Mới đây, Saigon Innovation Hub (thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) và công ty TNHH Vang vọng trống chầu phối hợp tổ chức Chương trình ra mắt và trình diễn Echoing Drum Show | Vang Vọng Trống Chầu – The Art of Hat Boi. Đây là một trong những dự án khởi nghiệp du lịch do Saigon Innovation Hub bảo trợ và ươm mầm, hướng đến tầm nhìn xây dựng những sản phẩm du lịch đổi mới và truyền tải chất liệu văn hoá Việt Nam một cách sáng tạo cho du khách.
Echoing Drum Show | Vang Vọng Trống Chầu thể nghiệm các sô diễn lấy chất liệu từ văn hóa và diễn xướng Nam bộ trong diện mạo mới của sân khấu hiện đại. Chương trình đầu tiên với chủ đề The Art Of Hat Boi – Nghệ thuật hát bội có thời lượng 60 phút giới thiệu những trầm tích văn hóa đặc sắc của vùng đất Nam bộ như diễn xướng dân gian, văn hóa đình làng Nam bộ và những đặc trưng nghệ thuật của bộ môn nghệ thuật lâu đời hát bội trên nền tảng kỹ thuật sân khấu hiện đại. Show diễn do các nghệ sỹ hát bội chuyên nghiệp biểu diễn.
Du lịch văn hóa là hướng đi mới cho Việt Nam bên cạnh danh lam thắng cảnh có sẵn
Với sự phát triển vũ bão của nhiều loại hình giải trí mới, bạn trẻ ngày nay có nhiều sự lựa chọn hơn để nuôi dưỡng tinh thần, những môn nghệ thuật truyền thống như hát bội dần lui về bức rèm nhung của quá khứ. Nhiều nhà hát, nghệ sĩ đã có kế hoạch làm mới hát bội nhưng không mấy thành công.
Là một người trẻ tìm hiểu văn hóa Việt, anh Phan Khắc Huy hiểu được giới trẻ cần gì và dân gian có gì. Anh đã bắt đầu nhiều dự án về lịch sử, văn hóa từ năm 2013, tổ chức các buổi hội thảo, nói chuyện, triển lãm,... thu hút được sự quan tâm của những người đồng trang lứa.
Có hơn 10 năm tìm hiểu, nghiên cứu và nhận được sự giúp đỡ của nhiều nghệ sĩ, nghệ nhân lão thành của lĩnh vực hát bội Phan Khắc Huy và những người bạn đã mạnh dạn ra mắt "Vang vọng trống chầu". NSƯT Ngọc Khanh, người thầy của nhóm bạn trẻ say mê hát bội này, đánh giá: "Họ đau đáu một cách gìn giữ, bảo tồn hát bội nhưng không đóng khung mà phải hòa vào đời sống giới trẻ".
Phan Khắc Huy đã từng tổ chức lớp học "Đường đến hát bội" nhiều năm qua, nguồn lực diễn viên trẻ của lớp này đã đến lúc được sử dụng. Hầu hết họ hòa quyện niềm đam mê vào chương trình biểu diễn, giới thiệu đến khán giả trẻ cùng trang lứa những nét đẹp của hát bội.
Là một trong những dự án khởi nghiệp với mong muốn đưa hát bội đến với công chúng trẻ và du khách, chương trình này (do Saigon Innovation Hub bảo trợ và ươm mầm) hướng đến tầm nhìn xây dựng những sản phẩm du lịch đổi mới, trước hết thu hút được giới trẻ tại TP HCM với mục đích truyền tải chất liệu văn hóa Việt một cách sáng tạo.
Anh Phan Khắc Huy nhà sáng lập dự án “Vang vọng Trống chầu”
Ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Saigon Innovation Hub - đơn vị đầu tư cho dự án này, bày tỏ: "Khi làm việc với các bạn ở dự án "Vang vọng trống chầu", tôi nhận được nhiều cảm xúc. Trong đó, không chỉ có yếu tố cảm xúc về giá trị Việt mà còn đặt ra vấn đề nếu chúng ta đi xa hơn thì giá trị đó phải tiến hóa theo kênh quốc tế. Các bạn đã đưa vào hát bội tính hiện đại, có khát vọng từng bước đưa công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo để tạo dựng ra không gian có thể đi vào hệ thống giáo dục của Việt Nam".
Bên cạnh những vở diễn trên sân khấu, dự án “Vang vọng trống chầu” còn phát triển một nhánh song song, sử dụng công nghệ hoàn toàn. Anh Huy bật mí cách làm này sẽ giúp người trẻ tiếp cận được với hát bội từ chính lòng bàn tay.
Thời gian sắp tới, nhóm sẽ phát triển phần mềm tích hợp trí tuệ nhân tạo để tương tác với vở diễn. Khán giả dùng điện thoại và đưa vào mặt diễn viên, phần mềm sẽ tự xác định nhân vật và hiện thông tin về tính cách, hoàn cảnh, bối cảnh và những thứ liên quan tới nhân vật trong vở diễn.
Trí tuệ nhân tạo được tích hợp trong ứng dụng sẽ được học về các vở kịch, diễn viên, chẳng hạn lớp hóa trang trên mặt là đặc trưng của nhân vật nào, để nhanh chóng đưa ra kết quả chính xác khi người dùng có yêu cầu. AI cũng được sử dụng để phát triển nội dung của app.
Startup đưa giá trị hiện đại giao thoa với truyền thống nhằm đưa người trẻ đến gần hơn với hát bội
Bằng cách làm này, khán giả và khách du lịch có thể chủ động tìm hiểu về hát bội, thay vì vô tình đến sân khấu và theo dõi một cách bị động, không hứng thú vì mù tịt về thông tin, không biết mình đang xem gì.
Đại diện SIHUB nhận định, startup đã sáng tạo đưa tính hiện đại vào hát bội truyền thống, từng bước đưa công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo để tạo dựng ra không gian có thể đi vào hệ thống giáo dục của Việt Nam. Dự án trước mắt có tiềm năng thu hút du khách nhưng về lâu dài mang giá trị giáo dục cho thế hệ sau.
Dự án khởi nghiệp du lịch của anh Khắc Huy hiện đang nhận được nhiều sự bảo trợ từ các tổ chức về văn hóa, công nghệ và du lịch vì tiềm năng lớn. Nhóm hiện tại đang phát triển ứng dụng của mình, phát hành sách ảnh về hát bội, mở lớp học hát bội cho người trẻ có đam mê, cũng như tổ chức nhiều buổi diễn hơn trong thời gian sắp tới.
Chèo và hát bội là hai loại hình nghệ thuật diễn xướng lâu đời nhất trong lịch sử sân khấu Việt Nam. Giáo sư Hoàng Châu Ký trong Sơ thảo lịch sử nghệ thuật tuồng ước đoán sân khấu hát bội được hình thành vào thời Lê mạt (khoảng giữa thế kỷ XVI, XVII), thịnh trong các thế kỷ XVII, XVIII cùng với sự mở rộng và phát triển của xứ Đàng trong.
Thời Nguyễn và nhất là dưới triều Nguyễn, hát bội được xem là loại hình nghệ thuật quan trọng bấc nhất. Nam bộ là địa phương tạo nhiều dấu ấn trong sự phát triển nghệ thuật hát bội, với đóng góp lớn lao của Tả quân Lê Văn Duyệt, Tổng trấn Gia Định, đã tạo điều kiện cho sân khấu hát bội được phổ biến. Ở Nam bộ, trước khi cải lương ra đời, hát bội là loại hình diễn xướng thu hút sự quan tâm của nhiều tầng lớp nhân dân. Ngày nay, hát bội dù đã không còn thịnh đạt, vẫn được bảo lưu nghiêm cẩn trong sinh hoạt tín ngưỡng đình-miếu dân gian Nam bộ.
Khánh Hòa
