| Cà phê đặc sản: Chìa khóa nâng tầm thương hiệu Việt Khi ngoại giao kinh tế trở thành bệ phóng cho thương hiệu Việt Giăng “lưới chắn” thương mại: Đòn bẩy bảo vệ thương hiệu Việt |
 |
| Hoạt động kiểm tra, bốc xếp container tại cảng – khâu quan trọng trong chuỗi xuất khẩu, đòi hỏi doanh nghiệp chủ động kiểm soát rủi ro để bảo vệ thương hiệu Việt. |
Gian lận thương mại ngày càng tinh vi, có tổ chức
Tình trạng doanh nghiệp Việt Nam bị lừa đảo trong giao dịch xuất khẩu đang gia tăng tại nhiều thị trường, với thủ đoạn ngày càng chuyên nghiệp và có tổ chức. Gần đây, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã phát đi cảnh báo dựa trên thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Ai Cập (kiêm nhiệm Sudan, Nam Sudan, Palestine), cho biết nhiều doanh nghiệp nhập khẩu tại Ai Cập cố tình trì hoãn thanh toán, ép giá hoặc cấu kết với ngân hàng để chiếm đoạt hàng hóa của phía Việt Nam.
Đáng lưu ý, các hành vi này thường được tiến hành thông qua các kênh môi giới thiếu minh bạch, khai thác điểm yếu của doanh nghiệp Việt về ngôn ngữ, hiểu biết pháp lý và kỹ năng đàm phán trong môi trường thương mại quốc tế. Tình hình tại thị trường Trung Quốc – một trong những đối tác thương mại lớn của Việt Nam – cũng cho thấy nhiều dấu hiệu rủi ro.
Theo phản ánh từ Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh, thời gian gần đây gia tăng số vụ khiếu nại liên quan đến tranh chấp hợp đồng, đặc biệt là các trường hợp thanh toán theo phương thức T/T (chuyển tiền điện tử) mà không có bảo đảm pháp lý. Cá biệt, có doanh nghiệp Việt đã chuyển toàn bộ tiền hàng nhưng sau đó đối tác viện cớ gây tranh chấp để né tránh nghĩa vụ thanh toán, khiến doanh nghiệp rơi vào cảnh “tiền mất tật mang”.
Điểm chung trong các vụ việc này là sự chủ quan từ phía doanh nghiệp Việt: thiếu thẩm định đối tác, dễ dãi trong lựa chọn phương thức thanh toán, và thiếu quy trình kiểm soát rủi ro hiệu quả. Không chỉ tổn thất tài chính, các sự cố như vậy còn để lại hậu quả dài lâu đối với uy tín doanh nghiệp và hình ảnh thương hiệu quốc gia.
Ở chiều ngược lại, theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân), bản thân một số doanh nghiệp trong nước cũng chưa thực sự tuân thủ chuẩn mực thương mại quốc tế. Có tình trạng gửi mẫu hàng chất lượng cao nhưng khi giao hàng lại thay đổi chất lượng, thậm chí pha trộn tạp chất để trục lợi. Dù đây chỉ là thiểu số, song cũng đủ làm suy giảm lòng tin của đối tác và gây tổn hại đến hình ảnh ngành hàng Việt trên thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, khi thị trường xuất khẩu mở rộng cả về quy mô và giá trị, việc nhận diện – kiểm soát rủi ro thương mại quốc tế là yếu tố sống còn. Ranh giới giữa hợp tác và bị lừa ngày càng mong manh, buộc doanh nghiệp Việt phải thay đổi tư duy quản trị, thích ứng linh hoạt trong môi trường toàn cầu nhiều biến động.
Chủ động phòng ngừa rủi ro, bảo vệ thương hiệu Việt
 |
| Ngành hồ tiêu Việt Nam đối mặt với nhiều rủi ro trong giao dịch quốc tế, đòi hỏi sự cảnh giác cao độ trước các hành vi gian lận tinh vi từ đối tác nhập khẩu. |
Về phương thức thanh toán, cần ưu tiên sử dụng thư tín dụng (L/C) – phương thức có tính bảo đảm cao – thay vì hình thức T/T vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro khi không có cơ chế ràng buộc. Đồng thời, hợp tác với các ngân hàng có uy tín sẽ góp phần tăng cường độ tin cậy và tính minh bạch trong giao dịch.
Trong trường hợp phát sinh dấu hiệu gian lận hoặc tranh chấp, doanh nghiệp cần nhanh chóng liên hệ với các cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại nước sở tại, các thương vụ, đại sứ quán hoặc đơn vị pháp lý chuyên sâu. Những cơ quan này có thể hỗ trợ xác minh, cung cấp thông tin và phối hợp xử lý kịp thời, giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại.
Về phía chính sách, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng đề xuất xây dựng “Sổ tay cảnh báo gian lận thương mại” – tập hợp các thủ đoạn lừa đảo điển hình và khuyến nghị ứng phó – để phổ biến rộng rãi trong cộng đồng doanh nghiệp. Cùng với đó, cần thiết lập hệ thống cảnh báo nhanh, đường dây nóng để kết nối trực tiếp giữa doanh nghiệp và cơ quan chức năng, kịp thời can thiệp khi rủi ro phát sinh.
Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là nội lực từ chính doanh nghiệp. Mỗi đơn vị cần xây dựng quy trình quản trị rủi ro bài bản, nâng cao trình độ nhân sự về pháp lý, ngoại ngữ, đàm phán và kiểm soát giao dịch. Khi chủ động "biết người – biết ta", doanh nghiệp mới có thể bảo vệ hiệu quả thương hiệu, nâng cao uy tín và phát triển bền vững trong thị trường quốc tế.
