Vì sao nhiều lốc xoáy liên tiếp tàn phá miền Bắc?

Thiệt hại nặng nề về người và tài sản

Hoàn lưu sau bão số 10 Bualoi đã gây ra một trong những đợt thiên tai khốc liệt, khi nhiều loại hình thời tiết nguy hiểm xảy ra gần như đồng thời. Nghiêm trọng nhất là các trận lốc xoáy càn quét qua nhiều địa phương, để lại hậu quả tang thương.

Chỉ trong rạng sáng 29/9, lốc xoáy đã gây ra nhiều thiệt hại nặng nề.

Theo báo cáo nhanh, chỉ trong rạng sáng 29/9, lốc xoáy đã khiến:

Tại Ninh Bình và Thanh Hóa: 9 người thiệt mạng và 20 người bị thương. Hàng trăm ngôi nhà bị sập hoàn toàn hoặc tốc mái, nhiều công trình công cộng như trường học, nhà xưởng bị hư hỏng nghiêm trọng. Riêng tại Ninh Bình, thống kê ban đầu ghi nhận 11 nhà cấp 4 bị đổ sập, 126 nhà hư hỏng và 53 cột điện bị gãy đổ.

Tại Hưng Yên: Khoảng 10 giờ 30 sáng cùng ngày, lốc xoáy quét qua các xã Thái Thụy, Thái Ninh, Đông Thái Ninh khiến 2 người tử vong và 9 người khác bị thương. Sức gió khủng khiếp đã cuốn bay nhiều tấm tôn, làm hư hại hàng loạt mái nhà, thậm chí xô đổ cả những chiếc cổng sắt kiên cố.

Các địa phương khác: Hải Phòng, Quảng Ninh cũng ghi nhận sự xuất hiện của lốc xoáy, gây thiệt hại lớn về tài sản và hoa màu của người dân.

Thảm kịch này cho thấy mức độ tàn phá khủng khiếp của lốc xoáy, dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nhưng sức hủy diệt không thua kém gì tâm bão.

Lý giải từ chuyên gia: Tại sao lốc xoáy xuất hiện ở rìa bão?

Lý giải về hiện tượng lốc xoáy xuất hiện hàng loạt và cách xa tâm bão, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đã có những phân tích chi tiết.

Theo ông Lâm, nguyên nhân chính đến từ đặc điểm của bão số 10 Bualoi nói riêng và đa số các cơn bão ảnh hưởng đến Việt Nam nói chung: hoàn lưu phía bắc tâm bão luôn mạnh và rộng hơn so với hoàn lưu phía nam.

Cụ thể, khi bão Bualoi đổ bộ vào Bắc Trung Bộ, phần rìa phía bắc của bão vươn tới khu vực Đồng bằng Bắc Bộ. Tại đây, nó va chạm với khối không khí mát hơn của áp cao cận nhiệt đới ở phía Bắc. Sự "giao tranh" giữa hai khối khí có đặc tính nhiệt độ, áp suất và độ ẩm khác biệt lớn đã tạo ra một dải hội tụ rất mạnh, hình thành nên các ổ dông lớn. Chính trong những ổ dông này, các cơn lốc xoáy đã được sinh ra.

Rìa bão Bualoi gặp không khí mát, tạo dải hội tụ mạnh, hình thành dông lớn và lốc xoáy.

"Các trận lốc xoáy thường được ghi nhận ở những không gian rộng như cánh đồng, dọc đường cao tốc. Địa hình thoáng đãng và độ ẩm cao ở vùng đồng bằng ven biển là điều kiện lý tưởng để các ổ dông mạnh và lốc xoáy hình thành", ông Lâm cho biết.

Bão số 10 Bualoi: Một cơn bão có nhiều đặc điểm dị thường

Không chỉ gây ra lốc xoáy, bản thân bão số 10 Bualoi cũng là một cơn bão mạnh với nhiều yếu tố hiếm thấy:

Tốc độ di chuyển rất nhanh: Trung bình từ 30-35 km/giờ, nhanh gấp đôi các cơn bão thông thường.

Thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài: Bão đã quần thảo trên đất liền các tỉnh từ Nghệ An đến Quảng Trị hơn 12 tiếng, một điều ít thấy.

Gây mưa và gió trên diện rộng: Hoàn lưu bão gây mưa rất lớn cho toàn Bắc Bộ và dải từ Thanh Hóa đến Huế (có nơi trên 500 mm). Vùng gió mạnh từ cấp 8 trở lên trải dài suốt từ Ninh Bình đến Quảng Trị.

Gây lũ lớn và nguy cơ sạt lở đất: Lũ trên hầu hết các sông lớn như sông Mã, sông Chu, sông Cả, sông Kiến Giang đều vượt mức báo động 3. Nguy cơ sạt lở đất, lũ quét ở mức rất cao tại các tỉnh từ Bắc Bộ vào đến Thừa Thiên Huế.

Vì sao dự báo lốc xoáy là "bài toán nan giải"?

Một trong những điều đáng lo ngại nhất là lốc xoáy gần như không thể dự báo chính xác. Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, giải thích rằng về bản chất, lốc xoáy cũng là một cơn bão nhưng ở quy mô siêu nhỏ.

"Với các cơn bão lớn, chúng ta có vệ tinh, radar và các mô hình tính toán để theo dõi hình thái, cấu trúc và đưa ra dự báo. Nhưng với lốc xoáy, đường kính chỉ vài chục đến vài trăm mét và tồn tại trong vài phút, các thiết bị này gần như không thể nắm bắt được", ông Khiêm nói.

Do đó, khoa học khí tượng hiện nay chỉ có thể dừng ở mức cảnh báo nguy cơ có thể xảy ra lốc xoáy, vòi rồng khi phát hiện các đám mây dông phát triển mạnh trong môi trường bất ổn định. Việc dự báo chính xác vị trí, thời điểm và cường độ của lốc xoáy vẫn là một thách thức lớn. Hầu hết các trận lốc xoáy được ghi nhận đều do người dân tình cờ quay lại bằng điện thoại.

Trong bối cảnh hoàn lưu bão số 10 vẫn còn ảnh hưởng, các chuyên gia cảnh báo người dân cần tiếp tục đề phòng các hiện tượng dông, lốc trong những ngày tới để giảm thiểu tối đa các thiệt hại đáng tiếc.

Bão số 10 (Bualoi) áp sát đất liền, cảnh báo rủi ro thiên tai cấp 4 tại Bắc Trung Bộ

Làm thế nào để giữ an toàn khi có lốc xoáy xảy ra?

Vì sao bão dồn dập và dự báo nào cho những tháng cuối năm?