| Hàng Việt chiếm ưu thế nhưng chưa chiếm niềm tin Gỡ nút thắt xuất xứ, mở lối cho hàng Việt Kích cầu hàng Việt dịp Quốc khánh 2/9: Siêu thị đồng loạt giảm giá |
 |
Thách thức tiêu dùng nội địa năm 2025
Trong nhiều năm, tiêu dùng nội địa luôn đóng vai trò trụ đỡ quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, bước sang năm 2025, thị trường bán lẻ gặp phải thách thức kép: xuất khẩu chịu tác động từ biến động thuế quan, trong khi tâm lý người tiêu dùng vẫn thận trọng, hạn chế chi tiêu. Theo số liệu thống kê, 8 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ chỉ tăng 9,4% so với cùng kỳ năm 2024; nếu loại trừ yếu tố giá, mức tăng chỉ còn 7,2%.
Trong đó, doanh thu bán lẻ hàng hóa chiếm hơn 76% tổng mức bán lẻ, tăng nhẹ 8%, dù cao hơn cùng kỳ năm ngoái (7,3%) nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với thời điểm trước dịch Covid-19. Sự dè dặt của người dân trong chi tiêu không chỉ xuất phát từ thu nhập thực tế tăng chậm mà còn bởi lo ngại lạm phát. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 8 tháng tăng 3,25%, lạm phát cơ bản đạt 3,19%, tạo tiềm ẩn rủi ro giá cả leo thang trong thời gian tới. Các chuyên gia cảnh báo, nếu ngành bán lẻ không tạo cú hích đủ lớn, mục tiêu tăng trưởng 12% khó thực hiện.
Trước tình hình này, các đô thị lớn như TP Hồ Chí Minh và Hà Nội trở thành “đầu tàu” với nhiều chương trình kích cầu. Tại TP Hồ Chí Minh, các chiến dịch như Shopping Season, Citysale, Tick xanh trách nhiệm, bán hàng lưu động cho công nhân, lao động… đã góp phần giúp tổng mức bán lẻ 8 tháng đạt hơn 639.000 tỷ đồng, tăng 15,1% so với cùng kỳ. Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cho biết, giai đoạn cuối năm sẽ tiếp tục triển khai đợt khuyến mại tập trung thứ hai với sự tham gia đồng loạt của hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị và cửa hàng tiện lợi.
Hà Nội cũng hưởng ứng mạnh mẽ Chương trình khuyến mại tập trung quốc gia cùng các chương trình riêng của thành phố. Nhiều siêu thị tung khuyến mại lớn cho nhóm hàng thiết yếu, từ thực phẩm, hóa phẩm đến thời trang, khuyến khích người dân chi tiêu mạnh tay. Dịp lễ 2/9, Nhà nước trao khoảng 10.700 tỷ đồng quà tặng cho người dân, tạo cú hích đáng kể cho sức mua. Theo Phó trưởng ban Thống kê dịch vụ và giá, Bộ Tài chính, Đinh Thị Thúy Phương, thị trường nội địa được dự báo khởi sắc hơn trong tháng 9 nhờ mùa tựu trường, khi nhu cầu quần áo, sách vở và đồ dùng học tập tăng mạnh.
Các chuyên gia nhận định, chính sách kích cầu hiện tại mang hiệu ứng “cú hích kép”: vừa thúc đẩy tiêu dùng, vừa hỗ trợ sản xuất, kinh doanh mở rộng. Khi sức mua tăng, doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, kéo theo nhu cầu logistics, vận tải và việc làm cũng được cải thiện. Đây là nền tảng để các địa phương lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số. Tuy nhiên, giảm giá hay khuyến mại chỉ là giải pháp ngắn hạn.
Cú hích từ thương hiệu và chính sách
 |
| Khách hàng đang mua hàng việt tại siêu thị. |
Yếu tố then chốt để tiêu dùng bền vững nằm ở chất lượng hàng hóa, uy tín thương hiệu và hạ tầng thương mại. Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng đề án kích cầu nội địa, trọng tâm là nâng cao tỷ trọng hàng Việt. Điều này yêu cầu doanh nghiệp không chỉ nâng cao chất lượng, mẫu mã mà còn phát triển thương hiệu cạnh tranh ngay trên sân nhà. Nhiều nghiên cứu cho thấy, khi mua sắm hàng thời trang hay cao cấp, người tiêu dùng quan tâm nhiều hơn đến thương hiệu và thiết kế, ít đặt nặng xuất xứ. Đây là điểm yếu lâu nay của hàng Việt, vốn chủ yếu gia công cho thương hiệu ngoại và thiếu chiến lược nhãn hiệu riêng.
TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, nhấn mạnh: “Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt cần nâng lên thành hàng hóa, dịch vụ Việt Nam chinh phục người Việt Nam, bắt nhịp xu thế xanh, nhân văn và bền vững.” Một cuộc vận động mới “Người Việt Nam dùng sản phẩm Việt Nam” đang được triển khai, song hiệu quả phụ thuộc nhiều vào nội lực doanh nghiệp. Chỉ khi thương hiệu quốc gia mạnh, hàng loạt thương hiệu riêng mới có thể vươn lên.
Chi phí logistics cũng là yếu tố quan trọng. Ở nhiều địa phương, hạ tầng chưa đồng bộ khiến chi phí vận chuyển chiếm tới 15–40% giá thành, đặc biệt với nông sản. Chẳng hạn, Cần Thơ quy hoạch 3 trung tâm logistics cấp vùng nhưng vẫn khó thu hút nhà đầu tư. Do đó, doanh nghiệp bán lẻ kiến nghị cần chính sách ưu đãi tín dụng lớn cho ngành logistics, đồng thời thúc đẩy kết nối sản xuất – vận tải – phân phối. Khi chuỗi cung ứng thông suốt, chi phí giảm, hàng hóa đến tay người tiêu dùng với giá hợp lý hơn. Báo cáo của Worldpanel by Numerator cho thấy, chỉ 62% người tiêu dùng tin rằng kinh tế sẽ cải thiện trong 12 tháng tới, thấp hơn mức thông thường 70–80%, phản ánh nỗi lo về biến động thương mại, thu nhập và việc làm.
Để khơi thông tiêu dùng, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế quốc dân) nhấn mạnh cần kết hợp đồng bộ chính sách vĩ mô và vi mô. Trước hết, nâng cao thu nhập người dân qua cải thiện tiền lương, thưởng và hỗ trợ nhóm yếu thế. Đồng thời, phát triển tín dụng tiêu dùng an toàn, minh bạch, lãi suất hợp lý để hộ gia đình có thêm nguồn lực chi tiêu. Các chương trình khuyến mại quốc gia nên gắn với chiến lược đưa hàng Việt tới những vùng còn khan hiếm nguồn cung.
Hơn nữa, hàng Việt cần vươn lên ở phân khúc trung và cao cấp, không chỉ cạnh tranh ở phân khúc phổ thông. Về dài hạn, chính sách tiền tệ, tài khóa, thuế và lãi suất phải được điều hành nhịp nhàng, vừa giảm chi phí cho doanh nghiệp, vừa tăng thu nhập cho người lao động. Khi hình thành “vòng tròn khép kín” giữa doanh nghiệp phát triển và người dân tăng thu nhập, tiêu dùng nội địa mới thực sự bền vững và mục tiêu tăng trưởng mới có thể đạt được.
