Báo chí giúp doanh nghiệp và người dân hiểu đúng về các biện pháp phòng vệ thương mại

Sáng 19/11, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị trực tuyến Phổ biến thông tin về Phòng vệ thương mại (PVTM) dành cho các cơ quan báo chí.

Tham dự và chỉ đạo Hội nghị có Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Phan Xuân Thủy, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cùng lãnh đạo các Vụ, Cục, đơn vị của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Công thương, Bộ Thông tin & Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam…

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh: Báo chí giúp doanh nghiệp và người dân hiểu đúng các biện pháp phòng vệ thương mại

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trần Quốc Khánh - Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết: Tiến trình hội nhập thương mại tự do đã giúp chúng ta thay đổi căn bản thể chế kinh tế nói riêng và nền kinh tế nói chung. Xuất nhập khẩu của Việt Nam đã gia tăng mạnh mẽ.

“Nếu như kim ngạch xuất khẩu của ta năm 2001 (khi chưa ký kết, thực hiện Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Hoa Kỳ) mới đạt hơn 30 tỷ USD thì 6 năm sau, năm 2007 (khi tham gia WHO), con số này đã là 100 tỷ USD; 4 năm sau đó (2011) đạt 200 tỷ USD và năm 2019 con số này đã là 517 tỷ USD.

Trong cùng giai đoạn xuất khẩu đã tăng từ mức 15 tỷ USD vào năm 2001 lên gần 50 tỷ USD năm 2007, gần 100 tỷ USD năm 2011 và đạt hơn 280 tỷ USD vào năm 2020. Với kết quả này , Việt Nam đã trở thành nền kinh tế có quy mô xuất khẩu đứng thứ 22 thế giới”, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Khánh cũng cho hay, bên cạnh những kết quả đã đạt được khi hội nhập Việt Nam cũng phải đối diện với việc cạnh tranh nhập khẩu hàng hóa. “Đó là hệ quả tất yếu của việc mở cửa nền kinh tế và hội nhập với thế giới bên ngoài. Song, chúng ta sẵn sàng cạnh tranh bình đẳng với các thị trường trên thế giới”.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, để bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa sản xuất trong nước trong bối cảnh mở cửa nền kinh tế và đưa ra các cam kết xóa bỏ hàng rào thuế, xóa bỏ hàng rào kinh tế, các nhà đàm phán đã thiết kế ra một công cụ là PVTM.

“PVTM bao gồm các biện pháp chủ yếu như: biện pháp tự vệ được áp dụng khi hàng hóa nhập khẩu gia tăng đột biến vì cắt giảm thuế theo các cam kết quốc tế, vì hàng hóa nhập khẩu gia tăng đột biến. Từ đó, có khả năng gây ra tình trạng nghiêm trọng đến sản xuất trong nước thì áp dụng biện pháp tự vệ. Ngoài ra, còn có thể áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp được áp dụng khi hàng hóa xuất khẩu trong nước có biểu hiện bán phá giá và có biểu hiện được Nhà nước trợ cấp để xuất khẩu”, Thứ trưởng Khánh thông tin.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh: Việt Nam đã bắt đầu chủ động sử dụng công cụ PVTM thiết lập môi trường cạnh tranh, công bằng, bảo vệ lợi ích chính đáng của người sản xuất trong nước.

Theo thống kê của WTO, hơn 25 năm qua, các nước đã khởi xướng điều tra tổng cộng 6.300 vụ việc chống bán phá giá, 632 vụ chống trợ cấp, 400 vụ việc tự vệ. Trung bình mỗi năm hơn 290 vụ. “Qua đó có thể thấy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế đã mang lại số lượng các vụ việc phòng vệ thương mại lớn”, ông Khánh nói.

Trong những năm gần đây, số lượng các vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Nếu như giai đoạn 2005-2010, mới có 25 vụ việc thì trong giai đoạn 2011-2015 là 52; giai đoạn trước 2016 đến tháng 9/2021 là 109.

Giai đoạn trước năm 2005, tổng số vụ việc khoảng 22 vụ, tổng số vụ việc cho đến nay là 208 vụ, đặc biệt là số lượt vụ việc chống lẩn tránh nhằm vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang có dấu hiệu tăng lên, do ngoài nước cho rằng hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sử dụng nguyên liệu chính được nhập khẩu từ những khu vực đang bị họ áp dụng biện PVTM như thép, nhôm, thậm chí là tôn.

Lý do chính của xu thế gia tăng các vụ việc phòng vệ thương mại đánh vào hàng xuất khẩu của Việt Nam có nhiều, nhưng một trong những lý do quan trọng là xuất khẩu của Việt Nam tăng rất nhanh. Nhờ tác động tích cực của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và tham gia các hiệp định thương mại tự do, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng rất nhanh, nhiều mặt hàng của Việt Nam tạo ra sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường nước nhập khẩu khiến ngành sản xuất tại các nước này đề nghị Chính phủ họ điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ.

Ở chiều ngược lại, mặc dù phòng vệ thương mại là nội dung tương đối mới đối với Việt Nam nhưng trong những năm gần đây chúng ta đã bắt đầu chủ động sử dụng công cụ PVTM thiết lập môi trường cạnh tranh, công bằng, bảo vệ lợi ích chính đáng của người sản xuất trong nước.

Tính đến tháng 11/2021, Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra 23 vụ việc PVTM, trong đó có 13 vụ việc chống bán phá giá, 1 vụ chống trợ cấp, 6 vụ tự vệ và 1 vụ chống lẩn tránh các biện pháp PVTM. Đối tượng bao gồm các sản phẩm như thép, kính nổi, dầu ăn, bột ngọt, phân bón DAP, nhôm, ván gỗ, đường mía …

Để cộng đồng doanh nghiệp và người dân hiểu đúng về các biện pháp phòng vệ thương mại, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, vai trò của báo chí truyền thông là rất quan trọng.

Tại Hội nghị, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho hay, sau khi Việt Nam gia nhập các hiệp định thương mại tự do cũng cho thấy có rất nhiều thách thức mới, đòi hỏi Việt Nam có sự chuẩn bị kỹ hơn, với những giải pháp cụ thể và mạnh mẽ để có thể khai thác tốt hơn các cơ hội mà Hiệp định tự do mang lại.

Quá trình tham gia các Hiệp định tự do thế hệ mới đặt ra nhiều rủi ro, có nhiều vấn đề đặt ra vì vậy chúng ta cần có những biện pháp để bảo hộ PVTM. Vì vậy các nước đang phát triển tăng cường bảo hộ, để bảo vệ và phát triển “chuỗi cung ứng” đặc biệt sau đại dịch Covid-19.

“Trước xu hướng mới, thời gian tới Bộ Công Thương cũng đã có chủ trương xây dựng các cách tiếp cận thị trường hợp lý hơn. Thay cho việc mở rộng về chiều rộng cần tập trung về chiều sâu từ các ngành, địa phương để tạo ra những cơ sở cho sự hội nhập có hiệu quả hơn”, ông Thái cho biết.

Ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương)

Ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công Thương) cũng khẳng định, trong bối cảnh khả năng tăng trưởng sản xuất và kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam gia tăng nhanh chóng, khả năng phải đối diện với nhiều vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp PVTM là không tránh khỏi.

“Chính vì thế, Cục PVTM nhận thấy đây là một vấn đề mới nhưng cực kì quan trọng liên quan nhiều đến năng lực pháp lý, năng lực tài chính, kế toán rất phức tạp nên hơn lúc nào hết Việt Nam cần nâng cao năng lực về PVTM để có thể đảm bảo hiệu quả tiến trình hội nhập nên cần sử dụng tốt các công cụ PVTM hợp pháp được tổ chức thương mại thế giới cho phép.

Quá trình điều tra áp dụng PVTM cần khách quan, đảm bảo tất cả các ý kiến của các bên liên quan được tổng hợp, tính toán và cân nhắc cho đúng các quy định chi tiết của pháp luật trong nước và thế giới từ đó tránh lạm dụng đảm bảo hiệu quả của quá trình hội nhập”, ông Dũng nêu rõ.

Cục trưởng Cục PVTM cũng cho biết, để phát huy hơn nữa vai trò của các biện pháp PVTM trong tiến trình hội nhập, Việt Nam đã và đang hoàn thiện hệ thống pháp luật, nghị định, thông tư, đề án về PVTM.

“Thời gian cuối năm, nhiều mặt hàng sẽ được ưu đãi lớn nhằm kích cầu tiêu dùng, năng lực sản xuất sẽ gia tăng, lẩn tránh PVTM để hưởng ưu đãi cũng tăng cao. Do đó, để nâng cao năng lực PVTM, chúng ta cần nhận thức đúng đắn về PVTM để ứng phó kịp thời và hiệu quả hơn với các tình huống bất ngờ có thể xảy ra, đảm bảo hàng hóa sản xuất trong nước được cạnh tranh công bằng", ông Dũng cho hay.

Quang cảnh Hội nghị

Phát biểu kết luận Hội nghị, ông Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định: Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, xu thế sử dụng các biện pháp PVTM ngày càng gia tăng thì công tác cảnh bái sớm và tuyên truyền, thông tin về PVTM đóng vai trò hết sức quan trọng và cấp thiết. Do đó việc Bộ Công Thương và Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội nghị chuyên đề thông tin về PVTM dành cho các cơ quan báo chí là rất thiết thực.

"Việc phối hợp tổ chức Hội nghị giữa Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Công thương là một hoạt động rất kịp thời, chủ động trong cung cấp thông tin về phòng vệ thương mại cho các cơ quan báo chí, nhất là các đồng chí phóng viên theo dõi lĩnh vực kinh tế, đã góp một góc nhìn mới mẻ, cung cấp cho báo chí cái nhìn sâu sắc, toàn cảnh về lĩnh vực PVTM trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta với các nước", ông Phan Xuân Thủy nhấn mạnh.

Ông Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương phát biểu kết luận Hội nghị

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Phan Xuân Thủy cho biết, văn kiện Đại hội XII của Đảng đã yêu cầu, cần “chủ động hoàn thiện hệ thống phòng vệ để bảo vệ nền kinh tế, doanh nghiệp, thị trường trong nước phù hợp với các cam kết quốc tế”; đồng thời “nghiên cứu các biện pháp phòng vệ thích hợp, xây dựng hàng rào kỹ thuật để bảo vệ sản xuất và lợi ích người tiêu dùng không trái với các cam kết quốc tế”. Do vậy, ông Thủy cho rằng để tiếp tục phát huy vai trò của báo chí trong lĩnh vực PVTM trong thời gian tới, cần quan tâm một số nội dung sau:

Một là, đề nghị Bộ Công Thương quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà báo, phóng viên, biên tập viên có nhiều thông tin chính xác, đầy đủ để phản ánh kịp thời những chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước về lĩnh vực phòng vệ thương mại. Phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng kế hoạch tuyên truyền, tài liệu, văn bản, ấn phẩm, đề cương hướng dẫn thông tin, tuyên truyền; biên soạn tài liệu, cung cấp thông tin cơ bản, chuyên sâu, chính xác và có tính hệ thống về phòng vệ thương mại cho các cơ quan báo chí, đội ngũ phóng viên, biên tập viên để giúp các cơ quan báo chí tổ chức, triển khai thông tin, tuyên truyền các biện pháp phòng vệ thương mại, bảo đảm lợi ích của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế.

Hai là, đề nghị các cơ quan báo chí trên cơ sở tôn chỉ mục đích, đối tượng phục vụ, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin, phổ biến kiến thức liên quan đến phòng vệ thương mại nhằm nâng cao năng lực, nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp, người dân về PVTM bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các ngành sản xuất trong nước và nền kinh tế trong bối cảnh Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do như hiện nay, góp phần nâng cao hiệu quả của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, các hiệp hội và ngành sản xuất chủ động nắm bắt thông tin để tuyên truyền, phổ biến kinh nghiệm thực tiễn về phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp.

Ba là, đề nghị các cơ quan báo chí quan tâm, động viên, khuyến khích đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên luôn trau dồi, cập nhật kiến thức chuyên sâu về phòng vệ thương mại để theo dõi, nắm bắt, phát hiện những vấn đề mới đặt ra, kịp thời đề xuất với các cơ quan quản lý nhà nước về cơ chế chính sách, điều kiện thuận lợi, phù hợp tháo gỡ cho doanh nghiệp phát triển.

Báo chí phải là kênh thông tin, là diễn đàn để bày tỏ ý kiến của người dân, doanh nghiệp đối với Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành và ngược lại. Thông qua báo chí, những ý kiến của doanh nghiệp, người dân sẽ góp phần tạo ra những thay đổi tích cực của các cơ quan nhà nước trong việc đổi mới chính sách đối với doanh nghiệp./.