Thời gian gần đây, các cơ quan chức năng Thành phố Cần Thơ đã vào cuộc kiểm tra, nhằm hạn chế tối đa cho nông dân bị thiệt hại vì sử dụng giống lúa kém chất lượng. Tuy vậy, qua các đợt kiểm tra cơ sở sản xuất kinh doanh giống trên địa bàn thành phố, trong đó riêng giống lúa thu nhận 13 mẫu. Kết quả, chỉ có 6 mẫu đạt theo tiêu chuẩn công bố, 1 mẫu có chất lượng không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật đã được xử lý theo quy định, các mẫu còn lại vẫn đang chờ kết quả kiểm tra.
Cần Thơ tăng cường kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh lúa giống
Qua đó, UBND TP Cần Thơ đề nghị ngành nông nghiệp tăng cường công tác quản lý giống cây trồng trên địa bàn và kịp thời xử lý các trường hợp sản xuất giống không đảm bảo chất lượng. Theo dự kiến, từ tháng 9 đến tháng 11/2020, các cơ quan chức năng thành phố sẽ thực hiện thanh tra, kiểm tra về giống cây trồng trên địa bàn.
Hiện nay, nông dân vẫn còn than phiền tình trạng mua bán sản xuất kinh doanh giống kém chất lượng. Nhất là các giống lúa có phẩm chất gạo ngon được thị trường ưa chuộng, tiêu thụ mạnh như Đài Thơm 8, Jasmine 85, ST24, ST25.
Theo số liệu điều tra của Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) và báo cáo từ các địa phương, hiện nay có trên 2.000 tổ chức, cơ sở, cá nhân tham gia sản xuất, buôn bán giống cây trồng gồm các công ty, doanh nghiệp, cơ sở, hộ cá thể, hợp tác xã, tổ hợp tác và các viện, trường, trung tâm giống.
Thời gian qua, ngành giống cây trồng phía Nam đã có bước phát triển vượt bậc, nhiều giống cây trồng mới có chất lượng cao đã được đưa vào sản xuất, góp phần tăng năng suất cây trồng và hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp. Trong số các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của toàn ngành nông nghiệp thì có 7 mặt hàng từ lĩnh vực trồng trọt là lúa, cà phê, điều, rau quả, cao su, sắn và hồ tiêu…
Tham quan ruộng lúa giống tại Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long
Theo Trung tâm Khảo nghiệm giống, sản phẩm cây trồng Nam bộ, nhiều đơn vị chưa tuân thủ đúng quy trình kiểm định, lấy mẫu và gửi mẫu thử nghiệm. Sau khi công bố và được chấp nhận công bố hợp quy, nhiều đơn vị sản xuất kinh doanh quy mô nhỏ không lấy mẫu hoặc thuê người lấy mẫu và gửi mẫu đến các phòng thử nghiệm để kiểm nghiệm chất lượng.
Mặt tồn tại này hiện chưa có cơ chế giám sát việc thực hiện tự công bố hợp quy của các đơn vị sản xuất kinh doanh giống lúa, nhằm đảm bảo tính trung thực, khách quan. Trong khi đó các đại lý phân phối giống có ảnh hưởng chi phối đến người mua hạt giống. Có hiện tượng một số tiếp tay cho tổ chức cá nhân sản xuất kinh doanh vi phạm bản quyền và cung ứng hạt giống không qua đánh giá chất lượng và công bố hợp quy. Đa số nông hộ sản xuất kinh doanh giống chưa được kiểm soát chất lượng theo quy định hiện hành. Hiện cấp giống lúa XN2 không tồn tại trong hệ thống sản xuất kinh doanh giống lúa ở Nam Bộ.
Trước tình trạng trên, Cục Trồng trọt đã đề xuất nhóm giải pháp về quy phạm pháp luật, trong đó cần tăng cường vai trò của các Hiệp hội, Hội giống cây trồng trong việc tổ chức sản xuất, cung ứng đủ nguồn giống cây trồng đảm bảo chất lượng với giá hợp lý.
Đối với nhóm giải pháp về kỹ thuật, các địa phương chú trọng khuyến cáo nông dân áp dụng giảm lượng giống gieo sạ để giảm áp lực khối lượng giống cung cấp cho mỗi vụ sản xuất và cả năm. Xây dựng và củng cố hệ thống nhân giống trong huyện, xã từ những HTX có năng lực, hợp tác với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đúng quy định pháp luật...
Theo Chi hội Thương mại Giống cây trồng Đồng bằng sông Cửu Long, toàn vùng có khoảng 1.400 cơ sở sản xuất lúa giống, nhưng chỉ có 700 cơ sở có đăng ký quản lý, số cơ sở còn lại đang hoạt động trôi nổi, không quản lý được chất lượng. Trong số các đơn vị có đăng ký hoạt động sản xuất và cung ứng lúa giống thì chỉ có khoảng 1/3 đơn vị đến Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long liên hệ tìm mua giống gốc.
Mai Quỳnh
