| Nghịch lý nông sản Việt: Chinh phục thế giới, bỏ ngỏ "sân nhà" Bộ Công Thương đồng hành giúp nông sản Việt nâng tầm quốc tế Xuất khẩu nông sản Việt Nam bứt phá trong hội nhập toàn cầu |
 |
| Nhiều người tiêu dùng thành thị vẫn lo ngại khi mua rau quả tại chợ truyền thống. |
Vấn đề chất lượng và niềm tin nội địa còn bỏ ngỏ
Nông sản Việt đã xuất hiện trên nhiều kệ hàng quốc tế, từ thanh long, sầu riêng, xoài, chuối, đến tôm và cá tra, với những quy trình sản xuất được kiểm soát nghiêm ngặt. Trong 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt hơn 39 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực không ngừng của nông dân, doanh nghiệp và sự hỗ trợ mạnh mẽ của Nhà nước trong việc xây dựng các chuỗi sản xuất an toàn và bền vững.
Tuy nhiên, nghịch lý lại xuất hiện tại thị trường nội địa. Nhiều người tiêu dùng thành thị vẫn lo ngại khi mua rau quả tại chợ truyền thống. Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Dư luận Xã hội năm 2025, hơn 70% người dân không chắc chắn về nguồn gốc sản phẩm. Chị Đỗ Thu Hà (Hà Nội) chia sẻ: “Rau quả xuất sang Mỹ, Nhật thì tôi yên tâm, nhưng ở chợ gần nhà, nhìn cà chua đỏ hay bó rau xanh, tôi luôn băn khoăn về dư lượng hóa chất.”
Lo lắng không chỉ xuất hiện ở thành phố mà còn tại những vùng sản xuất lớn. Anh Nguyễn Văn Hoàng, nông dân trồng thanh long tại Bình Thuận, cho biết: “Hàng xuất khẩu tuân thủ chuẩn quốc tế, nhưng hàng nội địa nhiều hộ nhỏ lẻ chưa kiểm soát chặt, làm người tiêu dùng mất niềm tin.”
Chuyên gia TS. Đinh Văn Thành nhận định: “Khung pháp lý về an toàn thực phẩm đã có, nhưng thực thi chưa đồng bộ. Nhiều địa phương buông lỏng giám sát sản xuất nhỏ lẻ, dẫn tới lạm dụng hóa chất. Chuỗi sản xuất và tiêu thụ an toàn chưa phát triển mạnh để người dân dễ tiếp cận.”
Một khảo sát khác của NielsenIQ năm 2025 cho thấy 65% người tiêu dùng thành thị sẵn sàng trả cao hơn 10–20% nếu sản phẩm có chứng nhận an toàn hoặc truy xuất được nguồn gốc. Điều này chứng tỏ niềm tin có thể khôi phục nếu thị trường minh bạch và đồng nhất về chuẩn chất lượng. Chị Nguyễn Thị Ngọc Bích, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, khẳng định: “Tôi sẵn sàng mua rau hữu cơ trong siêu thị với giá cao hơn gấp rưỡi chợ truyền thống, chỉ cần an tâm cho con nhỏ ăn uống.”
Nhìn rộng ra, tâm lý “hàng xuất khẩu ngon, hàng nội địa kém hơn” đang trở thành rào cản vô hình, khiến kênh tiêu thụ trong nước – với hơn 100 triệu dân – chưa được khai thác hết tiềm năng. Trong khi đây lẽ ra là mỏ vàng giúp tăng trưởng kinh tế và củng cố thương hiệu nông sản Việt.
Giải pháp đồng bộ nâng tầm thị trường nội địa
 |
| Thị trường nội địa không chỉ là nơi tiêu thụ, mà còn là thước đo uy tín cho nông sản Việt. |
Để giải quyết vấn đề, cần nỗ lực đồng bộ từ doanh nghiệp, nông dân, Nhà nước và người tiêu dùng. Doanh nghiệp cần đầu tư mạnh vào quy trình sản xuất và phân phối minh bạch, áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, blockchain hoặc tem điện tử. Các doanh nghiệp tiên phong như Vinamit và Nafoods đã triển khai thành công và nhận phản hồi tích cực từ khách hàng. Nhà nước giữ vai trò then chốt, tăng cường thanh tra, kiểm soát chất lượng tại chợ truyền thống – nơi chiếm khoảng 70% lượng nông sản tiêu thụ.
Đồng thời, cần khuyến khích mô hình liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà bán lẻ, ứng dụng công nghệ số để minh bạch thông tin. Cơ chế hỗ trợ về vốn, tín dụng, hạ tầng logistics sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi cung ứng an toàn, giúp người dân tiếp cận nông sản sạch với giá hợp lý. Các hiệp hội ngành hàng và tổ chức xã hội nghề nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng, nâng cao nhận thức, đào tạo nông dân về sản xuất bền vững, đồng thời giám sát cộng đồng.
Khi nông dân không còn đơn độc, họ có động lực tuân thủ các chuẩn mực an toàn. Người nông dân cần thay đổi tư duy: không phân biệt chuẩn xuất khẩu và chuẩn nội địa, mà xem thị trường trong nước là nền tảng sống còn. Người tiêu dùng đóng vai trò tích cực khi ưu tiên chọn nông sản an toàn, buộc thị trường minh bạch. PGS.TS Nguyễn Văn Giang (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) nhấn mạnh: “Thị trường nội địa không chỉ là nơi tiêu thụ, mà còn là thước đo uy tín cho nông sản Việt. Làm tốt ở sân nhà, ra thế giới mới thật sự bền vững.”
Trên tầm vĩ mô, cần một chiến lược tổng thể để nâng tầm thị trường nội địa: thực thi đồng bộ và nghiêm minh hệ thống pháp luật về an toàn thực phẩm từ trung ương đến cơ sở. Khi nông sản sạch không bị lẫn với hàng kém chất lượng, niềm tin người tiêu dùng sẽ được củng cố. Chính sách truyền thông và giáo dục tiêu dùng cũng rất quan trọng. Khuyến khích người dân ưu tiên mua nông sản an toàn, truy xuất nguồn gốc, không chỉ bảo vệ sức khỏe mà còn tạo nền tảng cho thị trường minh bạch. Khi các bên phối hợp nhịp nhàng, niềm tin tại thị trường nội địa sẽ được khôi phục, tạo phòng tuyến vững chắc để nông sản Việt tiếp tục vươn ra thế giới, khẳng định vị thế quốc gia nông nghiệp hiện đại.
