 |
| Làng H'Mông Pả Vi nhìn từ trên cao. |
Khám phá không gian kiến trúc văn hóa độc đáo giữa thung lũng
Nằm sâu trong một thung lũng rộng lớn và được bao bọc bởi những dãy núi đá tai mèo hùng vĩ, Làng Văn hóa Dân tộc Mông thôn Pả Vi (thường gọi là làng H'Mông Pả Vi) thuộc địa bàn xã Mèo Vạc, tỉnh Tuyên Quang (trước đây thuộc địa phận tỉnh Hà Giang cũ) đang trở thành biểu tượng mới của du lịch vùng cao. Vị trí địa lý đắc địa của ngôi làng là yếu tố tiên quyết tạo nên sức hút khó cưỡng đối với du khách thập phương. Vị trí của ngôi làng nằm ngay dưới chân đèo Mã Pí Lèng huyền thoại – một trong "tứ đại đỉnh đèo" hiểm trở và đẹp nhất Việt Nam, nằm trên cung đường Hạnh Phúc nối liền các điểm đến nổi tiếng.
Từ trên cao nhìn xuống, dòng sông Nho Quế xanh biếc uốn lượn như dải lụa mềm mại chảy giữa lòng núi, tạo nên phông nền thiên nhiên ngoạn mục cho toàn bộ không gian kiến trúc của làng. Khách du lịch muốn đến đây sẽ di chuyển khoảng 160km từ trung tâm thành phố Hà Giang cũ về phía Bắc, hoặc chỉ mất khoảng 4km nếu xuất phát từ trung tâm huyện Mèo Vạc. Điểm nhấn đặc biệt nhất khiến làng H'Mông Pả Vi được giới chuyên môn và du khách quốc tế chú ý chính là tư duy quy hoạch kiến trúc vô cùng độc đáo. Toàn bộ ngôi làng được lấy cảm hứng thiết kế từ hình ảnh bông hoa đào 5 cánh – một biểu tượng rực rỡ của mùa xuân nơi rẻo cao.
 |
| Vẻ đẹp bình dị của làng H'Mông Pả Vi. |
Trên tổng diện tích quy hoạch rộng hơn 46.000m2, làng được chia thành ba phân khu homestay chính, mô phỏng theo mô hình 3 bông hoa đào lớn. Cách bố trí các căn nhà theo khuôn viên hình lục giác tạo nên một không gian làng bản hiếm nơi nào có được. Các căn nhà được sắp xếp quây quần xung quanh, phần giữa là sân sinh hoạt cộng đồng rộng rãi. Đây là nơi diễn ra các hoạt động giao lưu văn hóa, biểu diễn văn nghệ, tái hiện sinh động các lễ nghi và phong tục tập quán truyền thống lâu đời của người H’Mông. Về chi tiết xây dựng, làng hiện có khoảng 30 căn nhà (mỗi khu gồm 10 căn) được dựng hoàn toàn theo kiến trúc truyền thống của đồng bào Mông.
Mỗi căn nhà đều sở hữu bộ khung gỗ bền vững, mái lợp ngói âm dương trầm mặc, tường đất trình tường dày dặn giúp đông ấm hè mát và hàng rào đá xếp tay bao quanh kiên cố. Dù vẻ ngoài trông có phần đơn sơ, không chú trọng vào các hoa văn cầu kỳ hay chi tiết rườm rà, nhưng tổng thể kiến trúc lại tạo nên cảm giác vô cùng chắc chắn, mộc mạc và đầy cuốn hút. Sự đồng nhất trong không gian kiến trúc nổi bật giữa núi rừng đại ngàn đã biến nơi đây thành một bức tranh nghệ thuật sắp đặt tài tình của con người giữa thiên nhiên. Vẻ đẹp của làng H'Mông Pả Vi biến đổi diệu kỳ theo từng mùa trong năm, khiến du khách mỗi lần ghé thăm đều có những cảm nhận mới mẻ.
Vào mùa xuân và mùa hè, ngôi làng được bao phủ bởi sắc xanh mướt mát của những nương ngô bạt ngàn, điểm xuyết là vẻ đẹp rực rỡ của các bụi cúc và hoa dại nhiều màu sắc. Bước sang mùa thu và mùa đông, cả không gian thung lũng như chìm trong sắc hồng lãng mạn của những cánh đồng hoa tam giác mạch trải dài, hay màu hồng rực rỡ kiêu sa của những cành đào rừng trong ngày giá lạnh. Nhiều du khách khi đặt chân đến đây đã không ngần ngại nhận xét rằng làng H'Mông Pả Vi đẹp tựa một bức tranh, vừa giữ được nét nguyên sơ hoang dã, vừa mang trong mình vẻ đẹp thơ mộng và trữ tình đặc trưng của vùng Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn.
Trải nghiệm mô hình du lịch cộng đồng bản sắc và hiệu quả
 |
| Một góc homestay trong ngôi làng. |
Làng H'Mông Pả Vi không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mà còn là hình mẫu tiêu biểu cho mô hình phát triển kinh tế dựa trên nền tảng văn hóa bản địa. Được xây dựng theo đề án làng văn hóa du lịch cộng đồng từ năm 2016 và chính thức đi vào khai thác du lịch từ năm 2019, đến nay ngôi làng đã chứng minh được tính hiệu quả vượt trội. Hiện tại, toàn làng có 19 hộ gia đình người dân tộc Mông trực tiếp tham gia vào mô hình kinh tế này. Họ đóng vai trò kép: vừa là chủ các homestay quản lý cơ sở vật chất, vừa là những người kể chuyện chân thực nhất, dẫn dắt du khách khám phá đời sống, phong tục và tập quán của dân tộc mình. Cách làm du lịch bài bản này đã giúp bảo tồn văn hóa một cách chủ động, biến di sản thành tài sản.
Hệ thống dịch vụ tại làng được đầu tư đa dạng để đáp ứng nhu cầu của nhiều phân khúc khách hàng. Nếu có dịp ghé thăm, du khách có thể lựa chọn tham quan trong ngày hoặc lưu trú qua đêm với hệ thống phòng ốc phong phú, từ phòng cộng đồng tập thể vui vẻ đến các phòng riêng tiện nghi, riêng tư. Mức giá dịch vụ dao động linh hoạt từ 500.000 đồng đến gần 2 triệu đồng mỗi đêm, tùy thuộc vào gói dịch vụ lựa chọn. Ngoài lưu trú, làng còn cung cấp trọn gói các dịch vụ ăn uống với những món đặc sản địa phương hấp dẫn, tổ chức biểu diễn văn nghệ dân gian, dịch vụ tắm lá thuốc thảo dược, ngâm chân thư giãn và nhiều trải nghiệm bản địa thú vị khác.
 |
| Trả nghiệm cuộc sống của người H'Mông tại làng. |
Những con số thống kê kinh doanh ấn tượng là minh chứng rõ nét nhất cho sức hút của mô hình này. Theo thống kê sơ bộ, chỉ trong 9 tháng đầu năm nay, làng H'Mông Pả Vi đã đón gần 60.000 lượt khách tham quan và lưu trú. Ước tính tổng doanh thu từ hoạt động du lịch đạt con số 28 tỷ đồng. Ghi nhận những nỗ lực đó, vừa qua Cục Du lịch Quốc gia đã chính thức bình chọn làng H'Mông Pả Vi là một trong những điểm du lịch cộng đồng tốt nhất Việt Nam năm 2025. Thậm chí, nhiều ý kiến còn so sánh vị thế của làng ngang hàng với Lô Lô Chải – nơi từng được mệnh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới”, khẳng định vị thế của du lịch Tuyên Quang trên bản đồ quốc tế.
Để có một hành trình trọn vẹn đến "ngôi làng lục giác" này, du khách cần nắm rõ thông tin di chuyển và thời điểm lý tưởng. Từ Hà Nội, du khách có thể đi xe khách hoặc limousine từ các bến xe Mỹ Đình, Gia Lâm, Lương Yên, Yên Nghĩa (đặt vé qua Traveloka để có giá ưu đãi) với thời gian di chuyển khoảng 6-7 tiếng đến thành phố Hà Giang. Từ đây, mất thêm hơn 4 giờ để đến làng theo hai tuyến đường chính: Tuyến 1 đi qua đường Nguyễn Trãi, rẽ vào Quốc lộ 4C; hoặc Tuyến 2 đi qua Quốc lộ 34 rồi rẽ vào Quốc lộ 4C. Khách từ miền Nam nên bay ra Hà Nội rồi nối chuyến xe lên Hà Giang.
Thời điểm vàng để ghé thăm là từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau. Tháng 9-10 là mùa lúa chín vàng óng ả trên ruộng bậc thang cùng tiết trời khô ráo. Tháng 11 đến tháng 1 năm sau là mùa hoa tam giác mạch phủ tím cả vùng trời. Đặc biệt, tháng 2-3 là mùa hoa mơ, hoa mận nở trắng rừng. Nếu may mắn đến vào dịp Tết Nguyên Đán của người H'Mông (thường sớm hơn Tết âm lịch 1 tháng), du khách sẽ được hòa mình vào không khí lễ hội rộn ràng với tiếng khèn, tiếng hát giao duyên và trò chơi ném pao đặc sắc. Với mô hình phát triển hài hòa giữa bảo tồn và khai thác, làng H'Mông Pả Vi chắc chắn là điểm đến xanh không thể bỏ qua.
