Hôm nay 21/8, tại TP Hồ Chí Minh, Cục Phòng vệ thương mại - Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị tập huấn Công tác phòng vệ thương mại trong bối cảnh thực thi Hiệp định EVFTA.
Tại Hội nghị, bà Phạm Châu Giang, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, EU là thị trường mang lại thặng dư thương mại rất lớn cho Việt Nam, chỉ sau Hoa Kỳ. Cụ thể, trước khi EVFTA có hiệu lực, thặng dư thương mại của EU với Việt Nam ở mức 26 tỷ USD và con số này sẽ còn gia tăng khi EVFTA có hiệu lực.
Thực tế, EU hiện là một trong ba thị trường áp dụng phòng vệ thương mại nhiều nhất. Do đó, khi mức độ thặng dư thương mại của EU với Việt Nam tăng lên, khả năng EU áp dụng phòng vệ thương mại với Việt Nam là rất lớn. Vậy đâu là những mặt hàng có nguy cơ cao bị EU áp dụng phòng vệ thương mại?
Lãnh đạo Cục Phòng vệ thương mại nhận định: Trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang EU, Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất là điện thoại, linh kiện điện thoại, máy vi tính, linh kiện điện tử, thiết bị máy vi tính với kim ngạch là 17 tỷ USD. Tuy nhiên, chủ thể của 17 tỷ USD đều là các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) sản xuất theo chuỗi giá trị toàn cầu và trong đó Việt Nam chỉ đóng góp một phần nhỏ, trong khi EU góp một phần tương đối lớn. Do đó, bà Giang đánh giá nguy cơ bị áp dụng phòng vệ thương mại đối với nhóm mặt hàng này tương đối thấp.
Quan ngại nhiều mặt hàng bị EU áp thuế phòng vệ thương mại
Giày dép là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu vào EU tương đối lớn. Các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng này chủ yếu là nhà đầu tư Đài Loan, Trung Quốc đặt nhà máy ở Việt Nam, thuê nhân công tại Việt Nam để gia công cho các thương hiệu của EU, Hoa Kỳ. Dù không ảnh hưởng tới doanh nghiệp Việt Nam, nhưng theo Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, nếu các doanh nghiệp FDI này di dời nhà máy sang nước khác thì hàng trăm nghìn công nhân Việt Nam sẽ bị mất việc. Do đó, vẫn cần lưu tâm tới việc ngăn chặn nguy cơ EU áp dụng phòng vệ thương mại đối với giày dép của Việt Nam.
Các mặt hàng liên quan tới dệt may cũng nằm trong nhóm có nguy cơ bị áp thuế phòng vệ thương mại. Cụ thể, sợi là mặt hàng tương đối nhạy cảm tại EU và đã bị điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại như chống bán phá giá, chống trợ cấp tương đối nhiều. Khi EVFTA được thực thi, với lợi thế về thuế, các doanh nghiệp sẽ đầu tư sản xuất sợi tại Việt Nam để xuất khẩu sang EU.
Tiếp đến là nhóm hàng liên quan đến nông, thủy sản. Hiện nông sản xuất khẩu của Việt Nam sang EU khoảng hơn 2 tỷ USD và thủy sản là 1,25 tỷ USD. Nông thủy sản có mức nhạy cảm số 1 với EU vì EU là nền kinh tế đứng đầu thế giới về trợ cấp nông nghiệp.
Hàng dệt may cũng nằm trong nhóm có nguy cơ bị áp thuế phòng vệ thương mại
Lãnh đạo Phòng vệ thương mại cũng chỉ ra ba mặt hàng có nguy cơ cao bị EU áp dụng phòng vệ thương mại, dù kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này chưa lớn. Đầu tiên là thép - mặt hàng được EU bảo hộ chỉ thua nhóm hàng nông nghiệp.
Sau thép tới mặt hàng gỗ, năm 2019 Việt Nam xuất khẩu trên 6 tỷ USD gỗ và sản phẩm gỗ. Trong đó EU là thị trường lớn thứ ba. Trong khi đó, gỗ cũng là mặt hàng EU thường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, do trong 25 nước thành viên EU, có những quốc gia chuyên sản xuất đồ cao cấp, nhưng cũng có quốc gia sản xuất các sản phẩm thông thường. “Chỉ cần 1-2 nước bị ảnh hưởng, EU vẫn sẽ sẵn sàng áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất” – bà Giang cho biết.
Một mặt hàng nữa cũng có nguy cơ cao là xe đạp. Thời gian qua Cục Phòng vệ thương mại đã nhận được khá nhiều thông tin từ đại diện của phái đoàn của EU tại Việt Nam đề nghị làm rõ tình trạng xuất khẩu đồ gỗ, xe đạp sang EU. Trong đó đề nghị kiểm tra nguồn gốc xuất xứ và đưa ra cảnh báo về việc xuất khẩu đang tăng nhanh.
Hà Anh