| Khám phá thiên nhiên tuyệt đẹp qua du lịch sinh thái và giải trí |
 |
| Lực lượng chức năng hỗ trợ nhóm du khách bị lạc trong rừng vào ban đêm – hậu quả phổ biến khi người tham gia thiếu kỹ năng sinh tồn và chuẩn bị hành trình không đầy đủ. |
Thiếu chuẩn bị, du lịch trải nghiệm hóa mạo hiểm
Trong những năm gần đây, các loại hình du lịch khám phá như leo núi, trekking, cắm trại trong rừng... trở nên phổ biến trong cộng đồng yêu thích trải nghiệm, đặc biệt là giới trẻ. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh chóng của xu hướng này là hàng loạt sự cố đáng lo ngại: từ đi lạc, mất liên lạc cho đến chấn thương và cả tử vong. Vụ việc mới nhất tại núi Minh Đạm (Bà Rịa – Vũng Tàu), khi sáu du khách bị lạc và phải chờ lực lượng chức năng xuyên đêm tìm kiếm, tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo. Câu hỏi đặt ra là: làm thế nào để loại hình du lịch hấp dẫn này thực sự trở nên an toàn và bền vững?
Theo TS Dương Đức Minh – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế du lịch TP.HCM – có ba nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro trong các hoạt động du lịch khám phá: từ bản thân du khách, đơn vị tổ chức tour và cách quản trị điểm đến. Về phía du khách, không ít người tham gia hành trình khi chưa được kiểm tra thể lực, sức khỏe tim mạch hoặc các bệnh nền. Kỹ năng sinh tồn cơ bản còn hạn chế, trong khi tâm lý chủ quan, đánh giá thấp độ nguy hiểm của địa hình rừng núi lại rất phổ biến.
Một thực trạng khác là nhiều người đi theo hình thức tự túc, không có hướng dẫn viên chuyên trách, thiếu thiết bị định vị, liên lạc hay sơ cứu, và đặc biệt không có phương án ứng cứu khi khẩn cấp. Từ góc độ điểm đến, nhiều nơi dù có tiềm năng tổ chức tour trekking nhưng lại chưa có kịch bản trải nghiệm rõ ràng, thiếu hệ thống cảnh báo rủi ro. Khi xảy ra sự cố, việc phát hiện và phản ứng bị chậm trễ, làm tăng mức độ nguy hiểm cho người tham gia.
Ngay cả với các tour trekking ngắn, du khách vẫn cần trang bị kỹ năng và thiết bị tối thiểu. TS Dương Đức Minh nhấn mạnh: mỗi người nên có giày leo núi chuyên dụng, áo khoác chống thấm, mũ, găng tay, đèn pin, thực phẩm, thuốc cơ bản, bản đồ hoặc la bàn, còi báo hiệu và điện thoại có pin dự phòng. Về kỹ năng, người tham gia cần biết cách định hướng, kiểm soát nhịp thở và sức bền, phản ứng trong tình huống lạc đoàn hay chấn thương, kỹ năng phát tín hiệu cầu cứu.
Quy tắc di chuyển theo đội hình như không vượt hướng dẫn viên, không tách đoàn cũng rất quan trọng. Đặc biệt, theo TS Minh, cần có bộ tiêu chí tối thiểu bắt buộc cho mọi tour trekking, bao gồm buổi huấn luyện kỹ năng nhanh và kiểm tra thể lực sơ bộ trước khi khởi hành. Đây là cách loại trừ sớm những trường hợp không đủ năng lực để tham gia hành trình.
An toàn phải là nền tảng của mọi hành trình
 |
| Hành trình leo núi bên vách đá ẩm ướt đòi hỏi người tham gia phải có thể lực tốt, kỹ năng xử lý địa hình và trang bị bảo hộ đúng chuẩn – nền tảng để đảm bảo an toàn và phát triển du lịch khám phá một cách bền vững. |
Với các địa phương có tiềm năng du lịch trải nghiệm trong rừng núi, việc xây dựng hệ thống quản trị an toàn là yêu cầu bắt buộc. Theo TS Dương Đức Minh, bước đầu tiên là rà soát và phân loại tất cả các tuyến trekking, xác định rõ mức độ rủi ro để đưa ra điều kiện tham gia phù hợp. Bên cạnh đó, các tuyến cần được số hóa bản đồ địa hình, đánh dấu các điểm nguy hiểm, vùng có sóng điện thoại, khu vực nghỉ chân. Chính quyền cần yêu cầu đăng ký hành trình bắt buộc, cung cấp đầy đủ thông tin về thành viên, người dẫn đoàn, thời gian dự kiến…
Về nhân lực, cần đào tạo và cấp phép hướng dẫn viên trekking riêng biệt, đảm bảo có kỹ năng định hướng, sơ cứu và xử lý tình huống. Địa phương cũng cần thành lập đội phản ứng nhanh liên ngành, gồm kiểm lâm, y tế, công an và các đơn vị tổ chức tour, sẵn sàng can thiệp khi xảy ra sự cố. Một giải pháp quan trọng khác là ứng dụng công nghệ số trong công tác quản lý: biển báo thông minh, thiết bị định vị, ứng dụng cảnh báo khẩn cấp… Việc chủ động phòng ngừa rủi ro sẽ hiệu quả hơn nhiều so với xử lý sau tai nạn.
Ở góc độ người tham gia, TS Minh nhấn mạnh: du lịch trải nghiệm không đồng nghĩa với “chơi liều” hay “sống ảo”. Đây là hành trình rèn luyện bản thân có kiểm soát. Do đó, mỗi người cần đánh giá nghiêm túc về thể lực, tiền sử bệnh nền, kinh nghiệm cá nhân. Nếu chưa từng tham gia hoạt động tương tự, nên chọn hành trình đơn giản hơn, đi cùng đơn vị chuyên nghiệp, có hướng dẫn kỹ năng. Tránh mang giày sneaker trơn trượt, balô quá nặng, và không nên hoàn toàn phụ thuộc vào thiết bị điện tử để định hướng.
Quan trọng nhất là không tách nhóm, luôn thông báo hành trình cho người thân và biết giới hạn bản thân. Rút lui đúng lúc không phải là thất bại, mà là cách để tiếp cận thiên nhiên một cách có trách nhiệm. Để phát triển du lịch trải nghiệm bền vững, theo TS Minh, cần dựa vào ba trụ cột: an toàn – giáo dục – bảo tồn. Trong đó, an toàn không chỉ là giảm tai nạn mà còn là công cụ kiểm soát việc tiếp cận điểm đến một cách có trách nhiệm.
Cần có khung pháp lý rõ ràng cho loại hình du lịch mạo hiểm, phân cấp độ tuyến, kiểm tra sức khỏe và trang bị bắt buộc trước hành trình. Mỗi tour nên lồng ghép yếu tố giáo dục môi trường và kỹ năng sinh tồn, để người đi vừa tận hưởng vừa học cách ứng xử với thiên nhiên. Ngoài ra, cần kiểm soát sức chứa tuyến du lịch, đầu tư vào bản đồ sinh thái số, tích hợp công nghệ AI cảnh báo thời tiết, hệ thống báo hiệu khẩn cấp và dữ liệu sức khỏe du khách. Khi hệ sinh thái du lịch trải nghiệm được xây dựng đúng hướng, mỗi hành trình sẽ trở thành một quá trình học hỏi, rèn luyện và trưởng thành – không chỉ cho du khách, mà cả với ngành du lịch nói chung.
