Thủ tướng: "Chưa có đột phá trong chống khai thác IUU, phải hành động quyết liệt hơn"

Thủ tướng chủ trì Phiên họp thứ 18, Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU - Ảnh: VGP

Chiều tối ngày 21/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Phiên họp thứ 18 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU, một sự kiện thể hiện mức độ quan tâm và chỉ đạo sát sao của Chính phủ trong vấn đề này. Phiên họp, được tổ chức thường kỳ vào thứ Ba hằng tuần, kết nối trực tuyến tới 21 tỉnh, thành phố ven biển, cho thấy một tinh thần làm việc khẩn trương, liên tục và không có vùng cấm. Sự tham dự của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, cùng lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và các địa phương ven biển đã cho thấy tính chất toàn diện và liên ngành của cuộc chiến chống "thẻ vàng" từ Ủy ban châu Âu (EC).

Những con số chưa thể hài lòng

Tại phiên họp, một bức tranh tổng thể về công tác chống khai thác IUU đã được phác thảo, với những gam màu sáng tối đan xen. Báo cáo cho thấy, trong số 21 nhiệm vụ được Thủ tướng giao tại phiên họp thứ 17 (ngày 14/10), đã có 8 nhiệm vụ được hoàn thành, 11 nhiệm vụ đang được triển khai theo tiến độ. Những kết quả ban đầu này cho thấy sự vào cuộc tích cực của hệ thống chính trị, từ việc ban hành Công điện của Thủ tướng, Kế hoạch hành động tháng cao điểm, cho đến việc rà soát mở cảng cá, sửa đổi nghị định xử phạt và tăng cường công tác truyền thông.

Công tác quản lý tàu cá và giám sát hoạt động khai thác cũng ghi nhận những tiến triển rõ rệt. Đã có thêm 286 tàu cá được cấp phép mới, nâng tỉ lệ tàu cá được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) lên hơn 99%. 58 cảng cá đã được công bố mở, tạo điều kiện cho việc kiểm soát và truy xuất nguồn gốc. Về mặt thực thi pháp luật, các cơ quan chức năng đã khởi tố 21 vụ án với 22 bị can, đưa ra xét xử 1 vụ với 2 đối tượng vi phạm IUU, một động thái cho thấy sự nghiêm minh của pháp luật.

Tuy nhiên, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thẳng thắn bày tỏ sự không hài lòng, bởi đằng sau những con số tích cực là những tồn tại lớn chưa được giải quyết triệt để. Người đứng đầu Chính phủ chỉ rõ, cả nước vẫn còn tới 5.712 tàu chưa được cấp phép hoạt động và còn 292 tàu chưa đăng ký, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Vĩnh Long, Quảng Ngãi, An Giang và TP.HCM. Đặc biệt, tình trạng tàu cá không đủ điều kiện hoạt động vẫn còn tồn tại với con số đáng báo động là 6.004 tàu.

Bên cạnh đó, một số vụ việc tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn chưa được xử lý dứt điểm, hồ sơ chuyển cho cơ quan tố tụng còn chậm trễ. Tiến độ hoàn thiện hồ sơ truy xuất nguồn gốc và xây dựng cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia vẫn còn hạn chế. Hai nhiệm vụ quan trọng vẫn chưa hoàn thành là việc cử đoàn công tác tới Malaysia để hợp tác chống khai thác IUU và việc tiến hành kiểm tra toàn diện một tỉnh trọng điểm. Đây chính là những "điểm nghẽn" khiến cho cuộc chiến chống IUU chưa thể tạo ra bước đột phá như kỳ vọng.

Gắn trách nhiệm người đứng đầu và những thời hạn chót

Trước thực trạng đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đưa ra những chỉ đạo mang tính mệnh lệnh, yêu cầu hành động quyết liệt và quy trách nhiệm rõ ràng. Thủ tướng nhấn mạnh, việc chống khai thác IUU là vì lợi ích của mỗi người dân, vì sự phát triển bền vững của ngành thuỷ sản và trên hết là vì lợi ích quốc gia, dân tộc. Do đó, mọi người dân, mọi cán bộ, công chức phải tham gia một cách nghiêm túc và hiệu quả.

Một trong những chỉ đạo mang tính đột phá là yêu cầu áp dụng Quy định 366-QĐ/TW của Bộ Chính trị vào công tác này. Thủ tướng yêu cầu Thường trực Ban Chỉ đạo và Văn phòng Chính phủ phải tổng hợp báo cáo kết quả hằng tuần để trên cơ sở đó kiểm điểm, đánh giá và xếp loại chất lượng đối với tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu. Người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nếu để tái diễn tình trạng tàu cá vi phạm hoặc làm chậm tiến độ gỡ "thẻ vàng".

Đi kèm với đó là những thời hạn không thể trì hoãn được đặt ra ngay trong tuần tới:

Phải hoàn thành cấp phép cho các tàu cá đủ điều kiện; tàu nào không đủ điều kiện thì dứt khoát không cho hoạt động.

Phải hoàn thành lắp đặt VMS trên 100% tàu cá và chấm dứt triệt để tình trạng ngắt kết nối VMS.

Phải hoàn thành cấp phép hoạt động cho các cảng cá đủ điều kiện và hỗ trợ các cảng khác hoàn thiện tiêu chuẩn.

Phải hoàn thiện hồ sơ truy xuất nguồn gốc và dữ liệu nghề cá quốc gia.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu các địa phương ven biển phải xử lý dứt điểm các vụ việc tồn đọng, tàu mất kết nối VMS, tàu vượt ranh giới vi phạm vùng biển nước ngoài trước ngày 31/10/2025 và hoàn thành rà soát, công bố cảng cá đủ điều kiện IUU trước ngày 30/10/2025.

Phân công toàn diện, không có vùng trống

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến báo cáo tại cuộc họp - Ảnh: VGP

Trên tinh thần "6 rõ" (rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ kết quả), Thủ tướng đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành:

Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Với vai trò chủ trì, Bộ được giao khẩn trương ban hành Bộ tiêu chí tạm thời xác định cảng cá đủ điều kiện, chuẩn bị hồ sơ kỹ thuật phục vụ làm việc với Đoàn EC lần thứ 5, và phối hợp với các cơ quan truyền thông xây dựng chuyên mục "Hành động thực chất – Gỡ thẻ vàng IUU".

Bộ Quốc phòng: Tiếp tục là lực lượng nòng cốt trên biển, được giao nhiệm vụ tuần tra, ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm; khẩn trương đưa vào sử dụng hệ thống kiểm soát tàu cá trên các vùng biển trước ngày 30/10/2025 và hoàn thiện Quy chế phối hợp trên biển trước 25/10/2025.

Bộ Công an: Tập trung vào mặt trận pháp lý, điều tra, truy tố, xét xử nghiêm các vụ án IUU, đặc biệt là các đường dây, tổ chức đưa tàu cá ra nước ngoài khai thác trái phép; phối hợp triển khai VNeID trong quản lý ngư dân và tàu cá.

Bộ Ngoại giao: Đảm nhiệm mặt trận ngoại giao, tiếp tục phối hợp chuẩn bị nội dung đối thoại kỹ thuật với EC và chủ động làm việc với phía Malaysia về vụ 2 tàu cá bị bắt giữ.

Bộ Tư pháp: Sớm thẩm định Nghị định sửa đổi, bổ sung quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản để hoàn thiện hành lang pháp lý.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến giải pháp căn cơ, lâu dài là xây dựng chương trình chuyển đổi nghề nghiệp, tạo sinh kế bền vững cho ngư dân. Nếu cần thiết, các địa phương phải đề xuất chính sách hỗ trợ để người dân chuyển đổi nghề.

Kết thúc phiên họp, Thủ tướng một lần nữa khẳng định: "Đảng, Nhà nước không có mục tiêu nào cao hơn là giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và mang lại cuộc sống ngày càng hạnh phúc, ấm no cho nhân dân". Tuy nhiên, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải bị xử lý nghiêm minh. Cuộc tuyên chiến với khai thác IUU không chỉ là để gỡ "thẻ vàng" mà còn là để bảo vệ uy tín quốc gia và xây dựng một ngành thủy sản phát triển bền vững, có trách nhiệm.

Gỡ “thẻ vàng” IUU giúp phát triển ngành thủy sản bền vững

Chống khai thác IUU: Hành động vì hình ảnh quốc gia, thương hiệu quốc gia