| Củ sâm đất - vị thuốc quý trong Đông y Thứ củ vừa rẻ vừa ngon này có những tác dụng quý gì mà được ví như "sâm" Loại củ sâm giống khoai lang là sản phẩm tuyệt vời bồi bổ sức khỏe |
 |
| Sâm đất- đặc sản của tỉnh Lào Cai |
Sâm đất (hay còn gọi là hoàng sin cô, địa tàng thiên, thượng đẳng sâm, sâm yacon, khoai sâm) có nguồn gốc ở Tây Tạng (Trung Quốc), được du nhập vào trồng ở Việt Nam từ những năm 1990 và được trồng nhiều ở vùng Y Tý (Lào Cai).
Nhìn thoáng qua củ sâm này như củ khoai lang nó lại có tác dụng nhuận tràng, mát gan, bổ sung nước thanh lọc cơ thể, làm đẹp da, giảm cân, giải rượu nay đã được chế biến và trở thành nguyên liệu quan trọng trong ngành công nghiệp đồ uống bổ dưỡng.
Lào Cai có rất nhiều loại đặc sản, mỗi loại đều có những hương vị, ấn tượng riêng. Nhưng đặc biệt nổi bật nhất và không nơi nào có thể trồng được thì chỉ có sâm Fansipan. Sâm có thể ăn sống như món tráng miệng, để giải khát hoặc cũng có thể chế biến thành nhiều món khác nhau, phổ biến nhất chính là thái lát ăn lẩu, nấu canh, ép nước hay làm nguyên liệu nấu các món ăn như sâm đất ninh sương, xào với thịt. Dù có chế biến theo cách nào thì củ sâm đất này vẫn giữ nguyên được giá trị dinh dưỡng.
Người dân trồng sâm cho biết, sâm Fansipan có tác dụng giải nhiệt, giải rượu, nhuận tràng, tốt cho người tiểu đường và béo phì. Nhờ đặc tính cùng hương vị, công dụng đặc biệt như vậy, sâm Fansipan đã trở thành một sản phẩm nông nghiệp chính của người dân vùng cao, đặc biệt là ở khu vực xã Y Tý, xã Ngải Thầu của huyện Bát Xát.
Là những người có thâm niên và kinh nghiệm trồng củ sâm này nhiều năm, bà con người Hà Nhì, người Mông cho biết, loại sâm này chỉ thích hợp trồng ở những nơi núi cao, đất màu mỡ và có khí hậu lạnh điển hình như vùng núi cao Y Tý.
Mùa thu đến, cũng là lúc người dân ở đây thu hoạch sâm đất, sau đó bán cho thương lái đưa đi khắp nơi tiêu thụ.
 |
| Cây sâm đất trồng chủ yếu ở Y Tý và Ngải Thầu, Bát Xát, Lào Cai |
Chị Hà, đầu mối bán sâm đất ở TP. Hồ Chí Minh cho biết, sâm đất là đặc sản nổi tiếng ở Lào Cai. Củ nhìn hơi giống khoai lang nhưng khi bổ ra, ruột lại trắng trong hoặc màu vàng nhạt, mùi thơm nhẹ như mùi nhân sâm. Nếu ăn sống khoai sâm thì thấy có vị ngọt mát, nhiều nước, ngon giòn hơn củ đậu. Đặc biệt, khi nấu canh xương thì càng rõ mùi thơm, ngọt nước, củ hơi dẻo.
"Dù có nhiều đặc tính tốt, được ưa chuộng nhưng mỗi kg khoai sâm sau khi trừ chi phí vận chuyển tôi để sỉ cho các đầu mối giá 30.000 đồng một kg nếu mua từ 50 kg. Riêng với giá bán lẻ ở mức 50.000 đồng một kg", chị Hà nói.
Cũng đăng bán đặc sản này trên mạng, chị Ngọc, ở quận Cầu Giấy cho biết, mỗi đợt bán được hơn 1 tạ. Ban đầu khách đặt mua mỗi người chỉ 1-2 kg nhưng khi ăn quen thấy ngon, nhiều người mua cả chục kg. Ngoài để nấu canh ăn hàng ngày, khách còn ép thành nước uống.
"Hiện, mới chỉ đầu mùa nên giá khoai sâm còn cao, nếu vào rộ vụ thu hoạch giá bán lẻ từ 60.000 đồng một kg sẽ xuống còn 35.000 - 40.000 đồng", chị Ngọc nói và cho biết 2 năm liền buôn loại này đều đắt khách.
Là đầu mối chuyên cung cấp sâm đất ở Hà Nội, anh Thanh Tùng cho biết, thực tế mùa khoai sâm bắt đầu từ đầu tháng 10. Tuy nhiên, vì đắt khách nên nhiều hộ trồng sớm. Trước đây nếu chỉ có 3 xã ở Lào Cai trồng loại này thì nay nhiều hộ ở Hà Giang cũng phát triển giống này. Loại này khá giống khoai lang nên bảo quản dễ, chỉ cần để nơi khô, thoáng là có thể bảo quản 1-2 tháng.
"Giá khoai sâm mua tại vườn chỉ 15.000 đồng, cộng chi phí vận chuyển tôi để sỉ ở mức 23.000 - 35.000 đồng một kg. Vào mùa tôi bán một ngày vài tấn", anh Tùng nói.
Củ sâm đất có vị ngọt là do một loại carbohydrate được gọi là fructo-oligosaccarit tạo nên. Đây là một chất xơ không hòa tan làm cho củ sâm đất trở thành một loại lợi khuẩn mong muốn.
 |
| Củ sâm đất xào thịt bò bổ dưỡng |
Theo Đông y, sâm đất có tác dụng lợi tiểu, giải nhiệt cơ thể, hỗ trợ trị cao huyết áp, giảm lượng đường huyết trong máu. Trong dân gian, bà con thường sử dụng sâm đất kết hợp với những dược liệu khác để chữa bệnh: táo bón, sỏi thận, tiểu đường, mụn nhọt…
Các nhà khoa học hiện đại củ sâm đất có chứa nhiều chất dinh dưỡng như sắt, protein, pectin, canxi, protein, saponin, polysaccharide, fructooligosaccharide, axit béo, các vitamin (A, C) cùng nhiều khoáng chất khác. Đây đều là những dưỡng chất có lợi, tốt cho sức khỏe và cần thiết cho cơ thể.
Từ cây sâm đất với hương vị thơm ngon và giàu dưỡng chất, người ta có thể chế biến ra rất nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng như: Canh củ sâm đất, mứt sâm đất, sâm đất xào thịt bò, nộm khoai sâm đất hoặc đơn giản hơn chỉ cần ăn sống như một loại quả…
