Sau nhiều năm chỉ có thể mơ ước, bé N.P (8 tuổi, ở tỉnh Ninh Bình) giờ đây đã có thể tự đứng vững và bước đi những bước đầu tiên. Đây là thành quả kỳ diệu từ ca phẫu thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc mà em là bệnh nhi đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện. Phía sau thành công này là hành trình gần một thập kỷ đầy gian nan của gia đình, khi em được chẩn đoán mắc bại não thể co cứng từ nhỏ, phải đối mặt với tình trạng đi nhón chân, thường xuyên vấp ngã và vận động vô cùng khó khăn.
 |
| Bệnh nhi được đặt điện sinh lý để tìm dây thần kinh gây co cứng. Ảnh BVCC |
Ca phẫu thuật không chỉ là một cột mốc y học mà còn là câu chuyện cổ tích đời thực về hành trình 7 năm kiên trì của một cậu bé và gia đình.
"Đã có lúc chúng tôi tuyệt vọng khi thấy con gặp khó khăn trong từng bước đi. Nhưng nhờ sự tận tâm của các bác sĩ và niềm tin không bỏ cuộc, hôm nay con đã có thể tự đứng vững. Gia đình tôi vô cùng biết ơn các y bác sĩ Trung tâm Thần kinh và Khoa Phục hồi chức năng," mẹ của bé N.P xúc động chia sẻ.
Bước tiến y học mang tầm quốc tế
Bại não là một nhóm rối loạn vận động và tư thế vĩnh viễn do tổn thương não không tiến triển, thường xảy ra trong giai đoạn bào thai hoặc đầu đời. Tình trạng co cứng cơ nặng là một trong những biểu hiện phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng sống của trẻ. Dù các phương pháp truyền thống như phục hồi chức năng, nẹp chỉnh hình hay thuốc giãn cơ đã giúp cải thiện đáng kể, chúng vẫn chưa thể giải quyết triệt để tình trạng này.
Trên thế giới, kỹ thuật cắt rễ thần kinh lưng chọn lọc (Selective Dorsal Rhizotomy - SDR) đã được áp dụng tại nhiều trung tâm thần kinh lớn như một giải pháp hiệu quả. Nhận thấy tiềm năng to lớn của phương pháp này, Bệnh viện Nhi Trung ương đã mất gần một năm để chuẩn bị bài bản về mọi mặt, từ nhân lực, quy trình kỹ thuật đến hợp tác quốc tế.
Tháng 9/2025, ca phẫu thuật lịch sử đã được tiến hành. TS.BS Cao Vũ Hùng, Giám đốc Trung tâm Thần kinh, cho biết việc làm chủ thành công kỹ thuật này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. "Thành công này không chỉ mở ra cơ hội vận động độc lập cho trẻ bại não thể co cứng mà còn khẳng định năng lực của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam trong việc tiếp cận và làm chủ kỹ thuật thần kinh tiên tiến, ngang tầm với các trung tâm lớn trên thế giới," bác sĩ Hùng nhấn mạnh.
Làm chủ kỹ thuật phức tạp nhờ sự phối hợp đa chuyên khoa
Để đưa kỹ thuật tiên tiến này vào thực hành, Trung tâm Thần kinh đã thành lập một nhóm làm việc đa chuyên khoa gồm Ngoại Thần kinh, Phục hồi chức năng và Thăm dò chức năng thần kinh. Năm 2024, các bác sĩ đã được cử sang Bệnh viện Trẻ em Alabama (Hoa Kỳ) để tham gia khóa đào tạo chuyên sâu.
 |
| Bệnh nhi được đặt điện sinh lý để tìm dây thần kinh gây co cứng. Ảnh BVCC |
Theo BSCK2 Lê Nam Thắng, Trưởng khoa Ngoại Thần kinh, Phó Giám đốc Trung tâm Thần kinh, ê-kíp phẫu thuật tiếp cận tủy sống qua một phần nhỏ cung sau đốt sống thắt lưng để bộc lộ các rễ thần kinh cảm giác. Điểm mấu chốt của kỹ thuật nằm ở sự phối hợp với điện sinh lý thần kinh.
ThS.BS Nguyễn Thị Thảo, Khoa Thăm dò chức năng Thần kinh, người trực tiếp thực hiện kỹ thuật này, giải thích: “Từng rễ thần kinh được kích thích điện để ghi nhận tín hiệu phản ứng từ các nhóm cơ. Nhờ đó, chúng tôi xác định chính xác đâu là rễ thần kinh bệnh lý gây co cứng để cắt bỏ, đồng thời bảo tồn tối đa các rễ thần kinh khỏe mạnh. Điều này không chỉ giúp trẻ giảm co cứng mà còn giữ được hoàn toàn chức năng vận động, cảm giác và đặc biệt là chức năng đại, tiểu tiện. Đây là bước tiến vượt bậc so với các kỹ thuật cắt rễ không chọn lọc trước đây.”
Phục hồi chức năng – Chìa khóa quyết định thành công
Phẫu thuật thành công là bước khởi đầu quan trọng, nhưng hành trình để trẻ đạt được khả năng vận động tối ưu phụ thuộc rất lớn vào quá trình phục hồi chức năng sau đó.
BSCK1 Trần Vĩnh Sơn, Phó Trưởng khoa Phục hồi chức năng, cho biết bệnh nhi N.P đã đồng hành cùng khoa suốt 8 năm qua. Ngay sau phẫu thuật, em được đưa vào một chương trình tập luyện đặc biệt, kéo dài liên tục trong nhiều tháng.
"Ở 4 tuần đầu, mục tiêu chính là kiểm soát đau, duy trì vận động khớp và ngăn ngừa biến dạng. Sau giai đoạn này, một chương trình phục hồi toàn diện được triển khai để giúp trẻ dần cải thiện sức mạnh cơ, khả năng thăng bằng và phối hợp vận động," bác sĩ Sơn chia sẻ.
Ca phẫu thuật đầu tiên này không chỉ là một thành tựu riêng của Bệnh viện Nhi Trung ương mà còn là một cột mốc quan trọng của ngành thần kinh – phục hồi chức năng nhi khoa Việt Nam. Thành công này đã thắp lên ngọn lửa hy vọng cho hàng nghìn trẻ em bại não trên cả nước, mang đến cơ hội được vận động độc lập, hòa nhập cộng đồng và sống một cuộc đời trọn vẹn hơn.
 Cứ 3 trẻ em Việt Nam lại có 1 trẻ gặp vấn đề về thị lực |
 Bộ Y tế trình Quốc hội dự án Luật Phòng bệnh mới |
 Sàng lọc sớm bệnh mạn tính: "Chìa khóa" giảm gánh nặng y tế, cứu sống người bệnh |
