| Những công dụng ít người biết của món rượu nép truyền thống Du lịch cộng đồng – nhịp cầu nối giữa truyền thống và phát triển Đưa làng nghề truyền thống phát triển qua du lịch và OCOP |
Khán giả thưa vắng nghệ sĩ khó giữ chân
 |
| Giữa khó khăn chồng chất, nhiều nghệ sĩ vẫn lặng thầm gìn giữ ngọn lửa nghề. |
Không nằm ngoài quy luật phát triển, nghệ thuật truyền thống Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức khi bước vào kỷ nguyên hội nhập quốc tế và chuyển đổi số. Theo ông Lương Đức Thắng, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, tình trạng sân khấu truyền thống ngày càng thưa vắng khán giả không chỉ xuất phát từ thay đổi thị hiếu, mà còn là hệ quả tất yếu của sự phát triển công nghệ và bùng nổ các loại hình giải trí mới.
“Các nhà hát truyền thống buộc phải thích nghi nếu muốn tồn tại”, ông Thắng nhấn mạnh. Thích nghi không chỉ là thay đổi kịch bản hay hình thức thể hiện, mà còn đòi hỏi sự đổi mới toàn diện trong tư duy tổ chức, kết nối với trường học, đơn vị du lịch, chính quyền địa phương để đưa nghệ thuật truyền thống gần hơn với công chúng.
Một điểm nghẽn lớn đang cản trở đà phát triển là hạ tầng xuống cấp trầm trọng. Từ thiết bị âm thanh, ánh sáng cho tới kiến trúc nhà hát, nhiều cơ sở đã không còn phù hợp với tiêu chuẩn thưởng thức nghệ thuật hiện đại. Theo khảo sát của Cục Nghệ thuật biểu diễn, phần lớn sân khấu truyền thống hiện nay đang sử dụng hệ thống trang thiết bị đã lỗi thời, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng trình diễn.
Không chỉ dừng lại ở vấn đề vật chất, chính sách đãi ngộ và đào tạo nghệ sĩ – đặc biệt là trong các bộ môn truyền thống – cũng là bài toán chưa có lời giải. Chế độ lương thưởng còn thấp, môi trường làm việc thiếu hấp dẫn đang khiến lớp nghệ sĩ trẻ ngần ngại dấn thân, trong khi lực lượng kỳ cựu dần mai một theo thời gian.
Cơ hội bật dậy từ chuyển đổi tư duy
 |
| Ứng dụng công nghệ mở ra hướng đi mới cho nghệ thuật truyền thống. |
Trước thực tế đó, ngành nghệ thuật biểu diễn đã có những động thái cụ thể nhằm cải thiện điều kiện hoạt động. Ông Lương Đức Thắng cho biết, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn tiến hành rà soát, thống kê tình trạng cơ sở vật chất các nhà hát trên toàn quốc để có hướng đầu tư nâng cấp phù hợp. “Nguyên tắc là đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, làm đến đâu dứt điểm đến đó, tránh dàn trải gây lãng phí”, ông nói.
Để tạo đột phá thực sự, điều kiện tiên quyết là phải có cơ chế đặc thù dành riêng cho nghệ thuật truyền thống, từ khâu đào tạo, bồi dưỡng nghệ sĩ đến chế độ đãi ngộ. Trong đó, việc đổi mới tư duy quản lý và sáng tạo nghệ thuật phải bắt đầu từ chính các nhà hát, nghệ sĩ và nhà tổ chức.
Một hướng đi được đánh giá khả thi là gắn kết nghệ thuật truyền thống với du lịch. Thay vì chờ khán giả đến nhà hát, nghệ thuật có thể chủ động bước ra ngoài khuôn khổ truyền thống, lồng ghép vào các chương trình tour trong nước và quốc tế, trình diễn những trích đoạn đặc sắc của Chèo, Tuồng, Cải lương tại các điểm đến du lịch, khu di tích văn hóa. Mô hình này vừa góp phần lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc, vừa mở rộng không gian biểu diễn và tăng cơ hội tiếp cận công chúng.
Một chiến lược quan trọng khác là tận dụng sức mạnh của công nghệ số. “Chúng ta không thể đứng ngoài xu hướng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ”, ông Thắng nhận định. Việc ứng dụng công nghệ trong dàn dựng, biểu diễn và quảng bá tác phẩm có thể mang đến trải nghiệm thị giác mới mẻ, nhất là đối với khán giả trẻ – đối tượng đang bị cuốn hút bởi các nền tảng giải trí trực tuyến.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng, công nghệ không thể thay thế con người. “Chìa khóa ở đây là sự kết hợp hài hòa giữa công nghệ hiện đại và tinh hoa truyền thống. Phải đổi mới từ nhận thức, cách làm và sự nhập cuộc nghiêm túc của người làm quản lý và nghệ sĩ”, ông nói thêm.
Những bước chuyển mình đó nếu được thực hiện đồng bộ và bài bản, sẽ không chỉ cứu vãn sân khấu truyền thống thoát khỏi nguy cơ mai một, mà còn tạo cú hích cho sự phục hưng và lan tỏa mạnh mẽ các giá trị văn hóa Việt trong và ngoài nước.
