Truy xuất nguồn gốc: Đòn bẩy kiến tạo tương lai số
Tại Diễn đàn Tương lai số Việt Nam 2025 diễn ra vào ngày 19.11, các chuyên gia đã tái khẳng định tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Đây không chỉ là yêu cầu của thị trường mà còn là điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.
![]() |
| Lĩnh vực truy xuất nguồn gốc đóng vai trò then chốt trong việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng, bảo vệ người tiêu dùng. |
Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, ông Phạm Mạnh Hùng, nhấn mạnh: Lĩnh vực truy xuất nguồn gốc đóng vai trò then chốt trong việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng, bảo vệ người tiêu dùng và trực tiếp nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Lợi ích kép: Hệ thống truy xuất đồng bộ, hiện đại là lá chắn giúp thị trường vận hành minh bạch, hướng tới nền kinh tế phát triển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Thực trạng đáng lo ngại: "Rối loạn" ngôn ngữ và cơ sở dữ liệu phân mảnh
Tuy Chính phủ đã ban hành Đề án triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc (Quyết định số 100/QĐ-TTg), việc ứng dụng vẫn đang đối mặt với nhiều bất cập, tạo ra những rào cản lớn:
Ông Nguyễn Đức Lê, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chỉ rõ vướng mắc:
"Rối loạn" ngôn ngữ: Mã GS1 đã được áp dụng nhưng chưa mang tính đồng bộ. Nhiều doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn riêng, không đảm bảo tính duy nhất, dẫn đến chuỗi cung ứng có quá nhiều ngôn ngữ để "nói chuyện" với nhau.
"Ốc đảo số": Mức độ số hóa còn rời rạc. Dữ liệu truy xuất bị phân mảnh, không liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương, gây khó khăn cho quản lý và tạo kẽ hở cho hành vi làm giả xuất xứ.
Công cụ truy xuất nguồn gốc chủ yếu vẫn là mã QR tĩnh và mã vạch. Ông Nguyễn Đức Lê thẳng thắn chia sẻ:
![]() |
| Ông Nguyễn Đức Lê, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước phát biểu. |
"Mã QR tĩnh vốn dễ dàng sao chép khiến sản phẩm này bị đội lốt bởi sản phẩm khác, làm giả vật mang dữ liệu. Công tác truy xuất nguồn gốc là vô ích nếu không tăng cường bảo mật."
Tình trạng hàng hóa không rõ nguồn gốc, giả mạo xuất xứ vẫn len lỏi khắp các kênh phân phối, từ chợ truyền thống đến sàn thương mại điện tử.
Theo số liệu từ Bộ Công Thương, chỉ trong 9 tháng năm 2025, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 15.544 trường hợp vi phạm, trong đó nhiều vụ việc nghiêm trọng đã bị khởi tố hình sự.
Tiến sĩ Lê Quốc Phương (nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại) nhận định, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) không đủ khả năng đầu tư cho công nghệ và nhân lực kỹ thuật cao để thiết lập hệ thống truy xuất toàn diện.
Giải pháp đột phá: Xây dựng "căn cước hàng hóa" và ứng dụng công nghệ chiến lược
Để nâng cao hiệu lực quản lý và khẳng định vị thế hàng Việt, việc hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc là yêu cầu cấp thiết.
Xây dựng "căn cước hàng hóa": Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), khẳng định đơn vị này đang chủ trì xây dựng Nghị định về tiêu chí xuất xứ hàng hóa lưu thông trong nước.
"Chúng tôi hướng tới việc xây dựng một hệ thống truy xuất thống nhất, hiện đại, tương thích quốc tế, nơi mỗi sản phẩm có mã định danh duy nhất – như căn cước của hàng hóa.”
Kết nối dữ liệu: GS, TS Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, kêu gọi sự đồng thuận trong việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu lưu thông hàng hóa theo tinh thần Chỉ thị 18/CT-TTg của Thủ tướng về đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu.
Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần coi truy xuất nguồn gốc là "giấy thông hành" và khẩn trương chuyển đổi sang các công nghệ bảo mật:
Công nghệ đột phá: Cần khuyến khích doanh nghiệp sử dụng chip bán dẫn RFID, mã QR động, Blockchain, IoT và Trí tuệ nhân tạo (AI) để tăng cường bảo mật, chống hàng giả và khả năng truy xuất chính xác.
Hỗ trợ tài chính: Cần có chính sách tín dụng xanh và ưu đãi thuế để khuyến khích các doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV, đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc.
Khi dữ liệu được công khai, minh bạch và dễ tiếp cận, doanh nghiệp chân chính sẽ được bảo vệ, người tiêu dùng trở thành "người giám sát thông minh", và hàng hóa Việt Nam sẽ vững vàng khẳng định giá trị trên thị trường.












