| Cá thu nướng Hương Việt – Từ hương vị người Việt đến thương hiệu đặc sản OCOP xứ Thanh OCOP Việt Nam: Từ bản địa đến thương hiệu quốc gia Tinh hoa OCOP Việt và hành trình ra thế giới |
 |
| Sản phẩm OCOP giới thiệu tại hội chợ mang đậm bản sắc địa phương, kèm theo câu chuyện nguồn gốc và văn hóa gắn liền với vùng miền. |
Bài toán "hữu hạn" và cách hiểu chưa đúng về OCOP
Trong hành trình đưa sản phẩm OCOP vượt ra khỏi ranh giới nội địa, nhiều hợp tác xã (HTX) đang gặp không ít rào cản, trước hết là từ nhận thức chưa đầy đủ về bản chất sản phẩm OCOP. Đã có không ít khách hàng và đối tác băn khoăn: tại sao sản phẩm OCOP lại có quy mô nhỏ, khó đáp ứng đơn hàng lớn? Sự "hữu hạn" về sản lượng khiến nhiều người mặc định rằng việc tiêu thụ và xuất khẩu sẽ gặp khó khăn. Nhưng đó lại chính là đặc trưng cốt lõi của sản phẩm OCOP – sự gắn bó chặt chẽ với yếu tố địa phương, với quy trình sản xuất truyền thống và vùng nguyên liệu đặc hữu.
Trường hợp của HTX chế biến hải sản Phú Sáng (Hà Tĩnh) là ví dụ điển hình. Sản phẩm nước mắm truyền thống mang dấu ấn địa phương này từng gặp trở ngại khi đáp ứng các đơn hàng lớn. Nguyên nhân đến từ quy trình sản xuất thủ công và giới hạn vùng nguyên liệu. Tuy nhiên, theo ông Bùi Quang Hưng – Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), chính điều đó làm nên giá trị của OCOP: “Nếu sản xuất được nhiều thì lại trở thành sản phẩm công nghiệp đại trà, không còn là OCOP nữa”.
Cũng bởi OCOP gắn liền với làng xã, mùa vụ và vùng nguyên liệu đặc thù, các sản phẩm thường chỉ được sản xuất từ vài chục đến vài trăm hecta đất, thậm chí theo mùa. Do vậy, sự khan hiếm không phải là yếu tố kìm hãm, mà là lợi thế tạo nên sự độc đáo. “Cái gì là hữu hạn thì phải là độc, lạ và bán đắt”, ông Hưng nhấn mạnh.
Tuy nhiên, việc bán sản phẩm OCOP với giá cao chưa bao giờ là điều dễ dàng. Nhìn sang thị trường Nhật Bản, quả xoài của Okinawa có thể bán tới 1.200.000 đồng/quả dù số lượng không nhiều và vẫn không đủ hàng cung ứng. Trong khi đó, những loại xoài chất lượng cao như xoài Cát Chu của Việt Nam lại thường được bán theo cân, với giá khiêm tốn. Điều đó phản ánh bài toán định vị giá trị sản phẩm mà các chủ thể OCOP cần nghiêm túc nhìn nhận lại.
Gắn kết văn hóa và thiết kế để gia tăng giá trị OCOP
 |
| Bao bì, nhãn mác OCOP được thiết kế hiện đại, bắt mắt, góp phần nâng cao giá trị thương hiệu và thu hút người tiêu dùng. |
Để sản phẩm OCOP thực sự bước ra thế giới, không thể chỉ dựa vào chất lượng hay sự tự tin của người làm ra sản phẩm. Theo nhiều chuyên gia, bên cạnh việc khẳng định chất lượng, điều cốt lõi nằm ở cách kể chuyện sản phẩm – một câu chuyện gắn với con người, văn hóa và vùng đất nơi sản phẩm ra đời. Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan – nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – từng nhận định rằng, việc thương mại hóa sản phẩm OCOP phải đi cùng với việc thương mại hóa các giá trị văn hóa. “Không bán sản phẩm bằng vật chất thuần túy, mà bán bằng câu chuyện”, ông nhấn mạnh.
Chính vì vậy, các HTX cần biết cách đưa bàn tay, khối óc và đặc trưng địa phương vào trong sản phẩm – không chỉ để khách hàng tiêu dùng, mà còn để khơi gợi sự tò mò, khám phá từ người tiêu dùng quốc tế. Liên minh HTX Việt Nam đã nhận rõ tầm quan trọng này và xem đó là trọng tâm trong các đợt đào tạo, tập huấn cho các HTX – chủ thể chính của chương trình OCOP.
Qua đó, HTX có thể làm nổi bật nét riêng biệt của sản phẩm như cách mà HTX Tài Hoan, HTX miến Việt Cường (Thái Nguyên) đã và đang thực hiện. Tuy nhiên, kể một câu chuyện hay thôi chưa đủ. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng “ăn bằng mắt”, thì hình thức sản phẩm cũng cần được đầu tư tương xứng. Như một chuyên gia OCOP từng lưu ý, không thể thuyết phục thị trường quốc tế nếu sản phẩm chỉ dừng lại ở “ngon, đặc biệt” mà bỏ qua tính thẩm mỹ, sự sang trọng trong trình bày.
Bao bì, thiết kế – chính là “tấm áo” đầu tiên mà người tiêu dùng tiếp xúc. Nếu sản phẩm OCOP được khoác một “chiếc áo đẹp” thì không chỉ nâng tầm giá trị, mà còn trở thành một món quà tặng trang trọng, mang ý nghĩa bản sắc vùng miền. Khi ấy, không chỉ người tiêu dùng mà cả người tặng và người nhận đều cảm thấy tự hào. Nhiều HTX ở các vùng có điều kiện địa lý đặc biệt – như tiểu vùng khí hậu, nông hóa thổ nhưỡng, nguồn nước riêng biệt – hoàn toàn có thể tận dụng thế mạnh đó để kể câu chuyện sản phẩm ngay từ hình thức bên ngoài.
Hình thức không chỉ là cái đẹp bên ngoài mà còn là cầu nối mở ra cánh cửa cho khách hàng quốc tế tìm đến vùng đất nơi sản phẩm ra đời. Sự “hữu hạn” của sản phẩm OCOP không phải là rào cản, mà là giá trị khác biệt. Nhưng để chuyển hóa giá trị đó thành sức hút trên thị trường quốc tế, các chủ thể OCOP cần đầu tư nghiêm túc vào việc kể chuyện sản phẩm và xây dựng hình thức xứng tầm. Khi sản phẩm mang cả bản sắc lẫn sự sang trọng, OCOP Việt Nam không chỉ có thể vươn xa, mà còn có thể tạo dấu ấn đậm nét trong tâm trí người tiêu dùng toàn cầu.
