 |
| Mô hình nuôi ốc bươu đen đang được áp dụng ở nhiều địa phương và cho hiệu quả kinh tế cao. |
Bắt ốc bươu tự nhiên về thả và tìm ra bí quyết
Anh Đặng Tài Thi hiện là chủ cơ sở nuôi ốc bươu đen rất hiệu quả tại xã Quảng An (huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế). Anh Thi cho biết: Năm 2017, khi còn là sinh viên Khoa Thủy sản, Trường ĐH Nông Lâm Huế, mình đã nghĩ đến mô hình nuôi ốc bươu đen này và bắt tay vào nuôi thử nghiệm”.
Học hỏi kinh nghiệm nuôi ốc bươu đen, sẵn ao đất rộng 100m2, anh Thi lùng bắt ốc bươu đen ở ruộng gần nhà mang về thả. Sau một thời gian nuôi và cho sinh sản, số lượng ốc tăng lên 5.000 con. Đến năm 2020, Đặng Tài Thi mạnh dạn mở rộng ao nuôi, nâng diện tích mặt nước lên 500m2, quyết tâm làm giàu từ loại ốc này.
Thi nói: “Nuôi ốc bươu đen tuy khá nhàn và hiệu quả cao, nhưng cũng cần lưu ý nhiều vấn đề. Đó là thiên địch, thức ăn cho ốc, đảm bảo nhiệt độ, môi trường ao nuôi cũng như cách ấp trứng, ươm ốc con và cho sinh sản”.
Ốc bươu đen có rất nhiều thiên địch, từ chim bìm bịp, gà, vịt, ngan, ngỗng, chuột đến lươn, cá rô, cá chép. Bởi thế, việc bảo vệ môi trường ao nuôi tránh khỏi các đối tượng trên là vô cùng quan trọng. Về nguồn thức ăn, tuy là loài ăn tạp song các loại mướp, bầu bí, khoai môn, thủy sinh như bông súng, rong rêu, bèo tấm đều phải đảm bảo sạch, không có hóa chất.
 |
| Anh Đặng Tài Thi (xã Quảng An, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế) kiểm tra tốc độ sinh trưởng của ốc bươu đen. |
Bí quyết để trại ốc luôn tăng sản lượng với chi phí thấp được anh Đặng Tài Thi khám phá từ quá trình nghiên cứu ốc sinh sản. Anh cho biết: Ốc bươu đen sinh sản từ tháng 4 đến tháng 9 âm lịch, trung bình mỗi cặp ốc bố mẹ sau khi ghép đôi sẽ đẻ 2 tổ trứng/mỗi tháng, mỗi tổ trung bình từ 70 – 150 trứng.
Ngoài tạo môi trường cho ốc sinh sản (bằng các loài thủy sinh, khoai môn mọc ven bờ), cần phải thu trứng đúng thời điểm, tránh tình trạng trứng bị ngập nước dẫn đến ung thối.
Đặng Tài Thi nói: “Mình đã thử so sánh ấp trứng và để trứng nở tự nhiên. Trong môi trường tự nhiên, trứng nở chỉ đạt tỉ lệ 5 – 10%, nhưng khi can thiệp ấp nở thì tỉ lệ trứng nở đạt đến trên 90%”.
Trung bình từ khi đẻ, sau 20 ngày trứng sẽ nở. Khi được chăm sóc đúng cách, từ 4 – 5 tháng là có thể bán ốc thương phẩm với khối lượng đạt từ 25 – 30 con/kg.
Tăng hiệu quả gấp đôi bằng kỹ thuật nuôi ốc trên ao bạt
Hiện tại, ốc bươu đen cung không đủ cầu bởi thị trường khan hiếm, giá bán mỗi kg ốc thương phẩm dao động từ 90 – 100 nghìn đồng. Ốc con 400 đồng/mỗi con và trứng ốc có giá từ 1 – 1,2 triệu đồng/kg. Trước nhu cầu ngày càng cao của thị trường, chàng trai sinh năm 1994 còn cải tạo ao nuôi, phát triển ốc thương phẩm bằng mô hình nuôi ốc trên ao bạt chống thấm.
Khi nuôi ốc trên ao bạt đầu tiên người nuôi cần lưu ý việc xây ao. Hình dạng ao tùy thuộc vào địa hình chọn làm ao, phổ biến hiện nay hình chữ nhật. Đáy ao nghiêng về cống thoát nước độ dốc (0,5 - 1%). Nên chọn ao cũ để nuôi ốc, nếu sử dụng ao mới thì nên cải tạo ao thật kỹ và xử lý ao đảm bảo chất lượng nước đạt yêu cầu trước khi thả ốc giống. Ao nuôi phải có cống cấp và thoát nước tách rời nhau. Đồng thời, cần có lưới chắn, loại bỏ rác thải, những sinh vật không cần thiết, loại bỏ thiên địch như cua, cá, ốc tạp, …
 |
| Ốc bươu đen giống. |
Trước khi nuôi ốc cần chuẩn bị nước nuôi. Nên chọn con nước lớn để lấy được nước sạch, lấy được nhiều nước và thời gian lấy nước nhanh. Nước sau khi chuẩn bị xong phải đảm bảo được các yêu cầu về môi trường sống.
Mực nước lý tưởng của ao nuôi ốc từ 0,8 đến 1,5m. Ốc thường tập trung ở một số khu vực nhất định chứ không phân bố đều, do vậy nên đa dạng ao nuôi bằng cách tạo địa hình có độ nông sâu khác nhau để thuận tiện trong việc chăm sóc, theo dõi.
Sau khi gây màu nước tiến hành thả giá thể vào ao nuôi, giá thể nuôi ốc chủ yếu là các loại cây thực vật thủy sinh: Lục bình, bèo cái, bèo cám, bèo tai tượng, rau muống, bông súng, ấu,... giá thể thả vào ao trước 15 - 20 ngày để chúng phát triển và chiếm đến 10 - 15% diện tích ao nuôi thì tiến hành thả ốc giống.
Những lưu ý khi chọn và thả ốc giống: Con giống phải đảm bảo các tiêu chí sau: lựa chọn con giống có chất lượng tốt, nguồn gốc rõ ràng, uy tín; Ốc giống khỏe, đều cỡ và di chuyển tốt; Có màu sắc tươi sáng, không có rong rêu bám; Ốc giống phải còn nguyên vỏ và nắp miệng.
 |
| Mô hình nuôi ốc trong ao bạt chống thấm. |
Ốc bươu đồng thức ăn chính chủ yếu là những thức ăn xanh như rau, quả, bèo, … hoặc những thức ăn khác như: bột đậu nành, cám mịn, thức ăn chế biến, … để ốc có khả năng tăng trọng nhanh hơn. Khi cho ăn là thức ăn xanh như rau thì cần phải rửa lại với nước hoặc rau không có thuốc trừ sâu.
Để ốc tăng trọng tốt nên bổ sung 50% thức ăn xanh + 50% thức ăn khô. Nếu chỉ cho 100% thức ăn tự nhiên ốc sẽ không đạt được cân nặng như mong muốn. Vì trong khẩu phần ăn thiếu đi 2 thành phần thiết yếu cho sự tăng trọng là hàm lượng protein cao (bột cá) giúp phát triển về cân nặng và một số khoáng vi lượng (Canxi) giúp ốc phát triển về vỏ.
Cho ốc ăn 2 ngày/lần, tùy vào khẩu phần mà có thể thay đổi cho phù hợp. Cho ăn lúc sáng thì lượng cần cho ăn khoảng 30% thức ăn của ngày, phần còn lại 70% sẽ cho ăn vào cử chiều vì ốc chủ yếu hoạt động về đêm. Cho ăn với lượng vừa đủ tránh trường hợp dư thừa thức ăn làm ô nhiễm nguồn nước ảnh hưởng đến ốc hoặc cho ăn chưa đủ ốc chậm lớn, sinh trưởng kém.
Tùy vào điều kiện chăm sóc, theo dõi và lượng thức ăn thì thời gian có thể ngắn hơn hoặc dài hơn. Trung bình khoảng 4 tháng là có thể thu hoạch, khối lượng đạt 30-35 con/kg. Thu hoạch theo phương pháp thu tỉa, vào lúc sáng sớm, lúc đó ốc thường nổi lên bám vào lục bình, lựa chọn những con đạt kích cỡ, nuôi dưỡng thêm những con còn nhỏ vì ốc không phát triển đồng đều. Nếu thu tỉa thì sau khi thu có thể thả bù ốc nhỏ vào, tạo vòng tuần để không lãng phí thời gian, diện tích ao nuôi.
 |
| Cho ốc bươu đen ăn 2 ngày/lần, tùy vào khẩu phần mà có thể thay đổi cho phù hợp. |
Anh Thi phân tích: “Cùng một diện tích mặt nước nhưng với ao bạt, mình có thể kiểm soát chất lượng nước đầu vào cũng như xử lý chất thải của ốc, hạn chế bệnh do ô nhiễm môi trường nước. Ngoài ra, số lượng ốc trên cùng một đơn vị ao nuôi cũng tăng lên rất lớn, mật độ có thể đạt gấp đôi so với ao bùn tự nhiên”.
Thời gian tới, ngoài mở rộng thêm quy mô ao nuôi, Thi còn kết hợp nuôi ốc bươu đen với các loài lưỡng cư. Hiện tại, ốc bươu đen thương phẩm, trứng và ốc giống của Thi được cung ứng cho thị trường các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Đà Nẵng.
Mô hình nuôi ốc bươu đen (ốc nhồi) đang được nhân rộng ở nhiều địa phương bởi đem lại hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay đầu ra cho ốc giống và ốc thương phẩm đều ổn định. Tuy nhiên để nuôi ốc hiệu quả, người nuôi cần nắm vững kỹ thuật nuôi ốc sinh sản, nuôi ốc thương phẩm trong ao bạt... để đảm bảo ốc khỏe mạnh, cho năng suất cao./.
