Giải mã "cơn sốt" dừa Việt tại Mỹ: Điều gì đang xảy ra?

Mỹ đã lần đầu tiên vượt qua Trung Quốc để trở thành thị trường nhập khẩu dừa lớn nhất, với kim ngạch đạt 82 triệu USD

Sức hút từ thị trường quốc tế và lợi thế cạnh tranh

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), nhu cầu tiêu thụ dừa tại các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và Trung Đông đều đang tăng nóng. Trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu còn hạn chế, giá dừa Việt Nam ngày càng trở nên cạnh tranh. Kể từ năm 2023, khi Mỹ chính thức mở cửa cho dừa tươi Việt Nam, các doanh nghiệp trong nước đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng bao bì, từ đó tạo ra lợi thế rõ rệt.

Sự thay đổi này được thể hiện rõ qua những con số ấn tượng. Chỉ trong 7 tháng, Mỹ đã nhập khẩu khoảng 82 triệu USD dừa từ Việt Nam, gấp đôi cùng kỳ năm ngoái, chiếm gần 27% tổng kim ngạch. Riêng trong tháng 7, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đạt hơn 14 triệu USD, tăng hơn 2,3 lần so với năm 2024, chủ yếu nhờ nhu cầu mạnh mẽ từ các chuỗi bán lẻ và ngành đồ uống.

Trái ngược với sự tăng trưởng mạnh mẽ của Mỹ, thị trường Trung Quốc – vốn là khách hàng số một trong nhiều năm – chỉ ghi nhận mức tăng nhẹ, đạt gần 67 triệu USD, khiến thị phần giảm xuống còn khoảng 22%.

Ngoài hai thị trường chủ lực, nhiều điểm đến khác cũng cho thấy tiềm năng lớn với mức tăng trưởng ấn tượng: Australia tăng hơn 77%, UAE tăng gấp đôi, Tây Ban Nha tăng hơn hai lần, và Puerto Rico vọt lên gần tám lần. Đặc biệt, Campuchia nổi lên như một thị trường mới nổi với mức tăng đột biến lên đến 690 lần. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, xuất khẩu sang Thái Lan và Hàn Quốc lại ghi nhận sự sụt giảm.

Chia sẻ về tình hình kinh doanh, ông Nguyễn Đình Tùng, CEO của Vina T&T, cho biết mỗi tháng doanh nghiệp của ông xuất khoảng 80-90 container trái cây sang Mỹ bằng đường biển và 60-70 tấn bằng đường hàng không, trong đó dừa chiếm tỷ trọng lớn. "Đơn hàng vẫn ổn định, sức mua duy trì ở mức tốt vì đây là mặt hàng thiết yếu. Tính đến nay, xuất khẩu sang Mỹ của chúng tôi đã tăng khoảng 25% so với cùng kỳ 2024 và chưa chịu tác động đáng kể từ chính sách tiền tệ hay thuế đối ứng", ông Tùng khẳng định.

Bài toán nguyên liệu và thách thức tại thị trường nội địa

Sự tăng trưởng nóng của xuất khẩu đã tạo ra áp lực không nhỏ lên nguồn cung trong nước. Ở thị trường nội địa, giá dừa trong nửa đầu năm đã dao động ở mức 18.500-19.000 đồng một quả, mức cao nhất từ trước đến nay. Giá bán lẻ dừa loại một thậm chí lên đến 25.000 đồng, cao gấp sáu lần so với bốn năm trước. Nguyên nhân chính được cho là do tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long và dịch bệnh ở miền Trung làm giảm sản lượng.

Giá cao đã giúp nông dân có lãi lớn, từ đó khuyến khích mở rộng diện tích canh tác, đưa tổng quy mô cả nước lên hơn 200.000 ha, với sản lượng khoảng 2 triệu tấn mỗi năm. Cùng với đó, số lượng nhà máy chế biến cũng tăng nhanh, từ 8 nhà máy vào năm 2015 lên 45 nhà máy vào năm 2024, với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp lớn.

Tuy nhiên, diện tích và năng suất dường như chưa theo kịp đà mở rộng của ngành chế biến, tạo ra một cuộc cạnh tranh gay gắt về nguyên liệu thô. Để đáp ứng nhu cầu sản xuất, Việt Nam thậm chí đã phải tăng cường nhập khẩu dừa. Trong 7 tháng qua, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này đã đạt hơn 31 triệu USD, gấp 20 lần so với cùng kỳ. Phần lớn nguồn cung đến từ Indonesia, bên cạnh đó Việt Nam cũng đang tìm kiếm thêm đối tác ở Papua New Guinea, dù giao dịch tại đây còn hạn chế do chưa có thỏa thuận chính thức.

Trước thực trạng này, Hiệp hội Dừa Việt Nam đã đưa ra khuyến cáo nông dân nên lựa chọn các giống dừa phù hợp với nhuệ cầu của thị trường xuất khẩu, nhằm tránh rủi ro dư thừa cục bộ khi thị trường có những biến động bất lợi trong tương lai.

Ngành dừa sẵn sàng chinh phục cột mốc tỷ đô

Xuất khẩu vượt tỷ USD, ngành dừa vẫn ngổn ngang những mối lo

Ngành dừa trước ngưỡng tái cấu trúc bắt buộc