Vụ việc gây sốc và cải cách hệ thống
T.J. Hoover, 33 tuổi, được đưa vào bệnh viện ở Kentucky sau một tai nạn nghiêm trọng. Các bác sĩ chẩn đoán anh đã chết não và được đưa vào danh sách hiến tạng. Tuy nhiên, khi đang được cạo lông và sát trùng chuẩn bị mổ, Hoover bất ngờ mở mắt, giao tiếp bằng ánh mắt và lắc đầu—dấu hiệu rõ ràng của sự tỉnh táo.
Một bác sĩ phát hiện phản xạ sống, lập tức cho dừng quy trình. Hoover sống sót nhưng phải chịu di chứng thần kinh nghiêm trọng.
 |
| Một ca phẫu thuật ghép tạng. Ảnh: ABC News |
Trường hợp của anh chỉ là một trong hàng chục ca hiến tạng bị hủy bỏ do phát hiện người hiến vẫn còn dấu hiệu sự sống, làm dấy lên nghi ngại lớn về độ tin cậy của quy trình xác định chết não tại Mỹ.
Tháng 7/2025, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (HHS) ra lệnh cải tổ hệ thống hiến – ghép tạng sau khi phát hiện ít nhất 28 ca hiến tạng có dấu hiệu “thu hoạch nội tạng khi người hiến vẫn còn dấu hiệu của sự sống” – một điều đi ngược lại với quy định y khoa và đạo đức nghề nghiệp.
Tờ Washington Post dẫn lời một quan chức điều tra cho biết: “Một số trường hợp giống như cảnh trong phim kinh dị.” Vấn đề nghiêm trọng đến mức chính quyền liên bang yêu cầu các tổ chức điều phối hiến tạng phải rà soát lại toàn bộ quy trình xác nhận chết não, đồng thời thiết lập hệ thống giám sát độc lập.
Quy định hiến tạng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, việc hiến – lấy – ghép tạng được điều chỉnh bởi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác năm 2006. Những nguyên tắc cơ bản gồm tự nguyện, vô vụ lợi, và tuân thủ y đức.
Chết não: Chẩn đoán tuyệt đối khách quan
Tại Việt Nam, việc xác nhận chết não chỉ được thực hiện khi có đầy đủ cả 3 tiêu chí: lâm sàng, cận lâm sàng (như điện não đồ, chụp CT, siêu âm Doppler), và xác nhận bởi hội đồng y bác sĩ độc lập. Hội đồng này không được phép là người trực tiếp điều trị hoặc liên quan đến người nhận tạng.
Ghi nhận nguyện vọng – tôn trọng từ sự sống
Hiện nay, tại Việt Nam, người dân có thể đăng ký hiến tạng sau khi qua đời bằng cách làm thẻ hiến tạng tại Trung tâm Điều phối quốc gia.
 |
| Người dân nhận thẻ đăng ký hiến tạng. |
Tại Việt Nam, việc đăng ký hiến tạng sau khi qua đời hoặc chết não là một hành động tự nguyện hoàn toàn. Người có nguyện vọng có thể thực hiện đăng ký thông qua nhiều hình thức.
Mặc dù pháp luật Việt Nam khuyến khích sự đồng thuận của gia đình trong quá trình này – không bắt buộc phải có chữ ký của người thân trên hồ sơ đăng ký ban đầu – nhưng thực tế cho thấy, sự ủng hộ và đồng thuận từ gia đình có vai trò vô cùng quan trọng.
Nhiều trường hợp, dù người hiến đã đăng ký, nhưng vì sự không đồng ý của người thân sau khi người hiến qua đời, việc lấy tạng đã không thể thực hiện, gây lãng phí cơ hội cứu người và cả sự tiếc nuối. Do đó, việc chia sẻ nguyện vọng hiến tạng với gia đình khi còn sống là điều rất cần thiết.
Các chuyên gia cho rằng cần đẩy mạnh truyền thông, vận động người dân chia sẻ nguyện vọng hiến tạng với người thân ngay từ khi còn sống, để tránh bỏ lỡ cơ hội cứu người khi thời điểm đến.
Bản chất của hiến tạng là nghĩa cử trao đi sự sống – một hành động đẹp và đầy nhân văn. Tuy nhiên, chỉ khi được thực hiện minh bạch, khoa học và tôn trọng tuyệt đối sự sống, thì nghĩa cử ấy mới giữ được trọn vẹn giá trị.
