 |
| Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số và thương mại điện tử đang mở ra không gian kinh doanh mới cho hàng Việt Nam. |
Đưa sản phẩm truyền thống lên môi trường số không dễ dàng
Trong những năm gần đây, các nền tảng số như Facebook, TikTok, Shopee, Lazada… trở thành kênh bán hàng quen thuộc với nhiều tiểu thương và doanh nghiệp nhỏ tại Việt Nam. Đặc biệt, hình thức bán hàng qua livestream, video ngắn đã giúp không ít sản phẩm đặc sản địa phương, thủ công mỹ nghệ, hàng tiêu dùng truyền thống tiếp cận nhóm người tiêu dùng trẻ.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực này không diễn ra đồng đều. Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, nhiều cơ sở làng nghề, hợp tác xã vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng hình ảnh sản phẩm, nắm bắt kỹ thuật số, hoặc duy trì chất lượng ổn định khi mở rộng kênh phân phối trực tuyến.
Trao đổi với báo chí, bà Trần Thị Tân – Giám đốc Trách nhiệm Xã hội của TikTok Shop – cho biết nền tảng này đang thử nghiệm một số mô hình kết hợp thương mại điện tử và trách nhiệm xã hội (CSR). Cụ thể, TikTok Shop tổ chức các chương trình huấn luyện kỹ năng số cho hộ kinh doanh, tiểu thương, hỗ trợ xây dựng nội dung giới thiệu sản phẩm, đặc biệt là qua hình thức video ngắn, livestream. Một số hoạt động như “Chợ phiên OCOP”, “Tự hào hàng Việt”, hay chiến dịch “Sống xanh – Sắm xanh” đang được triển khai với sự phối hợp của các cơ quan chức năng trung ương và địa phương.
Dù vậy, bà Tân cũng thừa nhận rằng việc tiếp cận và duy trì hiệu quả lâu dài còn phụ thuộc vào khả năng thích nghi của người bán, cơ sở hạ tầng công nghệ tại địa phương, và sự hỗ trợ có hệ thống từ các bên liên quan.
 |
| Bà Trần Thị Tân, Giám đốc Trách nhiệm xã hội TikTok Shop chia sẻ tại sự kiện. Ảnh: Tùng Đinh. |
Cần chiến lược quốc gia cho thương mại điện tử làng nghề
Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), năm 2024, doanh thu thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam đạt khoảng 20,5 tỷ USD, tăng 25% so với năm trước. Tuy nhiên, phần lớn giá trị này đến từ các đô thị lớn và tập trung ở các ngành hàng hiện đại như thời trang, mỹ phẩm, đồ gia dụng. Trong khi đó, các sản phẩm có nguồn gốc từ làng nghề truyền thống, hợp tác xã nông nghiệp, cụm công nghiệp địa phương – vốn là thế mạnh văn hóa và kinh tế đặc thù của Việt Nam – vẫn gặp khó trong việc tiếp cận và trụ vững trên các nền tảng số.
Thực tế cho thấy, các nhà sản xuất nhỏ thường thiếu kỹ năng số, hạn chế về vốn, không quen với quy trình quảng bá – bán hàng – vận hành đơn hàng trực tuyến. Họ cũng không có nguồn lực để thuê dịch vụ xây dựng thương hiệu, thiết kế hình ảnh hay kể chuyện sản phẩm – những yếu tố thiết yếu để cạnh tranh trong môi trường thương mại điện tử ngày nay. Đặc biệt, rào cản về công nghệ càng trở nên rõ nét ở những vùng nông thôn, miền núi, nơi mà kết nối Internet không ổn định và nguồn nhân lực số còn thiếu hụt nghiêm trọng.
Việc một số nền tảng như TikTok Shop triển khai chương trình đào tạo kỹ năng số, hỗ trợ tiểu thương, hợp tác xã, hay giới thiệu các sản phẩm đạt chuẩn OCOP lên môi trường video ngắn là một hướng đi tích cực. Song, ở cấp độ quốc gia, những sáng kiến riêng lẻ này là chưa đủ. Cần có một chiến lược tổng thể và bền vững do Nhà nước dẫn dắt, với sự phối hợp giữa ba nhóm chủ thể: chính quyền – doanh nghiệp công nghệ – hiệp hội ngành nghề.
Cụ thể, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần triển khai chương trình “chuyển đổi số ngành hàng truyền thống” với các trụ cột như: Đào tạo kỹ năng số theo vùng và theo ngành (làng nghề thủ công, thực phẩm chế biến, dệt may quy mô nhỏ...); Xây dựng nền tảng thương mại điện tử quốc gia hoặc liên kết đa nền tảng, giúp nhóm sản phẩm truyền thống có vị thế riêng biệt; Hỗ trợ tín dụng vi mô và logistics, đặc biệt ở khu vực nông thôn – miền núi; Chuẩn hóa tiêu chí chất lượng, truy xuất nguồn gốc, đảm bảo sự tin cậy khi tiếp cận thị trường trực tuyến trong và ngoài nước.
Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác giữa trường đại học, trung tâm nghiên cứu, doanh nghiệp và hợp tác xã cũng sẽ giúp nâng cao khả năng thích ứng công nghệ, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển kinh tế số ở cấp độ địa phương.
Trong bối cảnh người tiêu dùng thay đổi thói quen mua sắm, hướng về các kênh trực tuyến và nội dung số, thì nếu không chuyển đổi kịp thời, các sản phẩm truyền thống – dù chất lượng tốt – cũng sẽ tụt lại phía sau trên chính sân nhà. Do đó, thương mại điện tử không chỉ là cơ hội, mà còn là áp lực tất yếu buộc ngành hàng truyền thống phải tự làm mới mình để tồn tại và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
 Đề xuất lùi thời hạn sàn thương mại điện tử nộp thuế thay người bán |
 Lý do các sàn thương mại điện tử chưa thể nộp thuế thay nhà bán từ 1/4 |
 Kết nối tiêu thụ sản phẩm OCOP qua sàn thương mại điện tử |
