Đậm đà bản sắc Tây Bắc trong món “lam nhọ” của người Thái ở Lai Châu

Giữa núi rừng Tây Bắc, vùng đất Lai Châu không chỉ nổi bật bởi thiên nhiên kỳ vĩ mà còn níu chân du khách bởi những món ăn mang đậm bản sắc dân tộc. Một trong những đặc sản độc đáo và ít người biết đến là “lam nhọ” – món ăn truyền thống của người Thái, hội tụ tinh hoa ẩm thực và văn hóa lâu đời.

Lam nhọ có thể hiểu là món thịt nướng rồi giã.

Nếu lần đầu nghe cái tên lam nhọ, hẳn nhiều người sẽ hình dung đến vô vàn thứ nguyên liệu lạ lẫm, phức tạp, nếu không thì cũng là sự kết hợp, cách chế biến thật… khác thường. Nhưng thật ra, nguyên liệu để làm nên món lam nhọ lại hết sức quen thuộc.

Lam nhọ có thể hiểu là món thịt nướng rồi giã (nhọ nghĩa là giã nhuyễn), thường được chế biến trong các dịp lễ hội, tết cổ truyền hoặc khi đón khách quý. Thịt được chọn là loại ngon như thịt trâu, bò hoặc lợn bản – những con vật nuôi thả tự nhiên trên nương, săn chắc và ngọt thịt.

Như nhiều món ăn khác, Lam nhọ được chế biến rất cầu kỳ. Điều này được thể hiện ngay từ khâu chuẩn bị nguyên liệu.

Trước tiên, người ta sẽ chọn những miếng thịt trâu hoặc thịt bò tươi ngon nhất để nguyên cả tảng. Thay vì rửa bằng nước lạnh, người Thái dùng khăn sạch thấm khô máu để tránh vi khuẩn xâm nhập và giữ cho miếng thịt được thơm ngon.

Sau khi sơ chế, thịt được cắt miếng lớn, xiên que tre và nướng trên than hồng đến khi chín tới, tỏa mùi thơm đặc trưng. Sau đó, thịt được giã nhuyễn trong cối đá cùng với các loại gia vị đặc trưng của người Thái như: mắc khén, hạt dổi, tỏi rừng, ớt, lá thơm và một chút nước mẻ để tăng vị chua nhẹ. Tất cả hòa quyện tạo nên hương vị đậm đà, cay nồng, thơm lạ – vừa kích thích vị giác, vừa ấm lòng giữa cái se lạnh vùng cao.

Khi các thớ thịt bắt đầu săn lại, người ta sẽ lấy thịt ra, dùng đũa dằm tơi rồi bỏ lại vào ống tre, nướng lần cuối cùng cho món lam nhọ được chín nhừ.

Cách làm tưởng chừng đơn giản nhưng công đoạn ướp gia vị lại khá cầu kỳ và tốn thời gian. Sau thời gian tẩm ướp, thấm gia vị, thịt và rau củ sẽ được cho vào ống tre, tiếp tục nướng để các nguyên liệu mới thêm cùng chín đều. Khi các thớ thịt bắt đầu săn lại, người ta sẽ lấy thịt ra, dùng đũa dằm tơi rồi bỏ lại vào ống tre, nướng lần cuối cùng cho món lam nhọ được chín nhừ.

Không chỉ đơn thuần là một món ăn, lam nhọ còn là biểu tượng của tình đoàn kết và lòng hiếu khách. Người Thái ở Lai Châu thường chế biến món này để mời khách, thể hiện sự trân trọng và thân tình. Mỗi lần giã thịt, cả nhà, thậm chí cả bản cùng quây quần bên nhau, tạo nên một không khí ấm áp, gắn bó cộng đồng.

Cũng như nhiều món ăn truyền thống khác, lam nhọ không có công thức cố định mà phụ thuộc vào bàn tay người làm – mỗi gia đình, mỗi thôn bản có thể có bí quyết riêng, nhưng tựu chung đều giữ được hồn cốt của ẩm thực Thái.

Trong dòng chảy hiện đại, những món ăn như lam nhọ chính là nhịp cầu nối quá khứ và hiện tại – lưu giữ ký ức, phong tục và cả tinh thần của một dân tộc. Và khi du khách đặt chân đến Lai Châu, đừng quên dành một bữa để nếm thử lam nhọ – món ăn mang hương vị núi rừng và tình người Tây Bắc.

Hoa kè nhồi thịt – hương vị độc đáo giữa núi rừng Tuyên Quang

Bánh coóc mò – Hương vị truyền thống của người Tày, Nùng Thái Nguyên

Bánh cuốn trứng – Đặc sản “ngon nhức nách” của xứ Lạng