Hệ lụy từ nỗi 'sợ nắng': Hơn nửa dân số Việt Nam thiếu vitamin D

"Món quà miễn phí" từ ánh nắng bị lãng quên

Nội dung này được các chuyên gia chia sẻ tại Hội nghị khoa học thường niên 2025 với chủ đề "Tiếp cận toàn diện và công nghệ mới trong y học hiện đại".

Trao đổi với báo chí, TS.BS Trần Thị Minh Hạnh, Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn, cho biết vitamin D có rất ít trong thực phẩm, nguồn cung cấp chính cho cơ thể lại đến từ ánh nắng mặt trời. Dưới tác động của tia UVB, da sẽ tổng hợp tiền chất vitamin D rồi chuyển hóa thành dạng hoạt động mà cơ thể có thể sử dụng.

Tuy nhiên, một nghịch lý đang tồn tại: "Người Việt chúng ta đang sống ở xứ nắng, nhưng lại thiếu vitamin D vì sợ nắng, ít ra ngoài hoặc che chắn quá kỹ," TS. Minh Hạnh phân tích.

Người Việt chúng ta đang sống ở xứ nắng, nhưng lại thiếu vitamin D vì sợ nắng, ít ra ngoài hoặc che chắn quá kỹ.

Các khảo sát gần đây cho thấy, khoảng 50% dân số Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ và người lớn tuổi, không có đủ lượng vitamin D cần thiết. Nguyên nhân chính đến từ lối sống hiện đại:

Phụ nữ: Vì lo ngại làn da sạm đen, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, họ thường xuyên che kín bằng áo khoác, khẩu trang, găng tay và bôi kem chống nắng toàn thân khi ra đường.

Dân văn phòng: Phần lớn thời gian làm việc trong nhà, gần như không tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên.

Người cao tuổi: Khả năng tổng hợp vitamin D ở da đã suy giảm, kết hợp với lối sống tĩnh tại, ít ra ngoài trời.

Trẻ em và học sinh: Lịch học dày đặc, ít có các tiết học hay hoạt động thể chất ngoài trời. Nhiều trường học thậm chí còn hạn chế học sinh chạy nhảy vì sợ té ngã.

Vitamin D - "Chìa khóa" cho sức khỏe toàn diện, không chỉ là xương khớp

Từ lâu, vitamin D chỉ được biết đến với vai trò củng cố hệ xương, giúp hấp thu canxi và phòng chống loãng xương. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học hiện đại đã chứng minh vitamin này có ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe toàn thân.

Hệ miễn dịch: Vitamin D giúp điều hòa phản ứng viêm, tăng tiết peptide kháng khuẩn, từ đó hỗ trợ cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. Thiếu vitamin D làm tăng nguy cơ mắc và mức độ nghiêm trọng của các bệnh này.

Bệnh mạn tính không lây: Thiếu hụt vitamin D góp phần vào tình trạng béo bụng, hội chứng chuyển hóa và đái tháo đường type 2. "Vitamin D giúp tăng độ nhạy insulin, giảm viêm và stress oxy hóa, từ đó giảm nguy cơ đái tháo đường và các biến chứng của bệnh," TS. Minh Hạnh giải thích.

Phòng ngừa các bệnh lý khác: Một số bằng chứng cho thấy nồng độ vitamin D thấp có thể liên quan đến nguy cơ ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và bệnh tim mạch. Ở bệnh nhân COPD, bổ sung vitamin D giúp cải thiện chức năng phổi và giảm tần suất các đợt suy hô hấp cấp.

Theo các chuyên gia, mức vitamin D trong máu trên 30 ng/ml được xem là đủ để hấp thu canxi tốt, trong khi mức trên 50 ng/ml giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh mạn tính.

Tắm nắng đúng cách: Chỉ 5-10 phút mỗi ngày là đủ

TS.BS Trần Thị Minh Hạnh nhấn mạnh rằng vitamin D là "vitamin trời cho", chúng ta hoàn toàn có thể tự tổng hợp đủ mà không cần tốn kém chi phí. Để tắm nắng an toàn và hiệu quả, người dân cần lưu ý:

Vitamin D là "vitamin trời cho", chúng ta hoàn toàn có thể tự tổng hợp đủ mà không cần tốn kém chi phí.

Thời điểm vàng: Khung giờ từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều là lúc tia UVB hoạt động mạnh nhất, giúp da tổng hợp vitamin D hiệu quả nhất. Dấu hiệu nhận biết lý tưởng là khi đứng dưới nắng, bóng của mình bằng hoặc ngắn hơn chiều cao cơ thể.

Thời lượng: Chỉ cần để lộ các vùng da như tay, chân hoặc lưng tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng trong khoảng 5 đến 10 phút là đủ lượng vitamin D cần thiết cho cả ngày.

Những lầm tưởng cần tránh:

Tia UVB không thể xuyên qua kính hay quần áo. Vì vậy, việc "ngồi trong nhà cạnh cửa sổ đầy nắng" hoàn toàn không có tác dụng.

Tắm nắng vào sáng sớm hoặc chiều muộn tuy tốt cho việc hít thở không khí trong lành nhưng không hiệu quả trong việc tổng hợp vitamin D vì lúc này tia UVB rất yếu.

Sau khi tắm nắng đủ thời gian, bạn có thể che chắn hoặc dùng kem chống nắng để bảo vệ da khỏi các tác hại khác của tia cực tím.

Khi nào cần bổ sung và những lưu ý quan trọng

Với những nhóm đối tượng đặc thù không thể tiếp xúc đủ với ánh nắng, việc bổ sung vitamin D qua đường uống là cần thiết, nhưng phải có sự tư vấn của bác sĩ.

Trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi: Da còn non nớt không nên phơi trực tiếp dưới nắng gắt. Nhóm này cần được bổ sung vitamin D dạng nhỏ giọt hoặc siro theo chỉ định của bác sĩ nhi khoa.

Người làm văn phòng, người cao tuổi: Nên kiểm tra nồng độ vitamin D trong máu và bổ sung hợp lý để tránh thiếu hụt kéo dài.

"Vitamin D là vitamin tan trong chất béo, nếu dùng quá liều sẽ tích tụ trong cơ thể và gây hại, dẫn đến lắng đọng canxi trong mạch máu hoặc thận. Do đó, việc bổ sung cần được cá thể hóa tùy theo lối sống, tình trạng sức khỏe và phải có hướng dẫn của bác sĩ," TS. Minh Hạnh khuyến cáo.

Trong bối cảnh hiện nay, việc thay đổi nhận thức và lối sống, dành ra vài phút mỗi ngày để vận động ngoài trời không chỉ giúp cơ thể tổng hợp đủ vitamin D mà còn cải thiện tâm lý, tăng khả năng tập trung và là bước quan trọng để phòng ngừa nhiều bệnh lý trong tương lai.

Sàng lọc sớm bệnh mạn tính: "Chìa khóa" giảm gánh nặng y tế, cứu sống người bệnh

H'Hen Niê nổi mề đay sau sinh: Căn bệnh cứ 10 mẹ bỉm thì 1 người mắc phải

Y tế chuyển đổi số: Hướng tới liên thông xét nghiệm và khám bệnh miễn phí