| Du lịch biển dẫn đầu danh sách lựa chọn hè của gia đình Việt Du lịch nông thôn: Động lực mới xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa Du lịch Hà Nội: Hành trình chuyển mình từ di sản đến công nghệ |
Khi văn hóa trở thành nền tảng cho sản phẩm du lịch
 |
| Ấp Thiềng Liềng, xã Thạnh An, huyện Cần Giờ là điểm du lịch cộng đồng mới thu hút du khách đến TP.Hồ Chí Minh. |
Cách trung tâm TP. Hồ Chí Minh khoảng 70 km, ấp Thiềng Liềng (xã đảo Thạnh An, huyện Cần Giờ) hiện lên như một làng quê ven biển thanh bình với rừng đước bạt ngàn, không khí trong lành và những cánh đồng muối trắng trải dài dưới nắng. Từ cuối năm 2022, nơi đây được chọn là điểm đầu tiên tại TP. Hồ Chí Minh phát triển du lịch cộng đồng, lấy văn hóa địa phương làm cốt lõi, kết hợp cùng hệ sinh thái rừng ngập mặn đặc trưng vùng cửa sông, ven biển.
Tới Thiềng Liềng, du khách có thể cảm nhận vẻ yên bình khi dạo bộ hoặc đạp xe vòng quanh đảo, len lỏi qua những ngôi nhà đơn sơ rợp hoa, ngắm nhìn cánh đồng muối trắng xóa hay thả hồn theo nhịp sóng vỗ từ xa. Hành trình khám phá gồm 24 điểm tham quan, gắn liền với từng hộ dân, giúp du khách trải nghiệm chân thực đời sống thường nhật, phong tục, tín ngưỡng và các nghề truyền thống đặc trưng.
Ông Nguyễn Văn Yến – Trưởng ấp Thiềng Liềng cho biết: “Trước đây, bà con chủ yếu sống nhờ làm muối và đánh bắt thủy sản, hoàn toàn xa lạ với du lịch. Nhưng từ khi mô hình du lịch cộng đồng được triển khai, không khí trong ấp trở nên nhộn nhịp hơn, người dân rất hào hứng khi được đón khách đến tìm hiểu cuộc sống quê mình.”
Tại đây, du khách có thể tham gia các hoạt động như leo núi Giồng Chùa để khám phá dấu tích “bàn chân bà Nữ Oa”, hay trực tiếp dẫn nước vào ruộng, làm muối theo phương pháp thủ công. Những bữa tiệc hải sản tươi sống giữa không gian biển đảo mộc mạc cũng là một phần hấp dẫn trong trải nghiệm.
Tiêu biểu trong số các hộ dân tham gia làm du lịch là bà Bùi Thị Giạ – chủ “Homestay và nước mát Mười Giạ”. Với sự hỗ trợ từ chính quyền và ngành du lịch, bà đã phát triển sản phẩm đặc trưng như nước mát từ cây cỏ bản địa, các món ăn dân dã và bánh trái truyền thống. Những phòng nghỉ homestay tuy mộc mạc nhưng đầy đủ tiện nghi, mang đến sự gần gũi như đang ở trong chính ngôi nhà miền quê. “Chúng tôi gìn giữ lối sống truyền thống trong từng bữa ăn, lời ca đờn ca tài tử hay thói quen giữ gìn môi trường. Đó chính là thứ khiến du khách cảm thấy gắn bó và muốn quay lại,” bà Giạ chia sẻ.
Không chỉ Thiềng Liềng, tại miền Tây Nam Bộ, ấp Cồn Chim (xã Hòa Minh, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh) cũng là điểm sáng tiêu biểu về phát triển du lịch cộng đồng. Khác biệt với văn hóa biển đảo, nơi đây đậm đà dấu ấn miệt vườn, mang đến chuỗi trải nghiệm gắn với đời sống nông nghiệp truyền thống như phiên chợ quê, thăm cánh đồng lúa hữu cơ, chơi trò kéo mo cau, câu cua, cùng người dân xay bột, đổ bánh xèo, làm bánh lá mơ, bánh lá dừa…
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh – ông Lâm Hữu Phúc – cho biết: “Mỗi năm, Cồn Chim đón khoảng 17.000 lượt khách, doanh thu gần 5 tỷ đồng. Đây là nguồn thu nhập ổn định cho người dân và đồng thời cũng là cách hiệu quả để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa nông nghiệp truyền thống.” Năm 2025, Cồn Chim vinh dự được trao Giải thưởng Du lịch ASEAN tại Malaysia, ở hạng mục Du lịch cộng đồng.
Định hình sản phẩm chủ lực trong hệ sinh thái du lịch
 |
| Không gian xanh tại điểm du lịch cộng đồng Cồn Chim (Châu Thành, Trà Vinh). |
Từ những mô hình thành công như Thiềng Liềng, Cồn Chim có thể thấy: du lịch cộng đồng là một trong những hướng đi hiệu quả để phát huy tiềm năng văn hóa địa phương, đồng thời xây dựng mô hình phát triển bền vững, lấy người dân làm trung tâm – vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là người gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa.
Nhằm thúc đẩy loại hình này phát triển đồng bộ, tháng 10/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Đề án Phát triển du lịch cộng đồng. Trong đó, nhấn mạnh việc gắn kết sản phẩm du lịch với công nghiệp văn hóa, khuyến khích sáng tạo dựa trên nền tảng bản địa hóa.
Một số nhóm giải pháp trọng tâm được đề xuất gồm: quy hoạch điểm đến phù hợp, cải thiện hạ tầng, hỗ trợ xúc tiến quảng bá, liên kết chuỗi cung ứng dịch vụ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số. Đặc biệt, cần nâng cao năng lực cho người dân địa phương để họ có thể chủ động tổ chức các dịch vụ, đồng thời gìn giữ được nét văn hóa đặc sắc riêng có của vùng miền.
Theo bà Phan Yến Ly – đại diện Công ty Tư vấn truyền thông và sự kiện Cánh Cam – “Để người dân trở thành sứ giả văn hóa hiệu quả, trước hết cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị truyền thống và vai trò của họ trong phát triển du lịch. Khi họ hiểu rõ vai trò của mình, họ sẽ kể câu chuyện quê hương bằng chính trải nghiệm, cảm xúc và sự chân thành.”
Tại TP. Hồ Chí Minh, bà Bùi Thị Ngọc Hiếu – Phó Giám đốc Sở Du lịch – khẳng định: “Để phát triển bền vững, sản phẩm du lịch cộng đồng phải mang bản sắc riêng, chân thực trong từng trải nghiệm. Vai trò của chính quyền là đồng hành với người dân từ khâu quy hoạch đến triển khai, nhằm xây dựng thương hiệu điểm đến đặc thù cho từng vùng.”
Từ thực tế ở Trà Vinh, ông Lâm Hữu Phúc nhấn mạnh: để các mô hình như Cồn Chim nâng cao vị thế, việc đào tạo kỹ năng cho người làm du lịch – đặc biệt là ngoại ngữ, giao tiếp và quản trị dịch vụ – là yêu cầu cấp thiết. Khi chất lượng dịch vụ được nâng tầm, những điểm đến gắn liền với văn hóa bản địa sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế, góp phần khẳng định thương hiệu du lịch cộng đồng Việt Nam trên bản đồ khu vực và thế giới.
