Chuyên gia kinh tế chỉ ra 5 lý do cần tăng trưởng xanh

Chuyên gia kinh tế chỉ ra 5 lý do cần tăng trưởng xanh.

Biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ ngày càng nhanh hơn, nghiêm trọng hơn, trở thành một trong những vấn đề cấp bách toàn cầu. Biến đổi khí hậu đã và đang làm thay đổi toàn diện và sâu sắc quá trình phát triển và an ninh toàn cầu, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và mọi mặt của đời sống xã hội. Vì thế, phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang là vấn đề bức thiết của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây là xu thế của toàn thế giới và phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn đã và đang được nhiều quốc gia hướng tới.

Theo UNEP (Chương trình môi trường của Liên Hợp Quốc), kinh tế xanh được định nghĩa là nền kinh tế vừa mang lại hạnh phúc cho con người và công bằng xã hội, vừa giảm thiểu đáng kể các nguy cơ về môi trường và suy giảm sinh thái. Một nền kinh tế xanh có thể được coi là một nền kinh tế có lượng phát thải carbon thấp, sử dụng tài nguyên hiệu quả và bao trùm xã hội.

Ở Việt Nam, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm trong thời gian qua, đang là hướng đi tích cực nhằm giảm thiểu những tác động rủi ro của biến đổi khí hậu.

Nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế xanh bền vững, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, Báo điện tử VOV đã tổ chức "Diễn đàn kinh tế xanh: Phát triển kinh tế trong bối cảnh biến đổi khí hậu," ngày 26/11.

Mục tiêu netzero vào năm 2050 là khả thi

Ông Đặng Huy Đông - nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chủ tịch Viện trưởng - Viện Quy hoạch và Phát triển cho biết, có nhiều chuyên gia cả trong nước và quốc tế tỏ vẻ ngạc nhiên khi Việt Nam cam kết tại COP 26 sẽ đạt mục tiêu phát thải ròng - netzero vào năm 2050, trong khi không ít quốc gia khác có trình độ phát triển kinh tế ngang tầm với chúng ta đẩy mốc netzero lùi về 2060. "Đây không phải là nhiệm vụ bất khả thi nếu chúng ta tập trung huy động mọi nguồn lực, đặc biệt là trí lực", ông Đông nhấn mạnh.

Cũng theo ông Đông, giao thông công cộng, đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị là hai dư địa góp phần giảm phát thải khí nhà kính rất lớn. Để nhắm tới mục tiêu lớn, chúng ta không thể dựa vào phương tiện cá nhân. Xe điện cá nhân không phát thải trực tiếp nhưng lại làm tăng phát thải ở các nhà máy điện, nến vẫn dùng điện lưới quốc gia, với nguyên liệu hóa thách thì vô nghĩa. Nếu phương tiện các nhân sử dụng nguồn năng lượng tái tạo thì việc giảm phát thải mới có ý nghĩa. "Do đó, phương tiện công cộng là thứ chúng ta cần nhắm đến để giảm phát thải triệt để”, ông khẳng định.

Cả hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM sẽ hoàn thành mạng lưới khoảng 500km đường sắt đô thị (metro) kết hợp với hệ thống giao thông công cộng cấp 2 (tàu điện mặt đất) và cấp 3 (xe buýt và xe taxi chạy động cơ điện - doanh nghiệp Việt Nam đã sản xuất rất đẹp, rất tốt) sẽ thay thế hơn triệu ô tô cá nhân và hàng chục triệu xe máy chạy xăng, làm giảm hàng triệu tấn khí nhà kính mỗi năm.

Ngoài ra, việc quy hoạch kiến trúc các khu đô thị ứng dụng các công nghệ tiên tiến nhất giảm tiêu thụ điện năng cũng gián tiếp giảm phát thải khí CO2. Một đô thị TOD (mô hình chiến lược phát triển đô thị với nhân tố chính là hệ thống giao thông công cộng của đô thị) nén với đầy đủ các tiện ích dân cư, kế cấu hạ tầng xã hội (y tế, trường học, thương mại, văn hóa, thể thao…) bám theo trục giao thông công cộng Metro giúp giảm 40% lượng người tham gia giao thông, giảm hàng chục km di chuyển mỗi ngày cho mỗi công dân, tương đương giảm hàng tỷ km di chuyển dân cư đô thị, tương ứng hàng triệu tấn CO2 mỗi năm.

Chuyển đổi sang nền kinh tế xanh

TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế.

Tại Diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế nhấn mạnh biến đổi khí hậu là thách thức toàn cầu, đòi hỏi nguồn lực khổng lồ để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh. Các giải pháp bao gồm chuyển đổi ngành công nghiệp, tăng cường quy định ESG (môi trường, xã hội, quản trị) và các cam kết quốc tế như COP26, COP27, COP28. Ông chỉ ra, cơ hội đầu tư vào lĩnh vực này rất lớn, ước tính hàng chục nghìn tỷ USD toàn cầu, tập trung vào các dự án thân thiện môi trường (năng lượng tái tạo, quản lý chất thải, nông nghiệp xanh, vận tải bền vững).

“Việt Nam đang tích cực tham gia vào quá trình này. Về pháp lý, nhiều văn bản thúc đẩy tín dụng xanh đã được ban hành. Tổng dư nợ tín dụng xanh đạt 665 nghìn tỷ đồng (khoảng 4,5% tổng dư nợ) và dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt 3,2 triệu tỷ đồng (hơn 22% tổng dư nợ) tính đến tháng 9/2024. Tuy nhiên, thị trường trái phiếu xanh còn khiêm tốn (khoảng 1,52 tỷ USD từ 2019 đến tháng 10/2024)” – TS. Cấn Văn Lực cho biết.

Về cổ phiếu xanh, Việt Nam tham gia Sáng kiến Sở giao dịch chứng khoán bền vững (SSE), thúc đẩy báo cáo ESG, nhưng việc áp dụng còn hạn chế đồng thời chỉ số VNSI dù hiệu quả hơn VN-Index song chưa phổ biến.

TS. Cấn Văn Lực cũng chỉ ra các thách thức, bao gồm sản phẩm tài chính xanh thiếu đặc thù, khung pháp lý chưa hoàn chỉnh, thẩm định rủi ro khó khăn do thiếu chuyên gia, thiếu cơ chế phối hợp và ưu đãi, độ lệch thời hạn giữa dự án xanh dài hạn và nguồn vốn ngắn hạn của ngân hàng. Thêm vào đó, nhận thức thị trường về ESG và tài chính xanh ở Việt Nam còn thấp, nhiều doanh nghiệp chưa tích hợp ESG vào hoạt động kinh doanh.

Trên cơ sở đó, ông Lực đề xuất các giải pháp về ban hành Danh mục “Phân loại xanh” cơ chế đánh giá tác động môi trường, chính sách định hướng hành vi và hỗ trợ tài chính (thuế, phí, lãi suất, quỹ chuyển đổi xanh), thu hút đầu tư tư nhân, xây dựng hệ sinh thái tài chính xanh (mô hình 5Is), thành lập thị trường tín chỉ carbon, đào tạo nguồn nhân lực và xây dựng cơ sở dữ liệu.

“Đối với tín dụng xanh, Việt Nam cần xây dựng quỹ tái cấp vốn, quy trình thẩm định chuyên biệt và đào tạo cán bộ. Chứng khoán xanh cũng cần hoàn thiện cơ sở hạ tầng thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành và tăng cường tuyên truyền. Mặt khác, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam cũng là mục tiêu quan trọng để thu hút đầu tư quốc tế” – ông Lực nói.

Cần nâng cao khả năng thích ứng và sức chống chịu của nền kinh tế

Tăng cường hợp tác trong cộng đồng pháp ngữ về ứng phó với biến đổi khí hậu

Cần có chính sách để sớm đưa tài chính xanh vào vận hành