Minh bạch thị trường để bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Hàng hóa bị bỏ lại gây hoang mang

Nhiều lô hàng thực phẩm chức năng, nước mắm bị bóc nhãn, xé mã QR rồi vứt ven đường khiến dư luận hoang mang.

Đầu tháng 6/2025, tại nhiều địa phương như TP.HCM, Quảng Nam, Quảng Ninh liên tục xuất hiện hiện tượng hàng hóa bị vứt bỏ một cách bất thường. Cụ thể, ngày 11/6, hơn 3.400 hộp thực phẩm chức năng còn hạn sử dụng, bị bóc tem nhãn và xé mã QR, bị phát hiện tại một khu đất trống ở huyện Bình Chánh, TP.HCM. Gần một tuần sau, khoảng 1.000 chai nước mắm còn nguyên vẹn được phát hiện trong bụi rậm tại huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Cùng thời điểm, hàng trăm hộp mỹ phẩm và thực phẩm chức năng bị vứt tại các bãi đất hoang ở Hạ Long và Đà Lạt.

Những vụ việc này khiến dư luận không khỏi lo lắng. Một mặt, có thể đây là hàng kém chất lượng hoặc hàng giả, bị phát giác nên bị vứt bỏ để né tránh truy xuất. Mặt khác, việc các sản phẩm còn nguyên bao bì xuất hiện nơi công cộng đặt ra nguy cơ người dân nhặt lại sử dụng, tiềm ẩn rủi ro ngộ độc, nhiễm hóa chất độc hại.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia về Công nghệ sinh học và thực phẩm cho biết, tình trạng sản xuất và lưu thông thực phẩm chức năng giả đang diễn biến rất phức tạp. Việc các sản phẩm bị cạo nhãn, xé mã rồi vứt bỏ có thể cho thấy một mắt xích trong chuỗi tiêu thụ hàng kém chất lượng đang bị siết lại. "Các chất phụ gia, hương liệu không rõ nguồn gốc trong thực phẩm chức năng giả có thể gây ngộ độc cấp tính, dị ứng hoặc tích tụ lâu dài gây hại cho gan, thận và hệ thần kinh”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cũng cảnh báo.

Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cho biết, tình trạng này còn làm xói mòn niềm tin vào các sản phẩm nội địa, nhất là đối với những thương hiệu nhỏ đang nỗ lực xây dựng hình ảnh. Khi người tiêu dùng trở nên dè dặt với các sản phẩm có bao bì tiếng Việt, thiệt hại không chỉ dừng ở một doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ ngành hàng tiêu dùng trong nước.

Đồng bộ hành động để bảo vệ thương hiệu

Không thể để hình ảnh “hàng hóa bị bỏ rơi” trở thành biểu tượng của thị trường nội địa. Để giải quyết tận gốc, cần một hệ thống giải pháp đồng bộ từ phía cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến chính người tiêu dùng. TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai, chỉ rõ: “Một số thực phẩm chức năng giảm cân bị làm giả có chứa chất Sibutramine – đã bị cấm do độc tính cao, có thể gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, đặc biệt nguy hiểm với người có bệnh nền. Trung tâm đã tiếp nhận nhiều ca ngộ độc do sử dụng sản phẩm không rõ nguồn gốc.”

Theo ông Nguyên, người tiêu dùng cần thay đổi thói quen tiêu dùng: chỉ mua sản phẩm có tem niêm phong, mã truy xuất nguồn gốc rõ ràng, được phân phối qua hệ thống uy tín và có hóa đơn chứng từ. “Những mặt hàng có giá bán bất thường hoặc không rõ nguồn gốc, nếu ham rẻ, có thể phải trả giá bằng sức khỏe,” ông cảnh báo.

Ở góc độ quản lý, đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết đơn vị này đang phối hợp với các địa phương tăng cường kiểm tra đột xuất, đặc biệt tại các điểm trung chuyển và kho bãi. Song song, các giải pháp công nghệ cũng được ứng dụng để hỗ trợ truy xuất hàng hóa. Một trong số đó là chương trình “Sản phẩm thật – Truy xuất thật”, kết nối dữ liệu từ nhà sản xuất đến hệ thống phân phối, giúp người tiêu dùng kiểm tra nguồn gốc chỉ bằng điện thoại. Chương trình đang nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực thực phẩm và tiêu dùng nhanh.

Các chương trình truy xuất nguồn gốc đang được triển khai nhằm hỗ trợ người tiêu dùng nhận diện sản phẩm thật, tăng niềm tin thị trường.

Về phía doanh nghiệp, trách nhiệm không chỉ dừng ở khâu sản xuất đạt chuẩn, mà cần kiểm soát chặt chẽ toàn bộ chuỗi phân phối. Những lô hàng lỗi, sắp hết hạn cần được tiêu hủy đúng quy trình, có biên bản và sự chứng kiến của lực lượng chức năng để tránh thất thoát, gây rủi ro cho thị trường.

Ông Nguyễn Quang Hưng, đại diện một hệ thống siêu thị lớn tại miền Bắc, cho biết: “Chúng tôi chỉ nhập hàng từ các nhà cung cấp có đầy đủ giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Những sản phẩm không rõ ràng về nhãn mác, không thể quét mã QR hoặc có dấu hiệu bị sửa chữa đều bị loại ngay từ khâu kiểm định đầu vào.”

Bên cạnh đó, truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tiêu dùng an toàn. Các tạp chí chuyên ngành, sàn thương mại điện tử và hệ thống phân phối cần tích cực tuyên truyền, quảng bá các thương hiệu uy tín, đồng hành cùng người tiêu dùng trong cuộc chiến chống hàng giả và hàng không rõ nguồn gốc. Mỗi sản phẩm bị vứt bỏ ven đường là một hồi chuông cảnh tỉnh – không chỉ về pháp luật, sức khỏe, mà còn về sự mong manh của niềm tin người tiêu dùng.

Trong một thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, uy tín thương hiệu – chứ không phải bao bì hào nhoáng – mới là giá trị bền vững. Bảo vệ giá trị đó là trách nhiệm chung của cơ quan quản lý, doanh nghiệp, người tiêu dùng và truyền thông. Đã đến lúc không chỉ “nói không với hàng giả”, mà cần chủ động kiến tạo một thị trường minh bạch, nơi hàng thật được tôn vinh và hàng không rõ nguồn gốc không còn đất sống.

Khỏe mạnh mỗi ngày với 30 phút đi bộ nhanh

Nguyên nhân và cách khắc phục ẩm mốc trong nhà

Kombucha – Thức uống lên men từ trà, lợi khuẩn và hàng loạt lợi ích cho sức khỏe

Rong biển: Siêu thực phẩm bổ dưỡng, nhưng đừng lạm dụng

Trúc nhự – Vị thuốc quý từ thân tre trong kho tàng y học cổ truyền