Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 182.000 ca ung thư mới và khoảng 200.000 người bị đột quỵ. Đáng báo động, cả hai bệnh lý nguy hiểm này đều không còn là câu chuyện của người cao tuổi. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ dưới 45 tuổi đã chiếm tới 10-15% tổng số ca, và không ít bệnh nhân ung thư được phát hiện khi mới ở độ tuổi đôi mươi.
Chính thực tế này đã thúc đẩy nhu cầu tầm soát sức khỏe chủ động, trong đó dịch vụ chụp CT toàn thân nổi lên như một "lá chắn" hiện đại. Tuy nhiên, việc tự ý thực hiện kỹ thuật này đang gây ra nhiều lo ngại trong giới chuyên môn.
Nguy cơ nhiễm xạ và lời cảnh báo từ chuyên gia
 |
| GS.TS.BS Phạm Minh Thông, Chủ tịch Hội Điện quang và Y học hạt nhân Việt Nam chia sẻ tại hội nghị. Ảnh: BTC. |
Tại hội thảo "Ứng dụng CT Photon trong chẩn đoán tim mạch và ung bướu" diễn ra tại Hà Nội, GS.TS Phạm Minh Thông, Chủ tịch Hội Điện quang và Y học hạt nhân Việt Nam, đã đưa ra những cảnh báo quan trọng về trào lưu này.
"CT có thể dùng để tầm soát ung thư và đột quỵ, nhưng không phải ai cũng cần làm. Cần có chỉ định rõ ràng của bác sĩ, dựa trên yếu tố nguy cơ, độ tuổi hoặc tiền sử bệnh lý," GS.TS Phạm Minh Thông nhấn mạnh.
Theo GS.TS Phạm Minh Thông, việc tự ý đi chụp CT không chỉ tốn kém chi phí mà còn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm xạ không cần thiết, đặc biệt khi thực hiện nhiều lần.
"Phơi nhiễm tia X có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp và các bệnh lý ác tính khác trong tương lai. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn góp phần làm tăng phông nhiễm xạ của cả quốc gia," ông cảnh báo.
Chủ tịch Hội Điện quang và Y học hạt nhân Việt Nam đặc biệt lưu ý cần hạn chế tối đa kỹ thuật này ở trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, vì đây là những đối tượng rất nhạy cảm với bức xạ.
Thực tế, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cũng đã nêu rõ không có bằng chứng khoa học nào ủng hộ việc dùng CT toàn thân để sàng lọc bệnh ở những người khỏe mạnh, không có triệu chứng.
Bước tiến công nghệ và chỉ định đúng người, đúng thời điểm
Mặc dù cảnh báo về việc lạm dụng, GS.TS Phạm Minh Thông cũng nhìn nhận sự phát triển vượt bậc của công nghệ y học, đặc biệt là thế hệ máy CT Photon (CT phổ), đã mở ra cơ hội chẩn đoán sớm và chính xác hơn rất nhiều.
 |
| Theo GS.TS Phạm Minh Thông, việc tự ý đi chụp CT không chỉ tốn kém chi phí mà còn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm xạ không cần thiết. |
"Nếu các thế hệ máy cũ chỉ có thể phát hiện các khối u kích thước centimet, thì công nghệ CT Photon có thể nhận diện những tổn thương ác tính rất nhỏ chỉ vài milimet ở gan, phổi hay mạch vành. Nhờ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán sớm bệnh ngay cả khi chưa có triệu chứng lâm sàng," ông phân tích.
Bác sĩ chuyên khoa II Ngô Quang Định, Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp Quốc tế Phương Đông, cũng chia sẻ thực tế: "Thời gian qua, chúng tôi đã ghi nhận nhiều trường hợp phát hiện ung thư gan tái phát khi khối u mới chỉ vài milimet. Việc phát hiện sớm như vậy giúp bệnh nhân được điều trị triệt căn, tránh nguy cơ di căn."
Ngoài độ chính xác cao, công nghệ CT Photon còn giúp giảm đáng kể liều tia X và lượng thuốc cản quang so với các máy CT thông thường, mang lại sự an toàn hơn cho bệnh nhân, đặc biệt là người cao tuổi, trẻ em hoặc người có bệnh lý nền như suy thận.
Tuy nhiên, các chuyên gia một lần nữa khẳng định, ngay cả với công nghệ tiên tiến nhất, việc tầm soát vẫn chỉ nên áp dụng cho các nhóm đối tượng có nguy cơ cao, chẳng hạn như:
Tầm soát ung thư phổi: Người có nguy cơ cao (hút thuốc lá lâu năm) có thể chụp CT phổi liều thấp.
Tầm soát bệnh tim mạch, đột quỵ: Người có bệnh lý nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, hoặc có tiền sử gia đình nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có chỉ định phù hợp.
"Không phải cứ chụp CT thường xuyên là tốt. Hãy để bác sĩ chỉ định đúng người, đúng thời điểm, đó mới là cách bảo vệ sức khỏe thông minh và hiệu quả," GS.TS Phạm Minh Thông kết luận.
 Cạm bẫy "chữa lành" từ nước chanh muối với bệnh mãn tính |
 Hơn 86.000 ca sốt xuất huyết: "Thủ phạm" không chỉ là muỗi vằn |
 Bảo vệ da mùa mưa lũ: Đừng chủ quan với những dấu hiệu nhỏ |
