Thiên nhiên ưu ái ban tặng cho núi rừng Tây bắc những nguyên liệu độc đáo giúp các món ăn mang nét đặc trưng riêng không thể nhầm lẫn với bất cứ nơi nào khác. Trong đó phải kể đến mắc mật là một trong những gia vị quen thuộc được người dân sử dụng trong các món ăn hàng ngày. Hương vị của quả mắc mật tạo nên một nét đặc trưng cho món ăn mà không một gia vị nào làm được..

Giới thiệu về cây mắc mật

Mắc mật hay còn gọi là quả hồng bì núi thuộc loại thân gỗ, có độ cao từ 3 đến 7m. Mắc mật mọc nhiều trên núi đá vôi và thường ra hoa vào tháng 3 đến tháng 6 và kết trái vào độ tháng 7, tháng 9 hàng năm.

Cành mắc mật khi non có màu xanh nhạt, có long ở dạng mềm, mịn, nhẵn về phía sau, lá thuộc dạng lá kép lông chim, có răng cưa nhỏ ở mép lá. Quả mắc mật khi non có màu xanh, đến khi chín thì chuyển sang màu trắng trong, nhẵn bong, có chứa tinh dầu.

Cây mắc mật có nhiều công dụng, không chỉ là một gia vị trong ẩm thực mà còn là một bài thuốc trong đông y như chữa các bệnh về gan, kích thích hệ tiêu hóa…Quả mắc mật khơi phô, xay nhỏ cho vào các lọ kín dùng làm gia vị quanh năm.

Cách sử dụng mắc mật

Trong lá và quả Mắc mật có chứa nhiều tinh dầu và hàm lượng vitamin C, can xi và sắt bởi vậy nó được chế biến thành sản phẩm chức năng hỗ trợ cho sức khỏe con người.

Không chỉ thế, mắc mật còn được sử dụng như một gia vị trong các món ăn bởi mắc mật có hương thơm nồng, bùi bùi và có vị hơi cay khiến cho món ăn trở nên đậm đà và vô cùng hấp dẫn.

Một số món ăn đặc trưng từ lá mắc mật: Thịt nướng lá mắc mật; Lợn quay mắc mật; Vịt quay mắc mật; Măng tươi xào lá mắc mật....

Thịt lợn nướng lá mác mật

Để làm món thịt lợn nướng mắc mật thì trước tiên thịt lợn đem rửa sạch, để cho thật khô đem ướp với nước mắm, mì chính, hung lìu và nước của lá mắc mật, để cho thịt thật ngấm gia vị rồi đem nướng trên than hồng cho đến khi miếng thịt chuyển sang màu vàng đậm, dậy mùi thơm là chín.

Măng tươi xào lá mác mật

Măng tươi xào lá mắc mật là một món ăn đặc trưng của người Lạng Sơn, đặc biệt là măng đắng đầu mùa mà đem xào với lá mắc mật thì ngon quên sầu luôn.

Măng đem tước nhỏ, xào lửa to cho đến khi măng hơi xém cạnh thì cho lá mắc mật vào đảo đều, nêm gia vị cho vừa ăn thì bắc xuống, món này ăn khi còn nóng thì mới ngon, vị đắng của măng hòa cùng vị thơm thơm của lá mắc mật thật hấp dẫn.

Lợn quay lá mắc mật

Lợn quay lá mắc mật là một trong những món ăn đặc trưng và nổi tiếng của người Lạng Sơn với hương vị đặc trưng mà không nơi đâu có được.

Lợn quay được lựa chọn phải là lợn sữa thì mới thơm và ngon. Lợn được làm sạch, để nguyên con rồi dùng một cây tre nhọn xuyên qua lợn theo chiều dọc từ đầu đến đuôi lợn, dùng một chiếc dây buộc qua sống lưng lợn để cố định vị trí, không để lợn bị xê dịch.

Lá mắc mật đem xào cùng các gia vị khác như mắm, muối, mì chính cho thật ngấm rồi đem tất cả cho vào bụng lợn, dùng chỉ khâu bụng lại để khi quay giữ được nguyên hương vị và để hỗn hợp này ngấm thật đều vào thịt.

Thịt lợn quay trong vòng khoảng từ 1 đến 4 tiếng tùy thuộc vào lợn to hay nhỏ, trở lợn thật đều tay, thỉnh thoảng phết mật ong lên da lợn để khi chin thịt lợn không bị khô mà lại có mùi thơm, quay cho đến khi da lợn chuyển sang màu vàng ruộm, đẹp mắt là đã chin, thịt lợn quay phải ăn khi nóng thì mới ngon, đặc biệt là món lợn quay mắc mật vừa thơm, ngon mà lại hoàn toàn không bị béo.

Vịt quay lá mắc mật

Để làm món vịt quay lá mắc mật thơm ngon, hấp dẫn trước tiên phải chuẩn bị vịt không được quá béo cũng không được quá gầy mà nên chọn những con vịt cỏ thì thịt sẽ, thơm chứ không bị tanh như các loại vịt nuôi tăng trọng.

Lá và quả mắc mật đem giã thật nhỏ, trộn cùng các loại gia vị như mắm, muối, mì chính thật đều rồi cho vào bụng vịt, dùng chỉ khâu bụng vịt lại để gia vị ngấm vào vịt, đem vịt quay đều trên bếp than hồng, phết thêm mật ong lên trên bề mặt của da vịt để khi chin có màu vàng đẹp.

Vịt quay lá mắc mật có mùi thơm đặc trưng, da giòn, thịt ngọt đậm ăn kèm với bún hoặc cơm nóng đều rất ngon. Đây là một đặc sản nổi tiếng của Lạng Sơn luôn khiến thực khách “ lưu luyến”.

Ngoài ra, lá mắc mật còn được sử dụng rất nhiều trong các món ăn khác như chân giò heo hầm lá mắc mật, chim bồ câu nướng lá mắc mật, măng ớt ngâm mắc mật…đều rất thơm ngon và hấp dẫn./.