| Ngành điều cần chính sách bảo vệ Ngành điều Việt Nam lập kỷ lục mới, cơ hội để bứt tốc Ngành điều Việt Nam tìm cơ hội xuất khẩu mới trước thách thức thuế quan |
 |
| Vùng nguyên liệu điều của Việt Nam đang đứng trước thách thức về năng suất và chất lượng, đòi hỏi sự đầu tư bền vững để duy trì lợi thế cạnh tranh. |
Vị thế dẫn đầu toàn cầu và thách thức ngày càng gia tăng
Tháng 7/2025, Việt Nam xuất khẩu gần 68 nghìn tấn hạt điều, thu về 460,1 triệu USD, tăng hơn 11% về trị giá so với cùng kỳ 2024. Tính chung bảy tháng, kim ngạch đạt 2,8 tỷ USD, dù giảm nhẹ về lượng nhưng tăng tới 18,3% về trị giá. Đây là minh chứng rõ nét cho sức bật về giá trị xuất khẩu, khi giá điều bình quân đạt trên 6.800 USD/tấn, cao hơn hơn 21% so với năm trước. Sự tăng trưởng này một phần đến từ xu hướng tiêu dùng mới. N
hiều thị trường lớn ghi nhận sự gia tăng nhu cầu đối với các loại hạt dinh dưỡng, trong đó hạt điều trở thành lựa chọn nổi bật nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao và phù hợp với lối sống ăn uống lành mạnh. Nhu cầu dự báo tiếp tục tăng trưởng bình quân toàn cầu khoảng 4,6% giai đoạn 2022 – 2027, mở ra tiềm năng lớn cho ngành điều Việt Nam. Thành tích càng đáng chú ý hơn khi Việt Nam đã duy trì vị thế quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới suốt 18 năm liên tiếp, hiện chiếm trên 80% tổng lượng xuất khẩu toàn cầu.
Hạt điều Việt Nam đã có mặt tại hơn 90 quốc gia, từ những thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU, Trung Quốc đến các thị trường mới nổi ở Trung Đông và châu Phi. Riêng năm 2024, ngành điều đạt kỷ lục xuất khẩu 730 nghìn tấn, mang về 4,37 tỷ USD, tăng trên 20% so với năm trước. Tuy nhiên, con đường không trải hoa hồng. Những số liệu thị trường cho thấy sự phân hóa rõ nét: Trung Quốc tăng nhập khẩu tới 49,9% trong tháng 7/2025, trong khi Hoa Kỳ lại giảm mạnh tới 38% về lượng so với cùng kỳ.
EU và Nhật Bản có dấu hiệu tích cực, nhưng một số thị trường truyền thống như Anh, Australia, Canada hay Thái Lan lại giảm sút. Sự dịch chuyển này phản ánh cả cơ hội và nguy cơ, buộc ngành điều phải có tầm nhìn dài hạn. Thách thức lớn nhất hiện nay đến từ Hoa Kỳ – thị trường chiếm gần 88% lượng điều nhập khẩu từ Việt Nam. Không chỉ áp dụng thuế quan tăng gấp đôi từ tháng 8/2025, Hoa Kỳ còn yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tính ổn định trong chuỗi cung ứng.
Nếu không nhanh chóng thích ứng, Việt Nam có thể mất lợi thế vào tay các đối thủ mới nổi từ châu Phi, điển hình là Bờ Biển Ngà, vốn đang tăng trưởng mạnh về xuất khẩu điều nhân sang Mỹ. Song song với đó, EU áp dụng bộ quy định về sản xuất bền vững, trong đó yêu cầu không được gây mất rừng, không dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và minh bạch dữ liệu sản xuất. Đây là rào cản kỹ thuật nhưng đồng thời cũng là cơ hội để ngành điều Việt Nam tái cấu trúc theo hướng hiện đại và minh bạch hơn.
Hướng tới chuỗi giá trị xanh và phát triển bền vững toàn cầu
 |
| Chế biến sâu và nâng cao giá trị gia tăng được xem là giải pháp then chốt giúp ngành điều Việt Nam giữ vững vị thế xuất khẩu số một thế giới. |
Trong bối cảnh áp lực ngày càng lớn, phát triển bền vững trở thành con đường duy nhất để ngành điều giữ vững và nâng cao vị thế. Việt Nam hiện có khoảng 306,4 nghìn ha điều, niên vụ 2024 – 2025 cho sản lượng hơn 311 nghìn tấn. Tuy nhiên, diện tích, năng suất và sản lượng đều giảm nhẹ so với niên vụ trước. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đầu tư vùng nguyên liệu, từ giống cây đến quy trình canh tác bền vững, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng hạt.
Một trong những giải pháp trọng tâm là minh bạch hóa toàn bộ chuỗi sản xuất – từ nông trại đến bàn ăn. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang thúc đẩy áp dụng hệ thống truy xuất dữ liệu số, giúp người mua quốc tế kiểm chứng nguồn gốc, quy trình sản xuất và độ an toàn thực phẩm. Đây cũng là cách để ngành điều đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ EU, Hoa Kỳ và các thị trường cao cấp khác.
Cùng với đó, đầu tư vào chế biến sâu sẽ là chìa khóa gia tăng giá trị. Thay vì chỉ xuất khẩu hạt điều thô, doanh nghiệp Việt cần mở rộng danh mục sản phẩm như bơ điều, sữa điều, bánh kẹo hoặc thực phẩm ăn liền từ điều. Đây là hướng đi giúp nâng cao biên lợi nhuận, giảm phụ thuộc vào giá nguyên liệu và tạo sự khác biệt với nguồn cung từ châu Phi vốn chỉ tập trung vào điều thô.
Không thể thiếu là xây dựng thương hiệu quốc gia cho hạt điều Việt Nam. Suốt nhiều năm qua, sản phẩm điều Việt Nam hiện diện trên toàn cầu nhưng tên tuổi doanh nghiệp và thương hiệu quốc gia chưa được nhận diện tương xứng. Việc phát triển chỉ dẫn địa lý, gắn thương hiệu quốc gia với hình ảnh sản xuất xanh, minh bạch và chất lượng cao sẽ giúp tăng sức cạnh tranh lâu dài.
Trong ngắn hạn, mục tiêu xuất khẩu 4,5 tỷ USD trong năm 2025 được xem là khả thi, khi nhu cầu tiêu thụ hạt điều thường tăng mạnh dịp cuối năm. Nhưng về dài hạn, ngành điều không thể chỉ dựa vào yếu tố mùa vụ hay giá cả. Con đường duy trì ngôi vương phải gắn với tái cấu trúc toàn diện: mở rộng thị trường, áp dụng công nghệ chế biến hiện đại, đảm bảo phát triển vùng nguyên liệu bền vững và giữ vững uy tín trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Sau gần hai thập kỷ dẫn đầu, ngành điều Việt Nam đang bước vào giai đoạn thử thách mới. Đáp án duy nhất để duy trì vị thế không chỉ là sản lượng hay giá xuất khẩu, mà là khả năng thích ứng với các tiêu chuẩn xanh, minh bạch và bền vững. Nếu thực hiện thành công, hạt điều Việt Nam sẽ không chỉ là một sản phẩm xuất khẩu tỷ đô, mà còn trở thành biểu tượng cho một nền nông nghiệp hiện đại, trách nhiệm và hội nhập sâu với thị trường toàn cầu.
