Theo những câu chuyện từ xa xưa kể lại thì cam sành Hàm Yên có nguồn gốc từ bản Mường. Đến khoảng những năm 1890, có hai cụ già người dân tộc đang đi bẫy thú ở núi Quan Tiên, huyện Hàm Yên thì bắt gặp những cây mọc ngang tầm với, quả vàng trĩu cành nên hái xuống ăn thử. Thấy thứ quả lạ có vị ngọt đậm, thanh mát, lại khiến người tỉnh táo lạ kì nên hai cụ mang về trồng trong vườn nhà rồi nhân giống ra khắp vùng Hàm Yên, Tuyên Quang.
 |
| Cam sành Hàm Yên thương hiệu đặc sản của Tỉnh Tuyên Quang |
Điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi là hai yếu tố vô cùng quan trọng để tạo nên hương vị thơm ngon, cuốn hút của cam sành Hàm Yên. Nhiều người cho rằng, chính nhờ nguồn nước trong lành, mát mẻ từ ngọn núi Phá Phúng, hòa cùng nắng gió, khí trời Hàm Yên đã mang đến vị ngọt đậm tươi mới của loại quả nổi tiếng này. Không chỉ là thương hiệu đặc sản danh tiếng của tỉnh Tuyên Quang, cam sành Hàm Yên còn trở thành nguồn nông sản chủ lực giúp bà con nông dân cải thiện và phát triển kinh tế.
Là sản phẩm đặc thù của Tuyên Quang, Cam sành Hàm Yên được bình chọn là một trong 50 loại trái cây đặc sản của Việt Nam năm 2012, được bình chọn Top 10 thương hiệu, nhãn hiệu nổi tiếng năm 2013, được tôn vinh là một trong những sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu năm 2013, được chứng nhận là sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng Việt Nam năm 2016 và bình chọn là Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam năm 2015 và năm 2019.
Hiện nay Cam sành Hàm Yên đã được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đạt hạng 4 sao tại Quyết định số 1486/QĐ-UBND ngày 26/10/2020 Ủy ban nhân dân tỉnh. Đây là một trong 26 sản phẩm OCOP đầu tiên của tỉnh Tuyên Quang.
Đặc điểm của cam sành Hàm Yên
 |
| Cam sành Hàm Yên có vị ngọt đậm, thanh mát |
So với những giống cam khác trên cả nước thì cam sành Hàm Yên được đánh giá có vị ngọt thanh, hương thơm dịu và hấp dẫn hơn cả. Cam mới ra quả sẽ có màu xanh, khi chín thì chuyển sang vàng óng, trái căng mọng, lốm đốm đặc trưng. Vỏ cam sành Hàm Yên khá mỏng và sần nhẹ lúc chín. Thông thường, quả cam khi thu hoạch sẽ có kích thước vừa bằng lòng bàn tay. Khi chọn mua cam, du khách nên lựa những quả chín, vàng đều, không bị rám hay thâm.
Cam sành Hàm Yên đặc trưng bởi những tép cam mọng nước với hàm lượng dinh dưỡng cao. Theo kết quả từ nhiều cuộc nghiên cứu, giống cam sành tại Hàm Yên có trọng lượng quả từ 280,41 gram đến 344,89 gram, đường kính quả từ 8,04 cm đến 9,20 cm, chiều cao quả từ 6,08 cm đến 7,80 cm.
Cam Hàm Yên vỏ mỏng, độ dày vỏ từ 3,20 mm đến 5,99 mm, màu vàng cam đậm, căng bóng và ít sần sùi hơn sản phẩm cùng loại. Vị cam Hàm Yên ngọt thanh, chua nhẹ, không gắt, không chát. Hàm lượng nước trong cam sành Hàm Yên khá lớn từ 86,14 % đến 91,99 %, hàm lượng axit tổng số từ 0,60 % đến 0,99 %, hàm lượng đường tổng số từ 8,00 % đến 9,87 %, hàm lượng vitamin C từ 40,21 mg/100g đến 49,97 mg/100g, độ Brix từ 9,03 obx đến 10,96 obx.
 |
| Cam sành Hàm Yên được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP |
Mùa cam sành Hàm Yên thường bắt đầu từ tháng 11 cho đến khoảng tháng 2, tháng 3 năm sau. Du khách nếu muốn thưởng thức những trái cam chín mọng, vừa được thu hoạch từ vườn có thể ghé thăm huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang trong khoảng thời gian này.
Hàm Yên vào mùa thu hoạch như được “nhuộm vàng” bởi sắc màu rạng rỡ của những trái cam tươi. Đi qua những khu vườn, du khách sẽ được tận mắt ngắm nhìn bao hàng cam sai trĩu quả cùng hương thơm nhè nhẹ phảng phất vào trong gió. Cũng chính bởi chất lượng và danh tiếng của mình mà cam sành Hàm Yên vinh dự góp mặt trong top 10 loại trái cây nổi tiếng nhất của Việt Nam.
Hiện nay, giống cam Hàm Yên được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP để đảm bảo mang đến những sản phẩm an toàn và chất lượng cho người tiêu dùng.
 Tuyên Quang: Bảo hộ Chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cam sành "Hàm Yên" |
 Cam sành Hàm Yên (Tuyên Quang) vào vụ |
 Điều gì giúp người trồng cam hữu cơ ở Tuyên Quang thu lãi hàng trăm triệu đồng/vụ |
