Phó Chủ tịch Quốc hội: Nhận diện hạn chế và chỉ rõ trách nhiệm, có giải pháp khắc phục bất cập trong quy hoạch

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cần nhận diện hạn chế và chỉ rõ trách nhiệm, có giải pháp khắc phục bất cập trong quy hoạch

Tập trung đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch tổng thể quốc gia

Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, về soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật, Bộ đã ban hành Nghị định số 37/2019/NĐ-CP ngày 07 tháng 5 năm 2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số quy định của Luật Quy hoạch. Nghị định đã thực hiện đầy đủ việc quy định chi tiết việc lập quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh theo phương pháp tích hợp và đảm bảo phù hợp với quy định về việc tích hợp quy hoạch theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Luật Quy hoạch.

Ngoài ra, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan, để xây dựng các văn bản hướng dẫn, giải đáp các thắc mắc về lập quy hoạch tỉnh theo phương pháp tích hợp và cơ sở dữ liệu quy hoạch tỉnh. Các văn bản được xây dựng căn cứ vào Luật Quy hoạch, Nghị định số 37/2019/NĐ-CP, viện dẫn các quy định có liên quan để giải đáp thắc mắc, hướng dẫn các địa phương nắm được các quy định về phương pháp tiếp cận tích hợp quy hoạch và khuyến khích kỹ thuật xây dựng cơ sở dữ liệu tích hợp quy hoạch, không gây mâu thuẫn, chồng chéo và làm phát sinh thủ tục trái với quy định của pháp luật về quy hoạch.

Về kinh phí cho hoạt động quy hoạch và đấu thầu lựa chọn tư vấn, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ những vướng mắc, bất cập của Thông tư số 08/2019/TT-BKHĐT như: vướng mắc trong xác định chi phí hoạt động gián tiếp; bất cập trong định mức xây dựng cơ sở dữ liệu về quy hoạch;… Đồng thời, nêu rõ những điểm chưa đồng bộ giữa quy định của pháp luật về đấu thầu, pháp luật về đầu tư công và pháp luật quy hoạch.

Về quy hoạch tổng thể quốc gia, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, tiến độ tổng thể lập quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ hoàn thành và trình Quốc hội khóa XV xem xét thông qua vào kỳ họp thứ IV (tháng 10 -11/2022), như vậy vẫn sớm hơn so với quy định tại khoản 1 Điều 17 Nghị định số 37/2019/NĐ-CP là 6 tháng. Hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tập trung đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch tổng thể quốc gia để bù lại thời gian do khởi động chậm so với các mốc tiến độ quy định tại Quyết định số 203/QĐ-HĐQHQG.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nêu những giải pháp hỗ trợ cho các Bộ và địa phương lập quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh khi quy hoạc tổng thể quốc gia chưa được lập; nêu phương án xử lý nếu trường hợp có sự khác nhau giữa quy hoạch tổng thể quốc gia với các quy định cấp dưới được được phê duyệt, triển khai.

Báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chỉ rõ nhưng vấn đề liên quan đến quy hoạch vùng, về hướng dẫn lập và tổ chức thẩm định quy hoạch tỉnh; về rà soát quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh, điểu chỉnh quy hoạch thời kỳ 2011-2020; việc rà soát và ban hành Danh mục quy hoạch hết hiệu lực theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 59 Luật Quy hoạch và việc ban hành chính sách thay thế; Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch; Tiến độ thực hiện các nhiệm vụ đã được giao tại Nghị quyết số 11/NQ-CP.

Chỉ rõ trách nhiệm và xác định giải pháp khắc phục đối với từng nội dung cụ thể

Cho ý kiến tại buổi làm việc, thành viên Đoàn Giám sát và các đại biểu chia sẻ những khó khăn, thách thức cũng như đánh giá cao nỗ lực của Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ quản lý nhà nước về quy hoạch. Một số ý kiến đại biểu đề nghị Bộ cần tiếp tục làm rõ hơn nguyên nhân trong việc chậm trễ việc lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch của các quy hoạch thuộc hệ thống quốc gia.

Có ý kiến đại biểu đặt vấn đề phương pháp lập quy hoạch như hiện nay còn nhiều bất cập. Việc các quy hoạch cấp dưới được phê duyệt trước quy hoạch tổng thể quốc gia có thể ảnh hưởng đến định hướng trong việc lập quy hoạch tổng thể quốc gia. Đại biểu đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm rõ kinh nghiệm quốc tế đối với việc lập quy hoạch và đưa ra nhận định lập theo phương pháp nào thì phù hợp.

Liên quan đến quy hoạch vùng, nhiều ý kiến cho rằng việc phân vùng chậm đã ảnh hưởng đến tiến độ lập quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch vùng. Đồng thời, đến nay việc phân vùng vẫn được phân chia theo 6 vùng tương tự như 6 vùng kinh tế trước đây. Do vậy, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần làm rõ việc phân 6 vùng như hiện nay, báo cáo cụ thể tính hợp lý của các vùng.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị cần phải tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về quy hoạch; nghiên cứu để tiếp tục khắc phục việc chưa thống nhất giữa Luật Quy hoạch và một số Luật khác cũng như các quy định liên quan đến quy hoạch tại các văn bản pháp luật chuyên ngành; Nguyên nhân và trách nhiệm trong việc chậm ban hành các văn bản chi tiết, hướng dẫn thi hành luật Quy hoạch; Giải pháp then chốt, căn cơ để khắc phục, sớm hoàn thành các quy hoạch;…

Toàn cảnh buổi làm việc

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Đoàn giám sát ghi nhận, đánh giá cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ quản lý nhà nước về quy hoạch. Sau khi Luật Quy hoạch được ban hành, Bộ đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan soạn thảo trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành 73 luật, pháp lệnh đồng bộ với Luật Quy hoạch và ban hành Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giải thích một số điều của Luật Quy hoạch.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng là cơ quan chủ trì soạn thảo trình Chính phủ ban hành Nghị định số 37, chủ trì soạn thảo các văn bản chi tiết, hướng dẫn để thi hành Luật quy hoạch. Đồng thời, Bộ còn trực tiếp thực hiện nhiệm vụ lập quy hoạch tổng thể quốc gia; chủ trì lập quy hoạch vùng đồng bằng sông cửu long; thực hiện vai trò chủ đầu tư dự án lập quy hoạch vùng thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn 2050.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, qua báo cáo của 5 bộ và nghiên cứu các báo cáo của các địa phương cho thấy các bộ và nhiều địa phương đề cập đến việc cần phải hoàn thiện chính sách, pháp luật về quy hoạch; nghiên cứu để tiếp tục khắc phục việc chưa thống nhất giữa Luật Quy hoạch và một số Luật khác cũng như các quy định liên quan đến quy hoạch tại các văn bản pháp luật chuyên ngành.

Lưu ý Luật Quy hoạch và các văn bản hướng dẫn có bất cập; việc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14 là giải pháp tình thế, không thì không thể thực hiện được Luật Quy hoạch, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện báo cáo, đánh giá rõ hơn các bất cập này, chỉ rõ các bất cập này ảnh hưởng như thế nào đến tổ chức lập quy hoạch, chất lượng các quy hoạch; đánh giá tính khả thi và chất lượng của việc tích hợp quy hoạch cũng như giải pháp điều chỉnh, đồng bộ các quy hoạch; nghiêm túc đánh giá khách quan có cần sửa đổi Luật Quy hoạch và các văn bản hướng dẫn không và cụ thể là sửa đổi như thế nào để hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, nguyên nhân và trách nhiệm trong việc chậm ban hành các văn bản chi tiết, hướng dẫn thi hành luật Quy hoạch cũng đã được Bộ giải trình. Tuy nhiên Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới chỉ tập trung vào việc chậm chễ ban hành Nghị định 37 với nguyên nhân chậm là do phối hợp của một số Bộ ngành trong quá trình soạn thảo Nghị định chưa tốt và cơ quan soạn thảo chưa dự báo được các nội dung sẽ có ý kiến khác nhau.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ và các cơ quan liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm đồng thời Bộ cần rà soát để báo cáo thêm về các văn bản khác chậm ban hành và nêu cụ thể hơn trách nhiệm, chỉ rõ bộ ngành, tổ chức, cá nhân nào làm chậm chễ việc ban hành văn bản; Với tư cách là cơ quan giúp Chính phủ quản lý nhà nước về Quy hoạch, Bộ cũng cần rà soát xem còn thiếu các văn bản hướng dẫn không để có giải pháp hoàn thiện (một số nội dung cần hướng dẫn thêm nhất là tích hợp quy hoạch đặc biệt là tích hợp vào quy hoạch tỉnh, điều chỉnh cục bộ, ban hành chính sách, tiêu chuẩn thay thế các quy hoạch sản phẩm; việc sửa đổi nghị định về khu công nghiệp, khu kinh tế cũng cần khẩn trương rà soát…)

Hiện nay quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đều chậm so với yêu cầu, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện báo cáo và nêu rõ nguyên nhân cơ bản, thực chất dẫn đến việc chậm chễ; giải pháp then chốt, căn cơ để khắc phục, sớm hoàn thành các quy hoạch; Bộ cũng nghiên cứu để có kiến nghị cụ thể với Chính phủ, với Quốc hội nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các quy hoạch.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, quy hoạch ngành quốc gia lập khi chưa có quy hoạch tổng thể quốc gia nên chưa có định hướng tổng thể, định hướng hành lang kinh tế, dự kiến phân chia vùng… làm cơ sở cập nhật các quy hoạch ngành quốc gia; đồng thời các quy hoạch ngành, vùng, tỉnh, quy hoạch tổng thể quốc gia lập song song, bên cạnh đó việc trao đổi thông tin cũng rất hạn chế do các quy hoạch chưa được duyệt nên các thông tin chỉ là các thông tin khảo sát chưa chính thức để chia sẻ, công tác phối hợp cũng bất cập nên rất khó khăn cho việc xác định căn cứ lập, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy hoạch, đặc biệt việc lập và tích hợp quy hoạch tỉnh rất khó khăn. Vì vậy, vấn đề này Bộ Kế hoạch và Đầu tư với trách nhiệm cơ quan đầu mối quản lý nhà nước về quy hoạch cần báo cáo rõ, cụ thể hơn trong báo cáo và khẩn trương báo cáo Chính phủ để có giải pháp, hướng dẫn để thực hiện tốt hơn trong thời gian tới, đảm bảo chất lượng các quy hoạch.

Liên quan đến vấn đề lựa chọn tư vấn, các bộ ngành đều đánh giá gặp nhiều khó khăn (về kinh phí, phân bổ kinh phí; về tìm kiếm, đấu thầu lựa chọn tư vấn; về lựa chọn tư vấn nước ngoài; về thông tư 08/2019 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư…), đặc biệt vướng mắc, chưa đồng bộ giữa qui định của pháp luật về đấu thầu, pháp luật về đầu tư công và pháp luật về quy hoạch để bố trí kinh phí cho hoạt động quy hoạch và đấu thầu lựa chọn tư vấn. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân tích kỹ hơn và đề xuất rõ giải pháp khắc phục cũng như đề xuất sửa đổi các mâu thuẫn của hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo rõ nguyên nhân cụ thể trách nhiệm các cơ quan, tổ chức, cá nhân việc chậm ban hành danh mục quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, cấp vùng và cấp tỉnh, chậm ban hành danh mục quy hoạch hết hiệu lực; Nhiều ý kiến cho rằng việc bỏ nhiều quy hoạch sản phẩm thay thế bằng các chính sách, chiến lược, đề án còn có những nội dung chưa hợp lý, có ý kiến cho rằng các quy hoạch chuyên ngành ở phụ lục của Luật quy hoạch còn thiếu một số quy hoạch: Đề nghị Bộ nghiên cứu kỹ các ý kiến này; đánh giá có cần phải điều chỉnh Luật Quy hoạch và phụ lục các quy hoạch chuyên ngành không.

Về Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch đến nay chưa hoàn thiện ảnh hưởng đến việc tra cứu, chia sẻ thông tin, cập nhật thông tin để hoàn thiện các quy hoạch đang lập song song, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ báo cáo cụ thể trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để chấn chỉnh; và có giải pháp để nhanh chóng hoàn thiện hệ thống thông tin và khẩn trương chậm ban hành thông tư hướng dẫn việc xây dựng, quản lý, khai thác vận hành hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp ý kiến Đoàn giám sát, ý kiến các bộ, ngành đã phát biểu trong các buổi làm việc để hoàn chỉnh báo cáo của Bộ cũng như tham mưu cho Chính phủ hoàn thiện báo cáo của Chính phủ sớm gửi lại để Đoàn giám sát làm việc với lãnh đạo Chính phủ; Đề nghị bộ phận giúp việc Đoàn giám sát khẩn trương tổng hợp ý kiến 6 buổi làm việc; chuẩn bị tốt buổi làm việc trực tuyến với một số địa phương để có thêm căn cứ, thông tin, tập trung vào các nội dung chưa rõ hoặc có ý kiến khác nhau để đi sâu tìm hiểu, làm rõ thêm.