Báo cáo giải trình về "Thực trạng, giải pháp phát triển điện lực đến năm 2030 nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội' của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 7/9 vừa qua, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết thị trường điện cạnh tranh đã tích cực được triển khai, đáp ứng lộ trình quy định của Thủ tướng. Theo đó, thị trường phát điện cạnh tranh (cấp độ 1) hoàn chỉnh đã chính thức vận hành từ 1/7/2012 và đã đạt được các kết quả tích cực góp phần đảm bảo an ninh cung cấp điện, tăng cường tính minh bạch, công bằng trong việc lập lịch, huy động các nhà máy điện, góp phần tối ưu chi phí toàn hệ thống.
Đến cuối năm 2019, Việt Nam có 94 nhà máy điện với tổng công suất 26.126 MW (chiếm 47,5% tổng công suất toàn hệ thống) trực tiếp tham gia thị trường điện.
Thị trường bán buôn điện cạnh tranh (cấp độ 2) đã được vận hành thử nghiệm từ 2017-2018 và vận hành chính thức từ 1/1/ 2019.
Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh
Đồng thời, theo lộ trình của Quyết định số 2093/2020 vừa được Bộ Công Thương ban hành về 'Đề án thiết kế mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, hướng tới cho phép các khách hàng được lựa chọn đơn vị bán lẻ điện từ sau 2024' thì khách hàng được quyền lựa chọn đơn vị bán lẻ điện thay vì chỉ được mua điện từ EVN theo khu vực địa lý như hiện nay.
Theo đó, khi chuyển sang cấp độ thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, trong dây chuyền từ sản xuất đến tiêu thụ điện năng của hệ thống điện sẽ bao gồm 2 phân khúc cạnh tranh mua bán điện, gồm cạnh tranh trong khâu bán buôn điện và cạnh tranh trong khâu bán lẻ điện.
Tùy thuộc vào quy mô và cấp điện áp đấu nối, khách hàng được lựa chọn mua điện theo mô hình mua điện trên thị trường giao ngay hoặc từ đơn vị bán lẻ điện. Với từng mô hình, đề án cũng đã xây dựng cơ chế nguyên tắc vận hành, cũng như điều kiện cần đáp ứng để triển khai thực hiện.
Ngoài ra, đề án cũng nêu rõ, kế hoạch triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh được chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 (đến hết năm 2021) sẽ tập trung vào các công tác chuẩn bị cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh như triển khai thực hiện chuyển đổi Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia thành Công ty TNHH MTV vận hành hệ thống điện và thị trường điện. Đồng thời, đề án tái cơ cấu ngành điện phục vụ thị trường bán lẻ điện cạnh tranh sẽ được trình Thủ tướng phê duyệt. Bên cạnh đó, việc rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh và các văn bản pháp luật liên quan cũng được thực hiện để thí điểm cho phép các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo ký hợp đồng trực tiếp cho các khách hàng sử dụng điện.
Giai đoạn tiếp theo (từ 2022 đến 2024), cho phép khách hàng sử dụng điện mua điện trên thị trường điện giao ngay.
Sau năm 2024, từng bước cho phép khách hàng được quyền lựa chọn đơn vị bán lẻ điện thay vì chỉ được mua từ một đơn vị bán lẻ duy nhất theo khu vực địa lý như trước đây.
Gia Khánh
