Doanh nghiệp Việt rộng cửa vào Nhật Bản

Tiềm năng lớn nhưng rào cản không nhỏ

Các loại trái cây bày bán tại siêu thị Nhật Bản với yêu cầu cao về chất lượng, bao bì và truy xuất nguồn gốc – thách thức không nhỏ cho hàng nông sản Việt.

Thị trường Nhật Bản hiện là điểm đến xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn thứ ba của Việt Nam, chiếm gần 7% tổng kim ngạch toàn ngành, với giá trị xuất khẩu năm 2024 vượt mức 4 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng trung bình đạt trên 6%/năm suốt một thập kỷ qua cho thấy sức hấp dẫn bền vững từ thị trường này.

Từ gạo thơm ST25, ST24 đến trái cây tươi, trái cây sấy và cà phê rang xay, nhiều sản phẩm Việt đã có mặt trên kệ các chuỗi siêu thị lớn và nền tảng thương mại điện tử tại Nhật. Riêng mặt hàng gạo đang ghi nhận tăng trưởng ngoạn mục. Năm 2024, lượng gạo nhập khẩu từ Việt Nam tăng gấp gần 10 lần so với năm 2023. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, lượng xuất khẩu gạo đã vượt tổng sản lượng của cả năm trước.

Bên cạnh gạo, các loại trái cây như vải, xoài, nhãn, thanh long cũng được người tiêu dùng Nhật Bản đón nhận tích cực. Đáng chú ý, mùa vải năm 2025 chứng kiến doanh nghiệp Việt xuất khẩu hơn 100 tấn ngay từ đầu vụ, dự kiến cả mùa đạt 200 tấn. Không chỉ hiện diện trong siêu thị, vải tươi Việt Nam còn được phân phối qua mạng xã hội và nền tảng số tại Nhật.

Tuy nhiên, thị trường Nhật Bản nổi tiếng với những yêu cầu khắt khe. Khoảng 70% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao hơn nếu sản phẩm có chứng nhận rõ ràng và bao bì thể hiện truy xuất nguồn gốc minh bạch. Ngoài yếu tố chất lượng, tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, doanh nghiệp Việt còn phải đối mặt với yêu cầu nghiêm ngặt về hồ sơ, thủ tục bằng song ngữ, và phải mất từ 6–12 tháng để hoàn tất toàn bộ tiêu chuẩn.

Rào cản kỹ thuật chưa phải tất cả. Nhật Bản có chính sách bảo hộ mạnh mẽ, đặc biệt là đối với mặt hàng gạo với thuế suất lên đến 778%. Cùng với đó là cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Ấn Độ, Pakistan, Đài Loan và nhiều nước đã có FTA với Nhật. Hơn nữa, yếu tố đúng hạn trong giao hàng được các nhà nhập khẩu Nhật đánh giá rất cao, ảnh hưởng trực tiếp đến việc duy trì hợp đồng lâu dài.

Cần đầu tư bài bản và chiến lược dài hạn

Doanh nghiệp Việt giới thiệu trái cây chế biến tại hội chợ nông sản ở Nhật Bản – bước đi chiến lược để gia tăng giá trị và chinh phục thị trường cao cấp.

Trước những yêu cầu khắt khe nhưng đầy tiềm năng từ thị trường Nhật Bản, việc xây dựng chiến lược bài bản là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt khẳng định vị thế. Theo Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, cần thay đổi tư duy cạnh tranh về giá sang nâng cao giá trị sản phẩm. Cụ thể, nên đẩy mạnh chế biến sâu – như trái cây sấy có giá trị cao gấp 2–3 lần hàng tươi, hoặc sử dụng bao bì thân thiện môi trường kèm mã truy xuất minh bạch.

Các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, RCEP và VJEPA đã xóa bỏ hoặc giảm hơn 90% dòng thuế, nhưng cơ hội này chỉ có thể phát huy nếu doanh nghiệp chuẩn hóa toàn bộ chuỗi sản xuất và cung ứng – từ vùng nguyên liệu, chế biến đến bao bì, logistics.

Thương vụ cũng đưa ra loạt khuyến nghị nhằm hỗ trợ doanh nghiệp thâm nhập thị trường. Trước tiên là đầu tư công nghệ, nâng cấp dây chuyền sản xuất, cải tiến mẫu mã phù hợp với thị hiếu sở tại. Bao bì cần đơn giản nhưng đủ thông tin, thể hiện xuất xứ rõ ràng, đặc biệt với nhóm sản phẩm theo mùa như trái cây tươi. Doanh nghiệp cũng nên nghiên cứu kỹ quy trình bảo quản sau thu hoạch để đảm bảo hình thức và chất lượng đến tay người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, từ việc tham gia hội chợ, triển lãm quốc tế tại Nhật Bản đến phối hợp với các hiệp hội ngành hàng và địa phương. Đây là cách tiếp cận hiệu quả nhất để giới thiệu sản phẩm tới đối tác tiềm năng. Mở rộng hợp tác với các nhà phân phối Nhật Bản cũng là giải pháp thiết thực để từng bước tham gia chuỗi cung ứng nội địa.

Đặc biệt, yếu tố con người và công nghệ số cần được đặt vào trọng tâm. Doanh nghiệp phải sẵn sàng đầu tư vào nhân lực chất lượng cao, tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản trị, truy xuất và sản xuất để nâng cao hiệu quả, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Thời gian qua, Thương vụ Việt Nam tại Nhật đã chủ động tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ, như khu gian hàng Việt tại các sự kiện lớn, hỗ trợ kết nối tại Lễ hội Việt Nam ở Tokyo hay các tuần hàng tại chuỗi AEON. Với mặt hàng mùa vụ như vải, Thương vụ đã làm việc sớm với các đối tác từ quý II để lên kế hoạch nhập khẩu kịp thời. Với mặt hàng gạo, trong bối cảnh giá tại Nhật tăng mạnh, Thương vụ nhanh chóng kết nối nguồn cung đáp ứng chuẩn mực thị trường.

Theo ông Tạ Đức Minh – Tham tán Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, đây chính là “thời điểm vàng” để doanh nghiệp Việt đầu tư nghiêm túc, chuẩn hóa sản xuất, chế biến và xúc tiến thương hiệu tại thị trường Nhật. Nếu nắm bắt tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng cao thị phần và vị thế tại một trong những thị trường khó tính nhưng ổn định và giàu tiềm năng nhất thế giới.

Xây thương hiệu từ nội lực và khát vọng phụng sự

Hàng Việt mở rộng cánh cửa vào Á Âu

Phát triển Halal – đòn bẩy nâng tầm sản phẩm Việt

Thương mại điện tử Nhật mở lối cho hàng Việt