| Từ 1/7 việc khám chữa bệnh thuận tiện hơn, quyền lợi BHYT rộng hơn Người bệnh mạn tính được kê đơn thuốc ngoại trú tới 3 tháng từ 1/7 Bộ Y tế thu hồi toàn quốc 02 loại kem đánh răng |
Trước hàng loạt vụ việc liên quan đến kẹo rau củ Kera, sữa bột giả, thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung giả với quy mô lớn gây bức xúc dư luận, những lỗ hổng trong Nghị định 15/2018 về quản lý thực phẩm đang bộc lộ rõ, đặt ra yêu cầu bức thiết phải sửa đổi.
 |
| Sản phẩm thực phẩm bổ sung kera SuperGreens Gummies (kẹo Kera). |
Bộ Y tế mới đây đã đề xuất nhiều thay đổi quan trọng, trong đó có việc bỏ cơ chế tự công bố đối với thực phẩm bổ sung để bịt những “kẽ hở” trong quản lý.
Bịt “kẽ hở” tự công bố: vì sức khỏe người tiêu dùng
Thực phẩm bổ sung là các sản phẩm được thêm vào chế độ ăn hằng ngày nhằm cung cấp dưỡng chất hoặc hoạt chất có lợi mà cơ thể chưa nhận đủ qua bữa ăn thông thường.
Hiện nay, thực phẩm bổ sung chưa được quy định rõ trong Nghị định 15/2018, không thuộc nhóm bắt buộc đăng ký bản công bố mà chỉ cần tự công bố như thực phẩm chế biến, bao gói sẵn.
Quy định này giúp đơn giản hóa thủ tục nhưng thực tế lại bị một số doanh nghiệp lợi dụng. Nhiều đơn vị tự ý xác định thành phần, công bố sai nhóm sản phẩm, sử dụng thành phần không có tác dụng nhưng phóng đại công dụng khi quảng cáo, gây nhầm lẫn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Đại diện Bộ Y tế cho biết: Nhiều doanh nghiệp còn phóng đại tính năng, công dụng do không phải đăng ký nội dung quảng cáo. Tình trạng tự công bố dẫn đến hậu quả sản phẩm trên thị trường không đảm bảo chất lượng, an toàn.
Vì vậy, dự thảo sửa đổi Nghị định 15 yêu cầu thực phẩm bổ sung phải đăng ký bản công bố, đồng thời kiểm soát chặt chẽ nội dung quảng cáo, nhằm ngăn chặn thông tin sai lệch.
Tăng cường hậu kiểm và kiểm soát quảng cáo
Ngoài bỏ cơ chế tự công bố, Bộ Y tế đề xuất tăng cường kiểm soát từ thành phần, chỉ tiêu an toàn đến công dụng sản phẩm ngay từ giai đoạn nghiên cứu. Theo đó, các cơ sở sản xuất phải đạt chuẩn quốc tế như HACCP, GMP, ISO 22000 hoặc tương đương, thay vì chỉ cần điều kiện an toàn thông thường. Đồng thời, sản phẩm phải được kiểm nghiệm cả về chỉ tiêu an toàn lẫn chất lượng — điều hiện nay chưa bắt buộc.
 |
| Các hộp sữa bột giả bị công an phát hiện - Ảnh: VTV |
"Biện pháp này giúp bảo đảm chất lượng và an toàn ở mức cao hơn, tương đương các nước phát triển", đại diện Bộ Y tế nhấn mạnh. Ví dụ điển hình là vụ kẹo rau củ Kera chứa 35% sorbitol nhưng không công bố thành phần, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng.
Về hậu kiểm, Bộ yêu cầu lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, kết nối dữ liệu giữa các bộ ngành, chính quyền địa phương qua Cổng dịch vụ công quốc gia để quản lý xuyên suốt.
Ngoài các biện pháp truyền thống như đối chiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn, truy xuất nguồn gốc, lấy mẫu kiểm nghiệm, cơ quan quản lý sẽ kiểm tra cả tính thống nhất thông tin giữa sàn thương mại điện tử và sản phẩm thực tế.
Điểm mới là cơ quan chức năng không chỉ xem giấy tờ hay mẫu sản phẩm mà còn so sánh trực tiếp nội dung quảng cáo, nhãn mác, hình ảnh trên các nền tảng bán hàng trực tuyến với sản phẩm thực tế. Đây là bước tiến so với Nghị định 15 hiện hành, vốn chưa quy định rõ cơ chế kiểm tra chéo này.
Ngoài ra, dự thảo yêu cầu tăng giám sát cả với doanh nghiệp phát hành quảng cáo, người chuyển tải quảng cáo, người có ảnh hưởng (KOLs), đồng thời công khai mối quan hệ giữa người quảng cáo và đơn vị tài trợ.
Minh bạch, đồng bộ và mạnh tay hơn với sai phạm
Bên cạnh siết chặt quy trình công bố sản phẩm, dự thảo cũng bổ sung, sửa đổi nhiều biểu mẫu quản lý nhằm tạo thuận lợi cho giám sát, lưu trữ, chia sẻ dữ liệu hậu kiểm, đồng thời phối hợp liên thông với Cổng dịch vụ công quốc gia, đảm bảo minh bạch từ Trung ương đến địa phương.
Cơ quan cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, Giấy chứng nhận đạt chuẩn GMP thực phẩm bảo vệ sức khỏe cũng được trao quyền thu hồi giấy chứng nhận đối với các đơn vị vi phạm.
Theo Bộ Y tế, ngoài quy định mới về hồ sơ, tiêu chuẩn, hậu kiểm và quảng cáo, cơ quan chức năng sẽ tăng cường kiểm nghiệm đột xuất nếu phát hiện nghi vấn về chất lượng hoặc an toàn.
Những điều chỉnh này xuất phát từ thực tiễn đáng lo ngại: từ đầu năm đến nay, các cơ quan chức năng đã xử lý hơn 34.000 vụ vi phạm, bao gồm hơn 8.200 vụ buôn bán hàng cấm, hơn 25.100 vụ gian lận thương mại và hơn 1.100 vụ hàng giả.
Các đơn vị đã thu nộp ngân sách nhà nước hơn 4.897 tỷ đồng, khởi tố hình sự gần 1.400 vụ với hơn 2.100 đối tượng.
Các vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, sữa bột giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả quy mô lớn, như vụ kẹo rau củ Kera vừa qua, không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng, khiến dư luận bức xúc.
