú ngựa có sức khỏe tốt nhất với giá được hợp lý.

Chợ Bắc Hà là chợ phiên duy nhất cả nước có khu dành riêng cho mua bán ngựa. Người mua được quyền xem xét, thử ngựa xem có khỏe không

Người mua được quyền xem xét, thử ngựa xem có khỏe không bằng cách xem mắt, xem răng, vỗ mông ngựa và phi thử ngựa. Theo dõi cùng với những người đang đứng bán ngựa ở chợ Bắc Hà mới thấy ở đây sự mua bán vẫn còn theo lối buôn của người xưa, người mua nếu thấy người bán là người dân tộc, trước sự thật thà của họ cũng chẳng mấy khi dùng thủ thuật hay “kỹ năng” mua bán, còn người bán thì vẫn bản chất thật từ bao đời. Thế nên cuộc đối thoại mua bán trao đổi rất thẳng và thật.

Giá ngựa tại chợ Bắc Hà dao động 8 - 15 triệu đồng/con và tùy thuộc kích thước, độ tuổi của ngựa. Ngựa cái giá thường cao hơn

Chợ trâu Bắc Hà

Những chú trâu theo thương lái về chợ trâu Bắc Hà.

Chợ trâu Bắc Hà là một trong những chợ trâu lớn nhất Tây Bắc. Mỗi phiên chợ có đến gần trăm con trâu được mua bán. Từ những con trâu được làm giống, cày bừa cho tới cả những con to lớn đến độ làm thịt. Chợ được mở vào mỗi sáng chủ nhật ngay gần chợ phiên Bắc Hà rất đông người đến từ khắp các thôn, bản vùng cao của tỉnh Lào Cai và cả các tỉnh khác tụ hội về đây.

Chợ chó Bắc Hà

Phiên chợ chó Bắc Hà thu hút khách du lịch.

Cứ vào mỗi chủ nhật, người từ khắp các huyện trong tỉnh đổ về chợ Bắc Hà. Chợ luôn nhộn nhịp với cả trăm chú chó đủ loại, kích thước, màu sắc được mua bán ở đây và những người say mê loài thú cưng này.

Những chú chó được bán ở chợ Bắc Hà

Nhiều du khách đến chợ phiên Bắc Hà chỉ để tìm mua chó Mông cụt, một trong bốn giống cho quý hiếm ở Việt Nam. Loài chó cộc được người Mông nuôi trên những vùng núi đá Hà Giang sở hữu những phẩm chất hiếm có như sự trung thành, thông minh, nhanh nhẹn và gan dạ.

Giá mỗi chú chó dao động từ 300.000 VNĐ - 800.000 VNĐ/con. Tuỳ loại, có con giá vài triệu đồng, một vài chú chó đặc biệt thông minh, hiếm có thì lên đến hàng chục triệu đồng.

Ẩn thực đặc sắc tại chợ phiên Bắc Hà

Đến với chợ Bắc Hà nếu du khách chỉ tham quan khu mua sắm mà quên mất khu ẩm thực thì quả thực là rất đáng tiếc. Du khách hãy bỏ ra thêm một chút thời gian dạo quay khu ẩm thực và thưởng thức những món ăn đặc biệt tại đây để cảm nhận được nét đặc sắc riêng của chợ Bắc Hà.

Thắng cố Bắc Hà

Du khách khi đã đến với chợ phiên Bắc Hà đừng quên thưởng thức các món ăn “có một không hai” tại đây. Một nét đặc trưng không thể không nhắc đến đó là món ăn Thắng cố. Đây là món ăn truyền thống của người Mông đã có từ hàng trăm năm, sau đó truyền sang cả người Tày, Nùng.

Thắng Cố Ngựa Bắc Hà- món ăn đặc trưng mang đậm hương vị vùng Tây Bắc

Món ăn Thắng cố được làm từ nội tạng của trâu, bò hoặc ngựa, làm sạch một cách kỹ lưỡng rồi đem chế biến, và nấu cùng với các loại thảo mộc nên món ăn này vô cùng bổ dưỡng.

Tại khu ẩm thực ở chợ Bắc Hà, quầy nào cũng có một chảo lớn thắng cố để phục vụ khách du lịch và người dân trong vùng. Còn gì tuyệt vời hơn vào mùa đông lạnh giá, khi được ngồi uống rượu ngô bên chảo thắng cố nóng hôi hổi.

Thắng cố không lúc nào vơi trong chảo cũng như rượu không lúc nào cạn trong bình. Rượu đặc sản của người Mông bản Phố, được nhiều người biết đến bởi độ nặng và vị gắt rất đặc trưng.

Giá cả dao động từ 25.000 VNĐ đồng đến 30.000 VNĐ đồng cho một bát thắng cố.

Phở Chua Bắc Hà

Phở chua Bắc Hà – Đặc sản Lào Cai món ngon khó lẫn

Phở chua tại chợ Bắc Hà là món ăn được nhiều du khách ưa chuộng mỗi khi đến đây. Bánh phở mềm giúp cho du khách không cảm thấy “lạ miệng”, nước lèo được ninh cùng xương bò nên ngọt dịu. Món phở đặc sản này ăn vào chua chua do ăn cùng với dưa cải chua và chấm cùng muối ớt thì quả thật tuyệt vời.

Chỉ với 25.000 VNĐ đồng du khách đã thưởng thức được bát phở đầy ắp thịt và vô cùng chất lượng ở chợ Bắc Hà.

Những món chế biến từ ngô

Chắc chắn khi dạo quanh chợ Bắc Hà, du khách sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên cùng những cánh đồng ngô bát ngát. Bởi vậy không bất ngờ khi có nhiều món ngon được chế biến từ ngô như rượu, mèn mén hay bánh đúc, bánh ngô...

Món bánh đúc ngô

Lạ miệng với bánh đúc ngô - Ảnh: laoxao

Bánh đúc ngô là 1 trong những món ăn hấp dẫn ở vùng cao Tây Bắc chế biến bằng ngô làm cho du khách phải ngây ngất. Bánh đúc ngô Bắc Hà cũng giống với những món bánh đúc khác tuy nhiên món bánh đúc này lại được làm từ loại ngô tẻ. Và món này khi chế biến thường để ở trong chậu lớn tạo ra các tảng lớn và bao giờ có người mua thì những người bán mới tiến hành cắt thành các miếng nhỏ để cho vào bát và thêm nước dùng, loại rau thơm như là ớt, mùi tàu, hành.

Mèn mèn

Men mén là món ăn vô cùng phổ biến của dân tộc sống ở vùng cao của Tây Bắc

Men mén là món ăn vô cùng phổ biến của dân tộc sống ở vùng cao của Tây Bắc, được làm từ ngô là chủ yếu. Muốn làm được nồi mèn mén ngon thì người dân tộc ở vùng cao này chọn bắp ngô tẻ mẩy, ngon nhất, không quá già mà cũng không quá non. Tiếp đó, ngô tách lấy từng hạt rồi dùng cối xay nhỏ mịn thành bột, như là bột mỳ tại dưới xuôi. Bột trộn với lượng nước và đánh đều để cho nước và bột quyện với nhau, hỗn hợp khi tơi lên cho vào trong chảo lên bếp để nấu chín.

Giá của bát mèn mén vô cùng rẻ, 1 bát tầm 10.000 VNĐ, như vậy du khách chỉ bỏ ra 10.000 VNĐ, đã có thể thưởng thức bát mèn mén với hương thơm hấp dẫn.

Bánh Ngô

Khúc biến tấu với bánh ngô thơm bùi - Ảnh: sưu tầm

Đây cũng là món ăn làm từ ngô. Những người dân tộc này rất thích ăn ngô bởi ngô chính là một lương thực mà nhiều người trồng nên dễ dàng chế biến các món ăn từ ngô, và trong đó thì món bánh ngô thơm dẻo chính là khúc biến tấu từ món ăn bánh gói, bánh khoai, bánh nếp ở dưới xuôi. Cách chế biến và hình thức thì khá giống món bánh nếp tuy nhiên nguyên liệu lại làm từ ngô. Bánh ngô có mùi thơm, bùi mà ăn không hề bị ngấy.

Giá chiếc bánh ngô dao động từ 5.000 VNĐ - 10.000 VNĐ.

Rượu Ngô

Rượu ngô bản Phố hay rượu ngô Bắc Hà đều là một loại rượu ngon được nấu bởi những dân bản người Dao, người H’Mong ở xã Bản Phố - Bắc Hà - Lào Cai. Không giống rượu San Lùng thường nấu ít và chỉ dùng trong những dịp linh thiêng hoặc đãi bạn thân, rượu ngô Bắc Hà được nấu bởi gần như cả thôn nên du khách sẽ không khó để thưởng thức loại rượu nổi tiếng này.

Bán rượu ngô Bắc Hà tại chợ phiên Bắc Hà

Rượu ngô bản Phố - danh tửu của ẩm thực Sapa trong vắt như suối mùa thu, khi mới mở nắp chai rượu sẽ thấy một mùi vị nồng nàn xộc vào mũi, chiếm lấy toàn bộ khứu giác nhưng càng sau càng thấy hương dịu dần. Khi uống rượu sẽ có cảm giác thơm ngon, không hề có vị chua hay gắt rượu, càng uống càng say càng ngây ngất. Loại danh tửu này cũng không hề gây khó chịu, đau đầu cho du khách nếu có trót uống lỡ chén hay uống quá say.

Để có được những chai danh tửu quả thật không hề dễ dàng, đó là cả một quá trình tỉ mỉ và chuẩn bị kỹ lưỡng. Nghe cái tên rượu đã biết nguyên liệu chính làm nên những chai rượu này chính là ngô, ngoài ra còn có sự góp sức của những nguyên liệu khác.

Đầu tiên phải chọn được ngô ngon. Do khí hậu đặc trưng là mùa đông kéo dài nên dân bản nơi đây mỗi năm chỉ trồng được một mùa ngô. Vì vậy họ sẽ chọn ra những bắp ngô nếp ngon nhất, vàng ươm, hạt chắc đem đi phơi cho khô rồi gác bếp để nấu rượu dần.

Ngô khô dùng để làm nguyên liệu nấu rượu

Không những vậy bí quyết làm nên loại rượu ngô Bắc Hà chính là men rượu. Men rượu của rượu được làm từ hạt của cây Hồng mi (cây họ kê được trồng xen kẽ với các nương ngô, lúa).

Đầu tiên đem ngô đi luộc chín, để nguội rồi cho men vào trộn theo tỷ lệ cho trước, ủ hỗn hợp từ 5 đến 7 ngày cho ngô lên men.

Sau khi ngô đã lên men tốt thì đem chưng thành rượu theo tỷ lệ nhất định của dân bản nơi đây. Trong khi nấu phải tuyệt đối để lửa nhỏ, cháy đều để rượu không khê và chỉ nấu bằng bếp củi. Ba lít rượu đầu sẽ có độ cao nhất đồng nghĩa với việc rượu nặng hơn nhưng cũng thơm ngon nhất nồi nên bà con thường giữ lại cho nhà dùng.

Sau khi có đầy đủ nguyên liệu coi như đã đi được một phần 3 chặng đường, tiếp đó dân bản sẽ bắt tay vào việc nấu rượu. Quy trình nấu rượu cũng vô cùng chặt chẽ và cẩn thận để đảm bảo đạt được chất lượng rượu tốt nhất.

Trong tiết trời lạnh giá của vùng cao được thưởng thức một ly rượu ngô Bắc Hà ăn kèm thắng cố hay lạp xưởng gác bếp thì không còn gì bằng.

Ngoài ra, chợ Bắc Hà còn nổi tiếng bán đồ ăn vô cùng rẻ. Các món ăn vặt như bánh ngọt để ăn sáng chỉ khoảng 5.000 VNĐ. Đây là một món ăn khá rẻ có thể lấp đầy cơn đói vào sáng sớm của du khách.

Một số lưu ý khi đi chợ phiên Bắc Hà

Để có một chuyến thăm quan chợ phiên Bắc Hà ý nghĩa, du khách nên lưu ý một số điều như sau:

Nên chọn thời điểm thích hợp để đến, đó là cuối tuần vì chợ họp vào chủ nhật. Ngoài ra, có thể đến vào mùa xuân khi trăm hoa đua nở, đến vào các dịp lễ tết sẽ rất nhộn nhịp;

Khi chụp ảnh cùng người bản địa thì nên mua cho họ một món đồ nào đó dù là giá trị nhỏ;

Nên trả giá hàng hóa vì có nhiều thương nhân buôn bán giá đắt cho du khách;

Có tình trạng trẻ em chèo kéo khách du lịch nên bạn cần chú ý;

Cẩn thận khi mua các mặt hàng vì có nhiều đồ của Trung Quốc cũng được bày bán ở đây;

Hãy sử dụng xe máy để làm phương tiện di chuyển khi du lịch tại đây. Đặc biệt là dòng xe số nhé! Việc này sẽ giúp du khách có thể di chuyển tham quan nhiều địa điểm một cách dễ dàng và tiết kiệm tối đa chi phí đi lại cho bạn đó.