Cây mã đề có tên khoa học là Plantago asiatica L, họ Plantaginaceae. Trong dân gian, người ta hay gọi là cây rau mã đề, xa tiền, mã tiền á. Đây là một trong những loại cây vừa có tác dụng làm thực phẩm, vừa có tác dụng chữa bệnh có nguồn gốc tự nhiên vô cùng hiệu quả.
Cây mã đề là loài cây thân thảo, cao khoảng 10cm, lá mọc từ gốc và không có cuống. Lá mã đề có hình phiến như chiếc thìa, gân hình cung, đồng quy ở hai đầu.
Hình ảnh cây mã đề mọc trong tự nhiên
Dược tính của thảo dược mã đề
Hầu hết các bộ phận từ thân đến rễ cây mã đề đều có khả năng chữa bệnh bởi dược tính cao. Không ít các tài liệu khoa học đã chứng minh được những hợp chất hiếm có trong thảo dược này. Vậy những dược chất có trong cây mã đề chữa bệnh gì?
Trong các tài liệu Đông y
Đến thời điểm hiện nay, có thể tìm được rất nhiều sách Đông y ghi chép về những đặc tính, công dụng của cây mã đề. Tất cả trong số đó đều khẳng định thảo dược này là vị thuốc có tính hàn, vị ngọt và quy vào kinh can, thận. Từ đó, cây mã đề có thể chủ trị các chứng như nóng trong, thông khí, tiêu thũng, kháng viêm, lợi tiểu và giải độc rất hiệu quả.
Chính vì những đặc tính này, cây thuốc mã đề trở thành dược liệu không thể thiếu trong nhiều bài thuốc.
Trong các nghiên cứu khoa học
Bên cạnh những cuốn sách Đông y thời xưa, còn có rất nhiều tài liệu khoa học trên thế giới nghiên cứu về đặc tính cây mã đề tác dụng và cách dùng của nó. Kết quả đã chỉ ra rằng rất trong mã đề chứa rất nhiều dược chất quý.
Bộ phận thân mã đề chứa phần lớn là aucubin - một loại glucozit cần thiết cho sức khỏe, có khả năng tiêu diệt các tế bào gây ung thư. Bên cạnh đó, bộ phận này cũng chứa nhiều allantoin và apigenin có tác dụng kháng viêm hiệu quả.
Lá cây chứa nhiều beta carotene, vitamin C và K, canxi và axit oleanolic. Những chất này giúp ngăn ngừa viêm gan, bảo vệ gan tốt hơn, đẩy lùi ung thư, giúp xương chắc khỏe và nhiều vai trò quan trọng khác trong cơ thể.
Hạt mã đề chứa lượng lớn các chất như choline, adnin, axit plantenolic rất tốt cho thận và hệ bài tiết.
Không ít người thắc mắc rễ cây mã đề có tác dụng gì bởi rất ít bài thuốc dùng đến nó. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, rễ mã đề chứa nhiều chất có công dụng hạ sốt, chữa ho hiệu quả.
Cây thuốc mã đề khô là dược liệu không thể thiếu trong nhiều bài thuốc Đông y
Từ các nghiên cứu về dược tính, giới y khoa đã rút ra những kết luận về tác dụng chữa bệnh của thảo dược này như sau: Lợi tiểu, chữa bí tiểu, tiểu rắt, tiểu khó, tán sỏi, trị sỏi thận hiệu quả; Trị các triệu chứng của các bệnh hô hấp như trừ đờm, chữa ho, đau họng; Chữa các bệnh ngoài da, mụn nhọt, nám; Khắc phục tình trạng cao huyết áp, hạ đường huyết; Mát gan, tăng cường chức năng gan và đào thải độc tố trong cơ thể; Tăng cường thị lực, hỗ trợ chữa các tật về mắt như cận, loạn hay viễn thị; Ngăn ngừa ung thư; Hỗ trợ cai thuốc lá; Trị độc cho côn trùng đốt, rắn cắn...
Những bài thuốc từ cây mã đề hỗ trợ chữa bệnh hiệu quả nhất
Với những công dụng như đã đề cập ở trên, cây mã đề trở thành nguyên liệu không thể thiếu trong rất nhiều bài thuốc. Ngay sau đây chúng tôi xin giới thiệu đến những cách dùng cây mã đề hiệu quả nhất.
Sử dụng như một vị rau trong các món ăn hàng ngày
Các món ăn chế biến từ rau mã đề đã quá quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình. Không chỉ ngon miệng, các món ăn này lại còn chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng cho mọi người.
Món canh từ rau mã đề: có thể chế biến được rất nhiều món canh như canh thịt, đậu hũ, nấm,… cùng với rau mã đề. Công thức làm vô cùng đơn giản, chỉ cần nấu canh như bình thường sau cùng cho thêm cây mã đề cắt khúc, đun đến khi chín tới.
Rau mã đề xào thịt bò: Phi thơm tỏi, cho thịt bò vào xào qua rồi cho thêm rau mã đề vào. Nêm gia vị vừa đủ rồi nêm vừa miệng là đã có ngay một món ăn bổ dưỡng.
Rau mã đề luộc: Đun nồi nước sôi lên rồi cho rau cùng một ít mì chính, muối sau đó đun chín tới.
Cây mã đề giúp cai thuốc lá
Sử dụng mã đề giúp loại bỏ thuốc lá hiệu quả
Đây được xem là tác dụng thần kỳ của loại thảo dược này khi hỗ trợ cai thuốc lên đến hơn 80% từ đó giúp cho sức khỏe người bệnh tiến triển, khỏe mạnh. Theo các chuyên gia, cây mã đề sẽ giúp tạo ra một ác cảm tự nhiên đối với thuốc lá, giúp người nghiện thuốc lá dễ dàng từ bỏ thói quen hút thuốc lá hàng ngày.
Để sử dụng phương pháp này, mọi người có thể chiết xuất thành dạng xịt vào miệng hoặc làm thành trà uống thay nước lọc hàng ngày. Mỗi ngày, người bệnh lấy một muỗng cà phê lá cây mã đề khô rồi cho vào cốc, thêm nước sôi và ngâm trong vòng 15 phút. Sau đó uống trước khi chuẩn bị hút thuốc lá. Sử dụng một thời gian sẽ cải thiện dần dần thói quen hút thuốc lá đáng kể.
Cây mã đề trị mụn
Cây có tính lạnh, mát vì vậy vô cùng thích hợp cho những người có cơ địa nóng. Các trường hợp bị mụn do nóng trong có thể dùng cây mã đề để thanh nhiệt, giải độc, mát gan, từ đó điều trị mụn từ bên trong.
Đặc biệt hàm lượng chất khoáng và vitamin Antibio có trong lá cây mã đề còn giúp cho da trở nên sáng mịn, phục hồi, lành sẹo và sáng hồng từ bên trong. Nếu gặp phải tình trạng mụn thâm, hay nám da hoặc các bệnh về viêm da cơ địa có thể giã nát lá cây đắp lên mặt. Tình trạng da mụn thâm sẽ cải thiện đáng kể. Ngoài ra, có thể kết hợp phương pháp sử dụng chuối xanh để đem lại hiệu quả trị nám da cực kỳ hiệu quả..
Dùng cây mã đề chữa viêm đường tiết niệu
Mã đề hỗ trợ điều trị liên quan đến bệnh thận mang lại hiệu quả cao
Cả bông mã đề và râu ngô đều có tác dụng chữa viêm đường tiết niệu, bài thuốc cụ thể như sau:
Chuẩn bị: 30g cây mã đề và râu ngô.
Cách làm: Đem toàn bộ nguyên vật liệu trên cho vào nồi đun sôi với 200ml nước. Sau đó cho ra bát rồi sử dụng vào thời điểm trước bữa ăn chính. Kiên trì thực hiện trong vòng một thời gian sẽ cải thiện tình trạng viêm đường tiết niệu vô cùng hiệu quả.
Cây mã hỗ trợ chữa sỏi thận
Theo Đông Y, cây mã đề có vị ngọt thanh, tính hàn tác dụng bổ khí huyết, tá sỏi, thanh nhiệt rất hiệu quả. Trong việc chữa trị sỏi thận loại cây này có thể được sử dụng như một thảo dược đơn lẻ hay có thể kết hợp chung với các loại thảo dược khác để mang lại kết quả chữa trị tốt hơn cũng như bồi bổ cơ thể hơn.
Đối với những bệnh nhân có sỏi trong thận, khi sỏi phát triển lớn sẽ gây ra những triệu chứng như tiểu rắt, tiểu khó, tiểu buốt, nước tiểu sậm màu…khi đó mọi người có thể áp dụng một số bài thuốc sau:
Bài thuốc 1: Lá cây mã đề rửa sạch và đem phơi khô. Dùng 16g mã đề, 20 thạch cao, bạch truật 12g, quế chi, cam thảo 6g đem sắc uống hàng ngày uống thay nước.
Bài thuốc 2: Mã đề 30g, ý dĩ 20g, trạch tả 25g, cam thảo 6g đem sắc đều và uống hàng ngày.
Mặc dù, cây thuốc mã đề là dược liệu khá lành tính. Nhưng để sử dụng hiệu quả nhất, an toàn nhất, cần lưu ý những điểm sau: Phụ nữ mang thai hay cho con bú cần cẩn trọng khi sử dụng. Để mang đến an toàn nhất, hãy nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Trẻ em dưới 3 tuổi không được dùng thảo dược này. Vì tác dụng lợi tiểu, người thận yếu hay đi tiểu nhiều vào đêm thì cần cân nhắc trước khi sử dụng. Đồng thời, không nên dùng vào buổi tối, sử dụng với liều lượng ít hơn người bình thường.Không tự ý thêm các dược liệu khác để tránh tạo chất độc, làm giảm tác dụng thuốc.Trong quá trình sử dụng cây thuốc mã đề, người dùng không nên sử dụng bia rượu, kiêng đồ nóng, cà phê, chất kích thích, thuốc lá.
Yên Thư
