Long não - Cây thuốc đa năng với nhiều ứng dụng trong đời sống

Đặc điểm của cây long não

Cây long não còn được gọi là dã hương, chương não, long não hương, mai hoa băng phiến. Tên khoa học cinnamomum camphora N. et E, là cây thuộc họ long não (lauraceae).

Cây long não là một loại cây thân gỗ nằm trong nhóm cây thường xanh. Loại cây này có chiều cao khoảng 10m đến 15m. Có lúc chúng phát triển chiều cao đến khoảng 20m - 30m. Cây có đường kính thân hơn 2m. Cây long não phân ra làm nhiều cành, khá thưa, nhẵn. Phần vỏ cây có phần hơi thô, xuất hiện nhiều đốm màu và bị nứt nẻ dọc theo thân cây.

Lá của cây long não nhẵn, bóng với bề mặt có sáp và màu xanh sẫm (mặt dưới nhạt hơn). Lá cây có hình bầu dục, mọc xen kẽ với phần cuống lá khá dài khoảng từ 2,5cm đến 3cm. Loại lá này có một mùi hương không thể nhầm lẫn khi bị vò nát. Gân lá có hình dáng giống những chiếc lông chim khá ấn tượng.

Cây có những bông hoa nhỏ thường mọc thành từng chùm ở trên ngọn cành và có màu vàng lục. Bao hoa gồm có 3 lá đài cùng với 3 cánh hoa. Trong nhuỵ sẽ có 3 vòng nhuỵ hữu cùng với 1 hoặc 2 nhuỵ lép.

Trái của cây long não hình cầu, nằm trong nhóm quả mọng có đường kính không quá 1cm. Chúng thường mọc thành từng cụm và bên dưới mỗi quả sẽ có cái cuống nhỏ hình chén.

Bộ phận dùng là gỗ, rễ, lá cây long não.

Gỗ long não được thu hái vào mùa xuân và mùa thu. Cây trên 40 – 50 tuổi sẽ cho nhiều dược liệu long não (hay Băng phiến) tốt hơn.

Cây long não cũng được trồng để lấy bóng mát.

Ngoài ra, long não còn được dùng để chiết cất tinh dầu hoặc dùng xông để chữa cảm cúm (gỗ, rễ, lá đều có thể cất tinh dầu được).

Sau khi thu hoạch, tiến hành cất gỗ, rễ, lá cây long não để thu tinh dầu và tinh thể Băng phiến.

Long não là cây có nguồn gốc từ Đông Á như Đài Loan, miền Nam Nhật Bản, phía Đông Nam Trung Quốc và khu vực Đông Dương. Ngoài ra, Dã hương cũng xuất hiện tại Úc, ven bờ biển Đen và khu vực Kavkaz.

Cây long não phân bố ở nhiều tỉnh thuộc miền Bắc Việt Nam (Hà Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phú, Phú Thọ, Cao Bằng, Lạng Sơn) nhưng nhiều nhất là ở Nhật Bản, Trung Quốc.

Thành phần hóa học

Dã hương chứa một số thành phần như:

Tinh dầu và tinh thể Dã hương D – Camphora (theo Trung Dược Học).

Trong gỗ chứa khoảng 0.5 Long não đặc và 0.2% tinh dầu (theo Dược Liệu Việt Nam).

Tinh dầu chưng cất sẽ thu được tinh dầu Long não trắng (dùng bào chế Cineola), tinh dầu Long não đỏ (chứa Carvacrola và Safrola), tinh dầu Long não xanh (chứa Azulen, Camhoren và Cadinen) (theo Đại Thực Dụng Trung Dược).

Tinh dầu trong rễ, thân, lá có chứa A – Pinen, D -Camphor, D – Limone, Cineol, Safrol, Campherenol, Terpineol, Phellandrene, Carvacrol, Azullen, Cadinen (theo Trung Dược Học).

Theo y học cổ truyền

Cây long não có vị cay, tính nóng, có độc. Tác dụng: sát trùng, tiêu viêm, kích thích hoặc dùng dưới dạng thuốc tiêm để hồi tỉnh cơ tim, chữa trụy tim hay suy nhược, hoặc dùng uống để chữa đau bụng, làm giảm lượng phân.

Tinh dầu Long não có thể dùng ngoài xoa bóp thay Long não đặc, hoặc dùng trong công nghiệp làm dung môi, hoà tan nhựa, sơn, chiết safrol, cineol, chế thuốc trừ sâu.

Theo y học hiện đại

Tác dụng tiêu hóa: Uống Long não kích thích niêm mạc dạ dày, liều nhỏ gây cảm giác ấm áp dễ chịu; liều cao gây buồn nôn, nôn.

Tác dụng đối với tim mạch: Long não gây kích thích cơ tim ở tim đang suy yếu.

Tác dụng trên thần kinh: Long não có công dụng làm kích thích, gây hưng phấn thần kinh, hỗ trợ kích thích hô hấp và tuần hoàn, có thể quan sát rõ tác dụng này nếu trung khu thần kinh đang ở trạng thái ức chế.

Bài thuốc dùng bột long não:

Trị răng sâu đau

Long não, chu sa lượng như nhau tán bột mịn bôi răng đau.

Trị đau khớp do bong gân

Dầu long não, long não, dầu tùng tiết, trộn bôi chỗ đau.

Chữa hắc lào

Long lão đặc 12g, rễ bạch hạc 10g, chanh 1 quả. Rễ bạch hạc giã nhỏ trộn với dịch chanh và long não. Bôi hằng ngày.

Chữa bong gân, chấn thương, sai khớp

Dùng dạng cao dán gồm long não đặc, tinh dầu hồi, ngải cứu, cúc tần, quế, menthol.

Chữa hôi nách

Long não đặc 0,4g, gừng sống một miếng, giã nát trộn đều, xoa vào nách ngày vài lần.

Phòng trị chứng loét do đồ lót (tã lót) nằm lâu

Long não, Não sa mỗi thứ 2g, trường hợp chưa loét, dùng cồn 75%, 200ml chế thành tinctura bôi vào. Nếu đã lóet, dùng cao mềm hoàng liên tố phối hợp thuốc bôi ngoài.

Trị hậu môn thấp chẩn lở ngứa

Long não, minh phàn đều 2g, mang tiêu 20g, hòa vào nước sôi 600ml đợi ấm ngâm đít vào 10 phút, ngày 2 lần.

Chữa viêm họng, ho có đờm, khó thở khò khè

Sử dụng 1.5g long não và 7 g phèn chua, tán nhỏ, cho thêm 1 ít cồn và hòa tan với nước ấm, dùng tăm bông thấm vào dung dịch thuốc thoa trực tiếp vào cổ họng, mỗi ngày 2 – 3 lần.

Chữa đau bụng do uế khí do sa chứng

Dùng long não, minh nhũ hương, một dược, mỗi vị phân lượng bằng nhau, tán thành bột mịn, mỗi lần uống 0.01 g với nước trà.

Chữa giun kim

Sử dụng long não 1g, binh lang 6g, hắc bạch sửu 3g, tán thành bột mịn, trộn đều, trước khi đi ngủ hòa thuốc với 100ml nước sôi, đợi nước ấm thì dùng ống tiêm bơm thuốc vào hậu môn, liên tục trong 3 – 5 đợt.

Trị trẻ nhỏ bị lở ngứa (theo Lâm sàng Trung dược)

Long não, hoa tiêu, mè đen, lượng bằng nhau. Tán các vị trên thành bột mịn rồi trộn với vaseline, thoa ngoài da chỗ vị trí bị lở ngứa.

Lưu ý gì khi sử dụng long não

Chống chỉ định với phụ nữ mang thai, người khí hư, người thấp nhiệt

Liều uống từ 0.5 – 1g có thể gây hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, gây kích thích và nói sảng; uống trên 2g có thể kích thích vỏ não, gây co giật, suy hô hấp và tử vong; uống 7 – 15 g và tiêm bắp trên 4g có thể gây tử vong

Long não rất dễ nhầm với chất ở cây đại bi, bột của nó thường có màu xanh trắng, mùi thơm nhưng hăng hơn long não

Long não có tính thông khiếu mạnh, vừa nóng vừa bốc, tính chất gần giống với xạ hương, người dương khí dễ động, âm khí dễ hao, dùng nhiều có thể động dương mà hao âm.

Long não là vị thuốc được sử dụng nhiều trong Đông y để điều trị các bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đồng thời tránh được các tác dụng phụ không mong muốn, bạn nên trao đổi với thầy thuốc trước khi bắt đầu sử dụng.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây sấu

Cây báng - "Món quà" từ thiên nhiên với nhiều lợi ích

Bài thuốc dân gian từ sắn dây trị nhiều bệnh hiệu quả