 |
| Các sản phẩm OCOP ngày càng đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm; bao bì, mẫu mã đa dạng, thân thiện với môi trường, phù hợp với thị trường trong nước và xuất khẩu. |
Tác động OCOP đến kinh tế nông thôn
Phát biểu tại “Hội nghị đánh giá kết quả phát triển sản phẩm OCOP và Du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng giai đoạn 2026-2030”, sáng ngày 16/10, ông Ngô Trường Sơn – Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới khẳng định: Sau hơn 7 năm triển khai Chương trình OCOP và hơn 3 năm triển khai Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, tính đến tháng 9/2025, cả nước đã có 34/34 tỉnh, thành phố triển khai đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP.
Các sản phẩm OCOP ngày càng đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm; bao bì, mẫu mã đa dạng, thân thiện với môi trường, phù hợp với thị trường trong nước và xuất khẩu. Nhận thức, năng lực của các chủ thể – đặc biệt là hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, vừa – được nâng cao rõ rệt. Thương hiệu OCOP dần khẳng định vị thế trên thị trường nội địa và bước đầu vươn ra thế giới.
Đã có 17.316 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên (tăng 12.838 sản phẩm so với năm 2020, tăng 8.404 sản phẩm so với năm 2022, vượt 1,68 lần chỉ tiêu được giao. Đồng bằng sông Hồng dẫn đầu cả nước với 32,3%, Đồng bằng sông Cửu Long đứng thứ hai với 22,2%, tiếp đến là vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên chiếm 18%, thấp nhất là vùng Đông Nam Bộ với 6,5%.
Tổng cộng có 17.316 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng 12.838 sản phẩm so với năm 2020 và 8.404 sản phẩm so với năm 2022, vượt 1,68 lần chỉ tiêu được giao theo Quyết định 919/QĐ-TTg. Về phân bố vùng miền, Đồng bằng sông Hồng dẫn đầu với 32,3%, Đồng bằng sông Cửu Long 22,2%, Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên 18%, thấp nhất là Đông Nam Bộ 6,5%.
Về cơ cấu sản phẩm, thực phẩm chiếm 78,3%, thủ công mỹ nghệ 9,1%, đồ uống 8,3%, còn lại là các nhóm khác 4,3%. Có 9.345 chủ thể OCOP, tăng 6.901 chủ thể so với năm 2020 và 5.249 chủ thể so với năm 2022, gồm 3.075 hợp tác xã (32,9%), 2.411 doanh nghiệp nhỏ (25,8%), 3.095 cơ sở sản xuất/hộ kinh doanh (33,1%) và còn lại là tổ hợp tác. Ông Sơn nhấn mạnh: “Sản phẩm OCOP đang từng bước khẳng định giá trị trên thị trường, được người dân tín nhiệm, nhiều sản phẩm 5 sao đã được Lãnh đạo Đảng và Nhà nước lựa chọn làm quà tặng trong các hội nghị quan trọng và công tác nước ngoài.”
Chương trình đã góp phần chuyển đổi sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi giá trị, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định. Hơn 60,7% chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên có doanh thu tăng bình quân 17,6%/năm, 55,6% sản phẩm tăng giá bán, giá bán sau công nhận tăng bình quân 12,2%. Nhận thức, tư duy và năng lực quản trị của các chủ thể – đặc biệt là hợp tác xã và doanh nghiệp vừa và nhỏ – được nâng cao, mở rộng thị trường, kênh phân phối hiện đại và xuất khẩu.
Chương trình cũng đã thúc đẩy phong trào khởi nghiệp, phát triển ngành nghề, dịch vụ thương mại nông thôn, tạo việc làm mới cho gần 22.000 lao động, đồng thời đào tạo hơn 70.000 lượt cán bộ và chủ thể OCOP. Song song đó, hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tăng 235 mô hình so với năm 2022, góp phần kết hợp giữa trải nghiệm du lịch, tiêu thụ sản phẩm OCOP và xây dựng hệ sinh thái kinh tế nông thôn đa giá trị, nơi văn hóa bản địa, cảnh quan sinh thái được khai thác hiệu quả, tạo nên các chuỗi giá trị kép vừa phát triển kinh tế vừa bảo tồn văn hóa.
Giải pháp nâng cao chất lượng và thương hiệu OCOP
 |
| Sản phẩm của Công Ty TNHH Thực phẩm và Thương mại dịch vụ Lê Gia trưng bày tại sự kiện. Ảnh: Hà Anh. |
Bước vào giai đoạn 2026–2030, trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân và tăng trưởng xanh, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh: “Chúng ta không thể chỉ chú trọng vào số lượng, mà phải tập trung vào chất lượng, giá trị bền vững, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong phát triển sản phẩm, đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý để các ngành hàng có lợi thế của Việt Nam phát triển.”
Theo ông Ngô Trường Sơn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu: mỗi xã có ít nhất một sản phẩm OCOP đặc trưng, phấn đấu đến năm 2030 có 20.000 sản phẩm OCOP 3 sao trở lên, trong đó 150 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia. Định hướng trọng tâm là chuyển từ OCOP “theo sản phẩm” sang OCOP “theo vùng và chuỗi giá trị”, lấy khoa học – công nghệ và chuyển đổi số làm trụ cột. Song song đó, phát triển du lịch nông thôn thông minh, xanh và bản sắc, gắn với mục tiêu “mỗi làng một điểm đến, mỗi sản phẩm một câu chuyện”.
Nhiều địa phương đã đi đầu trong việc truy xuất nguồn gốc và thương mại điện tử, với hơn 4.000 sản phẩm OCOP có mã QR và gần 3.000 sản phẩm lên sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee, Lazada. Các mô hình kết hợp giữa du lịch cộng đồng và sản phẩm OCOP như bản Lác, làng nghề gốm Bát Tràng, vườn cây ăn trái Cái Bè, chợ nông sản Sa Pa và Bắc Hà vừa tăng doanh thu cho người dân, vừa nâng cao trải nghiệm văn hóa, ẩm thực cho du khách.
Doanh thu từ du lịch gắn với OCOP và làng nghề đạt trên 25.000 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 15% tổng giá trị sản xuất khu vực nông thôn. Một số sản phẩm OCOP đã xuất khẩu ra hơn 60 quốc gia, tiêu biểu như gạo ST25, cà phê rang xay, hạt điều, mật ong rừng, tinh dầu quế, chè thảo mộc. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với Bộ Công Thương và các đại sứ quán Việt Nam xây dựng thương hiệu OCOP quốc gia, chuẩn hóa bao bì, tem nhãn, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, thúc đẩy chuỗi giá trị xanh, hữu cơ và tuần hoàn.
Tuy nhiên, chương trình vẫn đối mặt với những thách thức lớn: chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, năng lực quản trị chủ thể hạn chế, quảng bá và xúc tiến thương mại còn yếu, một số sản phẩm thiếu chiến lược thị trường dài hạn dẫn đến “trùng lặp, bão hòa, khó tiêu thụ”, đồng thời nguồn lực ngân sách tại tỉnh miền núi, vùng sâu còn hạn chế. Để giải quyết, Bộ đề xuất thành lập Trung tâm Xúc tiến và Đổi mới sáng tạo OCOP Việt Nam, làm cầu nối giữa nhà sản xuất – nhà khoa học – doanh nghiệp – thị trường, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm và hợp tác quốc tế, đồng thời khuyến khích các chủ thể ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, phát triển chuỗi giá trị xanh.
Từ một chương trình kinh tế nông thôn, OCOP đang trở thành biểu tượng của bản sắc Việt Nam, kết nối giá trị truyền thống với hiện đại, góp phần quan trọng vào Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới 2021–2025, hướng tới phát triển nông thôn xanh, sinh thái và hạnh phúc, đồng thời mở ra cơ hội tăng trưởng kinh tế bền vững, nâng cao đời sống người dân và giá trị xuất khẩu quốc gia.
