Từ chất lượng đến bền vững: Gạo Việt chuyển mình

Xuất khẩu gạo đối diện nhiều thách thức từ biến động thị trường

4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của cả nước đạt gần 3,43 triệu tấn, tương đương gần 1,77 tỷ USD.

Trong bối cảnh thương mại gạo toàn cầu đang tiềm ẩn nhiều bất ổn, Việt Nam vẫn duy trì đà xuất khẩu tích cực. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong 5 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 4 triệu tấn gạo. Hiện giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt khoảng 397 USD mỗi tấn, trong khi loại 25% tấm là 368 USD và 100% tấm là 325 USD mỗi tấn. Đây là mức giá ổn định được duy trì trong khoảng một tháng qua.

Tuy nhiên, nhìn lại 4 tháng đầu năm 2025, số liệu thống kê sơ bộ từ Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho thấy Việt Nam xuất khẩu gần 3,43 triệu tấn gạo, thu về gần 1,77 tỷ USD. Dù sản lượng tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước, song giá trị kim ngạch lại giảm 13,4%, trong khi giá trung bình xuất khẩu giảm tới 19,9%. Điều này cho thấy áp lực cạnh tranh ngày càng lớn và giá trị gia tăng trên mỗi tấn gạo đang có xu hướng đi xuống.

Một tín hiệu khác gây lo ngại là việc Indonesia – thị trường lớn thứ hai của gạo Việt trong năm 2024 – tuyên bố sẽ không nhập khẩu gạo trong năm 2025. Quốc gia này hiện đang sở hữu kho dự trữ hơn 4 triệu tấn, đạt mức cao kỷ lục. Bên cạnh đó, sản lượng lúa gạo nội địa của Indonesia trong 5 tháng đầu năm nay cũng đã đạt xấp xỉ 16,55 triệu tấn, giúp họ tạm thời không phải phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài.

Dù vậy, theo ông Nguyễn Văn Thành – Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phước Thành IV (tỉnh Vĩnh Long) – thì thông tin này không gây ra quá nhiều lo ngại đối với ngành lúa gạo Việt Nam. Ông lý giải rằng thị trường Indonesia chủ yếu tiêu thụ phân khúc gạo cấp thấp, trong khi nguồn cung mặt hàng này tại Việt Nam hiện không dư thừa nhiều. Thêm vào đó, trong phân khúc này, Việt Nam chủ yếu cạnh tranh với Ấn Độ, chứ không phải các dòng sản phẩm chất lượng cao hơn.

Thực tế, hiện nay các doanh nghiệp gạo Việt đã mở rộng thị trường đến nhiều khu vực khác như châu Phi, Trung Đông và Hoa Kỳ, nơi nhu cầu ổn định và không phụ thuộc quá nhiều vào nguồn gạo giá rẻ. Do đó, việc Indonesia ngừng nhập khẩu trong năm 2025, nếu xảy ra, cũng không ảnh hưởng lớn đến tổng thể ngành gạo như nhiều người lo ngại.

Chọn ngách thị trường khó tính để nâng tầm gạo Việt

Hiệp hội Lương thực Việt Nam dự báo rằng với hơn 4 triệu tấn gạo đã xuất khẩu trong 5 tháng đầu năm, ngành gạo hoàn toàn có khả năng cán mốc 7,5 triệu tấn cho cả năm 2025.

Trước những diễn biến phức tạp của thương mại toàn cầu, các doanh nghiệp gạo Việt đang dần thay đổi tư duy, không còn đặt nặng về số lượng mà tập trung vào giá trị thực tế. Theo các chuyên gia, việc xuất khẩu một nghìn tấn gạo vào thị trường Nhật Bản hay EU đôi khi mang lại hiệu quả tương đương với hàng chục nghìn tấn xuất vào các thị trường dễ tính khác. Điều này lý giải vì sao nhiều doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư bài bản để chinh phục các thị trường khắt khe nhất thế giới.

Theo bà Nguyễn Thị Trà My – Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn PAN – chiến lược phát triển của tập đoàn là đặt chất lượng lên hàng đầu, ưu tiên thị trường cao cấp. Đơn cử, công ty thành viên Vinaseed hiện đang xúc tiến mạnh mẽ kế hoạch xuất khẩu sang Nhật Bản. Bà Trà My nhấn mạnh việc có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng từ giống đến bàn ăn giúp gạo Việt đáp ứng được các tiêu chuẩn khó tính nhất.

Cùng chung định hướng, ông Trương Sỹ Bá – Chủ tịch Tập đoàn Tân Long – cho biết doanh nghiệp ông đặt mục tiêu tăng lượng gạo xuất khẩu sang Nhật Bản gấp 6 lần so với năm ngoái. Nhật Bản vốn nổi tiếng với các quy chuẩn khắt khe, từ chất lượng sản phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, đến độ đồng đều của hạt gạo. Thế nhưng, một khi vượt qua các rào cản kỹ thuật này, gạo Việt không chỉ có được giá bán cao mà còn tạo nền tảng vững chắc để xây dựng thương hiệu.

Không chỉ Nhật Bản, thị trường Liên minh châu Âu (EU) cũng được nhiều doanh nghiệp Việt hướng đến như một bệ phóng chiến lược. Ông Phạm Thái Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An – chia sẻ rằng thị phần gạo xuất khẩu của công ty sang EU đang giữ tỷ lệ khá ổn định. Dù thị trường gạo thế giới có nhiều biến động, nhưng nhờ lựa chọn phân khúc chất lượng cao, giá trị và sản lượng xuất khẩu của Trung An vẫn duy trì tốt.

Trong năm 2024, Indonesia chiếm 13,2% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 5/2025, nước này vẫn chưa có bất kỳ đơn hàng nào từ Việt Nam. Các chuyên gia cho rằng điều này sẽ tạo ra một khoảng trống đáng kể trên thị trường quốc tế. Nhưng nếu các doanh nghiệp biết cách đa dạng hóa thị trường, tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm và thích ứng linh hoạt, thì đây cũng có thể là cơ hội để ngành gạo Việt củng cố vị thế trên những thị trường khó tính nhưng ổn định hơn.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam dự báo rằng với hơn 4 triệu tấn gạo đã xuất khẩu trong 5 tháng đầu năm, ngành gạo hoàn toàn có khả năng cán mốc 7,5 triệu tấn cho cả năm 2025. Nếu giữ được nhịp độ tăng trưởng này, Việt Nam không chỉ đạt mà còn có thể vượt mục tiêu đề ra, đồng thời nâng cao chất lượng xuất khẩu cả về giá trị kinh tế lẫn hình ảnh thương hiệu trên thị trường toàn cầu.

Cá ngừ đóng hộp sụt giảm mạnh, cảnh báo nguy cơ kéo lùi toàn ngành

Kết nối nông sản vào chuỗi giá trị toàn cầu từ vườn vải chín

Lô vải thiều đầu mùa sang Nhật, mở đầu mùa vụ với kỳ vọng lớn

Ngành dệt may - da giày có nguy cơ mất lợi thế nếu không thoát khỏi “vòng kim cô” gia công

Giải pháp chống “được mùa mất giá” cho nông sản

Sầu riêng Việt Nam mất đà đầu năm, kỳ vọng bứt tốc nhờ “luồng xanh”