Nước ngọt có gas có thành phần chính (hơn 90%) là nước bão hòa CO2 (carbonate water), thành phần đứng thứ 2 là đường (7-12%). Ngoài ra có chứa các thành phần khác như caffein, màu thực phẩm, hương liệu.
Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, thừa cân, béo phì từ trẻ em tuổi tiền học đường và học đường đến tuổi trưởng thành đang gia tăng ở Việt Nam, nhất là ở các thành phố lớn. Tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ dưới 5 tuổi ở TP Hồ Chí Minh đã gia tăng gấp ba lần trong hơn 10 năm qua, từ 3,7% lên 11,5%; ở học sinh phổ thông cũng tăng gấp đôi, từ 11,6% lên 21,9%. Tình trạng béo phì ở trẻ em tiềm ẩn nhiều nguy cơ mắc các bệnh lý tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch gây nguy hại lâu dài cho sức khoẻ của trẻ.
Nếu cho trẻ uống nước ngọt có gas hàng ngày có thể gây ra những tác hại đối với sức khỏe của trẻ
Nguyên nhân căn bản của thừa cân, béo phì là do tình trạng mất cân bằng về năng lượng giữa lượng calo đưa vào cơ thể và lượng calo được sử dụng. Xu hướng gia tăng trẻ em thừa cân, béo phì trong cộng đồng hiện nay chủ yếu là do gia tăng tiêu thụ các thực phẩm giàu năng lượng như đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas… Đây là những loại thực phẩm và đồ uống có hàm lượng chất béo cao cùng với lối sống ít hoạt động thể lực, lười vận động.
PGS.TS Lê Bạch Mai cho biết, hiện đã xuất hiện bệnh đái tháo đường tuýp 2 ở trẻ. Đặc biệt với những trẻ em ở thành phố có thói quen ăn các đồ ăn nhanh giàu chất mỡ lại lười vận động là một trong những nguy cơ đe dọa đái tháo đường. Ngoài ra, nồng độ đường trong nước ngọt khá cao, cộng thêm sự tác động của vi khuẩn trong miệng, đường sẽ lên men và tạo axit phá hủy cấu trúc răng đồng thời “mài mòn” răng trong một thời gian dài. Do đó, trẻ có thể bị sâu răng nghiêm trọng.
Việc uống nhiều nước ngọt có gas sẽ khiến cơ thể trẻ phải “dung nạp” nhiều đường và buộc cơ thể phải “huy động” một lượng nước lớn để điều tiết lượng đường này. Cơ thể mất nước sẽ gây nhiều nguy hại tới sức khỏe. Đó cũng là lý do vì sao uống nước ngọt có gas không những không giảm được cơn khát mà còn khiến chúng ta cảm thấy cơ thể đang thiếu nước hơn rất nhiều. Ngoài nước ngọt có gas, những thức uống khác cũng có thể gây hại cho sức khỏe của trẻ như nước ép trái cây nhân tạo, nước uống năng lượng... vì chúng chứa quá nhiều đường và có giá trị dinh dưỡng thấp.
Thay vì uống nước ngọt có ga, mẹ hãy cho trẻ uống nước ép trái cây mỗi ngày (Ảnh minh họa)
Còn theo TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết, nhiều loại nước ngọt có gas có chứa một lượng caffein nhất định. Với những người bình thường và chỉ uống với một lượng vừa phải, thì lượng caffein này sẽ có tác động tích cực, giúp tinh thần tỉnh táo và nhiều năng lượng hơn. Nhưng với những người nhạy cảm với caffein, đặc biệt là trẻ nhỏ, thanh thiếu niên hoặc trong trường hợp tiêu thụ quá nhiều nước ngọt có gas chứa caffein thì có thể gây ra trạng thái kích thích hệ thần kinh trung ương. Dung nạp quá nhiều caffein có thể gây ra một số tình trạng: bồn chồn lo lắng; đau bụng; đau đầu; khó tập trung, khó ngủ; tăng nhịp tim; tăng huyết áp; có thể sẽ gây mất nước bởi caffein có tác dụng như một chất lợi tiểu. Do vậy, lạm dụng nhiều nước ngọt có caffein có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ của thanh thiếu niên.
Cùng với đó, một trong những giải pháp can thiệp hiệu quả và khả thi trong phòng chống béo phì trẻ em là đưa ra các mô hình khuyến khích chế độ ăn lành mạnh, tăng cường hoạt động thể lực trong trường học, thiết kế những trò chơi vận động và trang bị các dụng cụ thể dục - thể thao cho các trường học. Tổ chức hướng dẫn các đơn vị cung cấp suất ăn cho học sinh điều chỉnh cấu trúc bữa ăn, tránh lạm dụng đường và các chất béo.
Đối với người dân nói chung và trẻ em nói riêng, nên hạn chế tiêu thụ nước ngọt có gas cũng như đồ uống có đường. Tuy nhiên, nếu ai đã lỡ có thói quen uống nhiều thức uống này nên giảm dần mức tiêu thụ, không nên cắt giảm hoàn toàn ngay trong một sớm một chiều. Cắt giảm đột ngột nước ngọt có gas với những người thường xuyên uống nhiều có thể sẽ gây ra hội chứng cai do lượng caffein bị cắt giảm đột ngột. Trẻ em dưới 2 tuổi không nên uống nước ngọt có gas, trẻ em không nên uống quá 200ml/ngày, người lớn không nên uống quá 3 lon/tuần.
Các bậc cha mẹ có thể thay thế cho trẻ uống nước ngọt có gas bằng các loại đồ uống khác có lợi cho sức khỏe của trẻ hơn như các loại nước hoa quả (chanh, chanh leo, cam, táo, lê), sinh tố hoa quả (xoài, đu đủ, bơ, mãng cầu...); các loại sữa tươi; cho trẻ uống nhiều nước lọc mỗi ngày, nhất là cho trẻ uống 1 cốc nước lọc ấm khi vừa ngủ dậy rất tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ.
Yên Thư
