| Nông sản Việt giữ vững đà tăng, tiến gần mục tiêu 65 tỷ USD Nông sản Việt bứt phá nhờ tiềm năng thị trường Halal Xuất khẩu nông lâm thủy sản khởi sắc, thủy sản đối diện thách thức |
 |
| Một số mặt hàng như cà phê, hạt điều tăng trưởng mạnh, nhưng gạo và rau quả lại sụt giảm. |
Gia tăng rào cản xuất khẩu và những thách thức hiện hữu
Trong bối cảnh thị trường nhập khẩu ngày càng đòi hỏi khắt khe, cuối tháng 8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 150/CĐ-TTg về việc tăng cường truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và uy tín sản phẩm nông, lâm, thủy sản xuất khẩu. Đây là chỉ đạo quyết liệt nhằm duy trì đà tăng trưởng và mở rộng thị trường. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tám tháng qua, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 45,37 tỷ đô-la, tăng 12% so với cùng kỳ. Một số mặt hàng như cà phê, hạt điều tăng trưởng mạnh, nhưng gạo và rau quả lại sụt giảm.
Ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh: “Việc gia tăng các quy định về kiểm dịch, kiểm soát an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ của các thị trường nhập khẩu là yếu tố quan trọng, tác động trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản cả nước. Trong khi đó, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc nông sản tại các địa phương vẫn còn gặp nhiều rào cản và thách thức.”
Thực tế, nhiều địa phương vẫn gặp khó trong quản lý mã số vùng trồng. Tại Lâm Đồng, tính đến hết tháng 7/2025, kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hơn 600 triệu đô-la. Riêng thanh long, địa phương được cấp 587 mã số vùng trồng với diện tích 25.981ha và 268 mã số cơ sở đóng gói. Với sầu riêng, Lâm Đồng có diện tích lớn nhất cả nước và thời gian thu hoạch trải đều trong năm, song việc sử dụng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói chưa chặt chẽ, ảnh hưởng lớn đến chất lượng xuất khẩu, thậm chí có nguy cơ bị Trung Quốc cảnh báo và đóng mã số.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hoàng Phúc cho biết: “Một số hộ dân, hợp tác xã chưa hiểu đúng tầm quan trọng của nhật ký sản xuất dẫn đến việc ghi chép, cập nhật canh tác mang tính đối phó, chưa phản ánh thực tế sản xuất, từ đó gây khó khăn trong việc xác định nguồn gốc các loại hóa chất tồn dư trên sản phẩm (nếu có).”
Ông Nguyễn Hoàng Phúc cũng nêu thêm: “Việc giám sát các doanh nghiệp đã được ủy quyền mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là các doanh nghiệp được ủy quyền xuất khẩu ở ngoài tỉnh. Do đó, Sở kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành thông tư quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để bảo đảm minh bạch xuất xứ sản phẩm vùng trồng, tránh trường hợp gian lận sử dụng mã số vùng trồng của tỉnh này dán lên hàng hóa cho các tỉnh khác.”
Không chỉ Lâm Đồng, An Giang cũng ghi nhận nhiều vấn đề. Trong sáu tháng đầu năm 2025, tỉnh cấp mới 105 mã số vùng trồng với 4.738ha, nâng tổng số mã số lên 1.280, trong đó có 712 mã số phục vụ xuất khẩu. Tuy nhiên, 229 mã số đã được giám sát và 13 mã số với diện tích hơn 141ha bị thu hồi vì vi phạm quy định, sử dụng sai mục đích, tập trung ở sản phẩm xoài và sầu riêng.
Công điện 150/CĐ-TTg nhấn mạnh yêu cầu các địa phương phải triển khai ngay biện pháp ngăn chặn, xử lý vi phạm về dư lượng hóa chất. Trong chuỗi thủy sản, các cơ sở sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh thuốc thú y thủy sản vi phạm phải bị xử lý nghiêm. Với chuỗi trồng trọt, việc sử dụng hóa chất ngoài danh mục hoặc không tuân thủ yêu cầu nước nhập khẩu sẽ bị xử lý dứt điểm.
Giải pháp tăng cường quản trị để giữ thị trường bền vững
 |
| Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, quản lý chặt chẽ mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói không chỉ là yêu cầu hành chính, mà còn là yếu tố cốt lõi để bảo đảm chất lượng, uy tín và thương hiệu quốc gia. |
Thực tế cho thấy, khi các thị trường nhập khẩu ngày càng nâng tiêu chuẩn, Việt Nam buộc phải xây dựng hệ thống quản lý minh bạch và kiểm soát đồng bộ từ sản xuất đến xuất khẩu. Trong năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao ban hành quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi sản xuất trồng trọt và chăn nuôi, tập trung vào giám sát thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh và phụ gia thực phẩm. Đây được xem là bước đi then chốt để giải quyết tình trạng mất kiểm soát trong sử dụng hóa chất.
Từ góc độ thị trường quốc tế, ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc cho biết: “Thời gian qua, cơ quan chức năng Trung Quốc gia tăng kiểm tra thực tế các cơ sở/doanh nghiệp sản xuất thực phẩm nước ngoài xuất khẩu vào Trung Quốc; áp dụng chế tài mạnh mẽ đối với các doanh nghiệp vi phạm quy định an toàn thực phẩm như tạm dừng nhập khẩu... Việt Nam là một trong các đối tác cung ứng nông, thủy sản lớn cho thị trường Trung Quốc, song cũng có tỷ lệ hàng nông sản thực phẩm nằm trong số các quốc gia/vùng lãnh thổ bị cảnh báo nhiều.”
Ông Nông Đức Lai nhấn mạnh rằng doanh nghiệp Việt Nam phải kiểm soát toàn diện từ nuôi trồng, chế biến, bảo quản đến xuất khẩu, bảo đảm có thể truy xuất ở bất kỳ công đoạn nào. Đây chính là yêu cầu để tránh bị áp dụng chế tài. Đại diện Thương vụ Việt Nam tại Mỹ cũng chỉ rõ, thị trường này đang gia tăng yêu cầu kỹ thuật đối với chất lượng và yếu tố bền vững. Muốn duy trì kim ngạch, doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng thương hiệu dựa trên minh bạch truy xuất nguồn gốc, kiểm soát dư lượng hóa chất và thể hiện trách nhiệm với sức khỏe con người, động thực vật và môi trường.
Song song đó, việc liên kết trong nước cũng rất cần thiết. Khi các doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân cùng hợp tác hình thành hệ sinh thái bền vững, hàng nông sản Việt Nam mới có thể duy trì được vị thế trên thị trường toàn cầu. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, quản lý chặt chẽ mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói không chỉ là yêu cầu hành chính, mà còn là yếu tố cốt lõi để bảo đảm chất lượng, uy tín và thương hiệu quốc gia. Siết quản lý để giữ niềm tin thị trường chính là chìa khóa giúp nông sản Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới.
