| Những loại cá vừa ngon vừa bổ lại dễ kiếm Loại cá "vàng trắng" Việt Nam chinh phục siêu thị Mỹ, Trung Loại cá đứng đầu "tứ quý ngư" bổ hơn cá hồi, giá 300.000 đồng vẫn đắt khách |
 |
| Cá thòi lòi có khả năng vừa sống dưới nước vừa hoạt động thoải mái trên cạn. |
Vẻ ngoài kỳ dị nhưng tài năng vượt trội
Nhắc đến vùng đất mũi Cà Mau, nhiều người thường nghĩ đến rừng ngập mặn bạt ngàn với những bãi bồi mênh mông, nơi sinh sống của vô số loài thủy sản độc đáo. Giữa môi trường đặc thù này, cá thòi lòi nổi bật nhờ hình dáng lạ mắt và lối sống “hai trong một”: vừa sống dưới nước, vừa di chuyển linh hoạt trên cạn. Loài cá này có đôi mắt lồi, có thể xoay chuyển liên tục, thân hình nhỏ bé nhưng khá hài hước, khiến bất kỳ ai lần đầu nhìn thấy đều ấn tượng mạnh. Chính đôi mắt đặc trưng này cũng là nguồn gốc cho tên gọi dân gian “thòi lòi”.
Không chỉ vậy, cá thòi lòi sở hữu hai vây trước phát triển mạnh, hoạt động gần như “đôi tay”, giúp chúng bò, trườn, thậm chí leo rễ đước hay thân cây một cách linh hoạt. Chúng có thể trữ nước trong mang để hô hấp khi rời khỏi mặt nước, đồng thời trao đổi khí qua da, cơ chế tương tự loài lưỡng cư. Nhờ đó, cá thòi lòi dễ dàng di chuyển trên bãi bùn vào thời điểm thủy triều rút, thậm chí có thể “đi bộ” trên đất liền hoặc trèo lên cây, một khả năng khiến nhiều du khách kinh ngạc.
Cá thòi lòi thường đào hang dưới lớp bùn để trú ẩn khi thủy triều xuống và ra ngoài kiếm ăn khi nước lớn. Chúng rất tinh ranh và nhạy bén, chỉ một chút động tĩnh là lập tức trốn thoát, khiến việc khai thác trở nên khó khăn. Người dân địa phương sử dụng nhiều phương pháp bắt cá như cắm câu, đặt bẫy ban ngày, hoặc soi đèn vào ban đêm. Khi ánh sáng chiếu trực tiếp vào mắt, cá sẽ bất động, tạo cơ hội để thu gom. Vì vậy, sản lượng cá không nhiều, và giá bán trên thị trường dao động khoảng 200.000 – 300.000 đồng/kg đối với cá tươi.
Loài cá này chỉ sống trong môi trường tự nhiên, chưa thể nuôi công nghiệp. Chúng phân bố chủ yếu ở Cà Mau, ngoài ra còn xuất hiện ở Sóc Trăng, Bạc Liêu và một số huyện ven biển Thanh Hóa. Trên thế giới, cá thòi lòi còn có mặt ở châu Phi, châu Á, Australia, Samoa và Tonga. Với những đặc điểm sinh tồn độc đáo và vẻ ngoài khác thường, Tổ chức Sinh vật Thế giới từng liệt kê cá thòi lòi vào danh sách sáu loài động vật kỳ lạ nhất hành tinh, khẳng định giá trị sinh học đặc biệt của loài cá này.
Nhờ sự kết hợp giữa ngoại hình độc đáo và khả năng sinh tồn phi thường, cá thòi lòi không chỉ là một phần quan trọng của hệ sinh thái rừng ngập mặn, mà còn tạo nên sức hút riêng biệt cho du lịch và ẩm thực Cà Mau, thu hút du khách muốn trải nghiệm một “món ăn kỳ lạ nhưng đáng thử”. Khám phá cá thòi lòi, người ta không chỉ thấy thú vị về ngoại hình mà còn trân trọng tài năng sinh tồn đặc biệt của một loài cá gần như chỉ có ở rừng ngập mặn miền Tây.
Từ đặc sản tự nhiên đến món ăn “cháy hàng”
 |
| Khô cá thòi lòi được nhiều người sành ăn ưa chuộng. |
Dù ngoại hình xấu xí, thậm chí “kỳ dị”, cá thòi lòi lại là đặc sản nổi tiếng tại Cà Mau, được nhiều du khách săn lùng. Thịt cá trắng, chắc, ngọt tự nhiên và thơm bùi, có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng hấp dẫn, như kho tiêu, chiên giòn, nấu lẩu chua. Tuy nhiên, món nướng muối ớt vẫn được ưa chuộng nhất. Khi nướng trên than hồng, lớp da xém nhẹ tỏa mùi thơm hòa cùng vị cay nồng của ớt, phần thịt bên trong vẫn giữ độ săn chắc và ngọt tự nhiên, khiến ai thử một lần khó quên.
Chị Hải Yến, chủ nhà hàng chuyên đặc sản miền Tây tại Cà Mau, cho biết: “Trước khi nướng, cá được làm sạch, loại bỏ nhớt trên da bằng cách xát muối hoặc rửa với nước chanh pha loãng. Sau đó, người ta xiên cá vào que tre hoặc xếp lên vỉ, nướng trên bếp than. Cá có thể được tẩm ướp hỗn hợp muối, ớt và dầu điều, nướng đến đâu quệt đến đó, giúp cá ngấm đều gia vị và có màu sắc đẹp mắt. Khi một mặt chín thì lật mặt còn lại lên nướng tiếp.”
Ngoài món tươi, cá thòi lòi phơi khô cũng rất được ưa chuộng, trở thành món khoái khẩu của nhiều tín đồ ẩm thực. Giá bán phơi khô khoảng 500.000 đồng/kg, và những thời điểm khan hiếm, giá có thể chạm mốc 600.000 đồng/kg, nhưng vẫn “cháy hàng” quanh năm, đặc biệt dịp Tết. Anh Giang, người bán cá thòi lòi trên chợ mạng, chia sẻ: “Khô cá bán quanh năm nhưng đắt khách nhất vào dịp Tết. Ngoài bán lẻ, tôi còn bán sỉ vào các nhà hàng, quán nhậu ở TP.HCM.”
Khi thưởng thức, thực khách chỉ cần dùng đũa tách thịt cá ra khỏi xương, chấm muối tiêu chanh hoặc nước mắm chua cay, ăn kèm rau thơm. Vị ngọt, thơm của thịt kết hợp gia vị đi kèm tạo nên món ăn vừa lạ vừa quen, khiến ai một lần nếm thử đều nhớ mãi. Cá tươi được vận chuyển tới nhiều tỉnh thành như TP.HCM, Hà Nội, nhưng chỉ tới vùng Đất Mũi thưởng thức trực tiếp mới cảm nhận trọn vẹn hương vị tinh túy.
Cá thòi lòi đã trở thành minh chứng rõ ràng cho giá trị thương hiệu sản phẩm chất lượng cao của Cà Mau. Ngoại hình “kỳ dị” nhưng bên trong chứa hương vị hấp dẫn, từ đặc sản tự nhiên trở thành món ăn được săn đón, khẳng định vị thế trong ẩm thực miền Tây và thị trường đặc sản cao cấp. Nhờ sự phong phú, độc đáo và cách chế biến tinh tế, cá thòi lòi chứng tỏ rằng ngay cả loài cá tưởng như “xấu xí” cũng có thể trở thành biểu tượng ẩm thực, thu hút khách du lịch và người sành ăn trong và ngoài nước.
