 |
Cây bánh hỏi hay còn được gọi là cây là tây, hoa ngọc bút... có tên khoa học là Tabernaemontana divaricata. Đây là dạng cây bụi, thường cao dưới 2 m, lá nhẵn bóng 2 mặt và có hình bầu dục nhọn. Hoa bánh hỏi to hơn hoa lài ta và có màu trắng, tràng hoa dài rõ rệt và có 5 cánh hoa xòe ra, xoay chéo như chong chóng.
Cây bánh hỏi có nguồn gốc ở vùng đông và bắc Ấn Độ. Ở Việt Nam, bánh hỏi được trồng rải rác khắp địa phương, đặc biệt là hà nội và các tỉnh phụ cận. Cây ưa ẩm , sáng và có thể chịu bóng, thường được trồng ở đình chùa, công viên hay vườn các gia đình. Cây ra hoa nhiều hàng năm, những cây trồng ở miền bắc thường ít thấy quả.
Rễ và thân rễ cây bánh hỏi chứa alkaloid, vỏ chứa triterpen. Trong bánh hỏi còn các chất các tác dụng dinh học khác như aparicin, ibogain, voacamin.
Rễ, vỏ và lá bánh hỏi có vị cay, tính mát, có độc, có tác dụng thanh nhiệt , giải độc, tán kết, hạ huyết áp tiêu thũng, chỉ thống. Nhựa mủ làm giảm sưng tấy.
 |
Về dược tính
Trong y học cổ truyền, cây bánh hỏi cũng được biết đến là một vị thuốc với các công dụng như:
Cây có nhiều nhựa và phần nhựa này có tác dụng làm giảm sưng tấy.
Lá cây có tác dụng làm mát, điều trị bệnh ngoài da (ghẻ lở, nhọt) và giải độc chó dại cắn.
Rễ, lá và gỗ cây lài tây có tính mát, có thể làm tan uất kết, hạ huyết áp, giúp giảm đau và tiêu thũng.
Vỏ, rễ và nhựa của cây có tác dụng tẩy giun, điều trị đau răng, đau mắt.
Rễ cây còn được dùng để bó gãy xương.
Cao ethanol từ vỏ rễ và vỏ thân có tác dụng kháng khuẩn, diệt côn trùng.
Ở Thái Lan, cây bánh hỏi được dùng như một vị thuốc cổ truyền giúp giảm đau, giảm ho và an thần
Chiết xuất từ hoa bánh hỏi qua kết quả thí nghiệm trên chuột có tác dụng chống viêm đáng kể, bên cạnh đó còn được cho là có chứa hoạt tính chống sinh sản.
 |
Tuy vậy, các bộ phận của cây bánh hỏi đều có độc. Cụ thể, qua các kết quả thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đã phát hiện một số hoạt tính sau đây:
Cao chiết khô từ rễ, hạt và vỏ cây lài trâu đều gây ức chế hoạt động của tủy xương và làm giảm bạch cầu (trên cơ thể động vật thí nghiệm).
Cao ethanol chiết xuất từ hoa, lá, rễ và thân cây l bánh hỏi đều có thể gây ức chế hô hấp, có tác dụng an thần nhưng nếu dùng quá liều thì có thể gây ảo giác.
Chiết xuất từ cây lài trâu khi dùng bằng đường tiêm tĩnh mạch thì thấy có tác dụng làm chậm nhịp tim (ở chuột lang).
Dịch chiết của cây khi dùng quá liều có thể gây liệt hô hấp và gây chết ở động vật thí nghiệm (chất độc ở rễ và thân mạnh hơn ở lá và hoa).
 |
Công dụng cây bánh hỏi
Dùng làm nguyên liệu sắc lấy nước uống hoặc ngâm rượu: sắc hoặc ngâm với liều 6 – 9g rễ,
Vỏ thân bánh hỏi được dùng chữa cao huyết áp, sốt rét rừng, giun, tiêu chảy, kiết lỵ, đau bụng, ngộ độc, đau tại chỗ, đau mắt, đau răng
Lá và hoa chữa ho và cao huyết áp. Nhựa cây để tẩy giun và tẩm tên độc.
 |
Lưu ý: Các bộ phận của cây bánh hỏi đều có độc, dùng phải thận trọng. Người dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng, không tự ý sử dụng, tránh gây hại đến sức khỏe.
