| Nông sản Việt vươn xa: Cuộc chiến giảm giá thành từ gốc rễ Xuất khẩu sầu riêng khởi sắc mở ra cơ hội cho nông sản Việt Thị trường châu Phi: Cơ hội mở cho nông sản Việt |
 |
| Thứ trưởng Bộ NN&MT Hoàng Trung (giữa) tham quan các công nghệ giúp giảm phát thải trong trồng trọt - Ảnh: Nguyên Huân |
Áp lực giảm phát thải trong sản xuất trồng trọt ngày càng cấp bách
Theo số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 do Viện Môi trường Nông nghiệp thực hiện, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đã đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương (CO₂tđ), gần gấp đôi so với năm 2010. Trong đó, riêng ngành nông nghiệp chiếm 116,51 triệu tấn CO₂tđ – một con số đáng báo động, nhất là khi xu hướng biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét và khắc nghiệt.
Đáng chú ý, hoạt động trồng trọt – bao gồm canh tác lúa, cây trồng chủ lực và đốt phế phụ phẩm ngoài đồng – là nguồn phát thải chính trong ngành nông nghiệp, chiếm tới 80% lượng phát thải toàn ngành. Tình trạng này chủ yếu đến từ khí CH₄ phát sinh trong sản xuất lúa nước theo phương thức ngập nước liên tục, sử dụng phân bón chưa hiệu quả và thiếu giải pháp xử lý rơm rạ sau thu hoạch.
Thực trạng trên đã thôi thúc ngành nông nghiệp phải chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng phát thải thấp. Tại Hội nghị tham vấn cho Dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2030”, tổ chức ngày 30/7 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhận định: Việc thay đổi phương thức canh tác theo hướng bền vững, linh hoạt và ít phát thải không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết của toàn ngành.
Để hướng tới nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên, nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng Dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải cho giai đoạn 2025–2030. Mục tiêu là định hình một chiến lược quốc gia giúp ngành trồng trọt chuyển mình thành lĩnh vực sản xuất phát thải thấp, bền vững và có trách nhiệm với môi trường.
Giải pháp giảm phát thải giúp nâng tầm thương hiệu nông sản
 |
| Trồng trọt giảm phát thải mang lại nhiều lợi ích về kinh tế, xã hội. |
Theo nội dung dự thảo, việc chuyển đổi mô hình trồng trọt theo hướng giảm phát thải sẽ mang lại nhiều lợi ích cả về kinh tế lẫn môi trường. Các giải pháp kỹ thuật như tưới ngập khô xen kẽ, quản lý phân bón hợp lý, sử dụng vật tư đầu vào có nguồn gốc sinh học không chỉ giúp cắt giảm 5–15% chi phí canh tác mà còn góp phần đáng kể trong giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt với các cây như lúa, cà phê, mía.
Cũng theo Dự thảo, nếu áp dụng hiệu quả, tổng lượng khí CO₂ tương đương có thể giảm từ 8 đến 11 triệu tấn mỗi năm. Không dừng lại ở chỉ số môi trường, định hướng này còn giúp cải tạo đất, giảm thiểu suy thoái tài nguyên và ô nhiễm do đốt phế phụ phẩm. Quan trọng hơn, mô hình này tạo điều kiện nâng cao thu nhập cho nông dân, ổn định sinh kế, và mở rộng cơ hội việc làm cho phụ nữ và người trẻ ở nông thôn.
Từ góc độ thị trường, các sản phẩm nông nghiệp được sản xuất theo quy trình giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon và đạt chứng nhận môi trường sẽ có lợi thế lớn khi tiếp cận các thị trường giá trị cao như EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ… với mức giá bán cao hơn từ 10 đến 25% so với sản phẩm thông thường.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đề xuất hai phương án thực hiện đề án. Phương án một tập trung vào 5 loại cây trồng chủ lực gồm lúa, sắn, cà phê, chuối và mía, triển khai trên phạm vi toàn quốc. Phương án hai có phạm vi rộng hơn, triển khai từ năm 2025 đến 2035 với các cây trồng trong toàn ngành trồng trọt, đồng thời có sự tham gia của các đối tác quốc tế.
Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh, nếu có định hướng đúng và được triển khai bài bản, các giải pháp kỹ thuật giảm phát thải hoàn toàn có thể áp dụng trên quy mô lớn và xuống tới từng nông hộ. Ông yêu cầu Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật – đơn vị chủ trì soạn thảo – khẩn trương tiếp thu ý kiến góp ý, hoàn thiện dự thảo trong tháng 8/2025 để sớm đưa vào triển khai thực tế.
| Dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2030” đặt ra 7 mục tiêu cụ thể, bao gồm: 1.Phấn đấu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm 30% tổng lượng phát thải khí metan, giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020 đóng góp cho NDC, thông qua áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng. 2. Xây dựng và phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm của ngành hàng trồng trọt. 3. Tổ chức triển khai ít nhất 15 mô hình sản xuất giảm phát thải tại các vùng sinh thái, có khả năng nhân rộng; thí điểm ít nhất 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon đáp ứng được yêu cầu của các tổ chức quốc tế. 4. Xây dựng và ban hành ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực. 5. Hình thành cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt (theo cây trồng, vùng sinh thái) kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia. 6. Tổ chức đào tạo, tập huấn về kỹ thuật, chính sách, nhận thức chung và công cụ đo phát thải cho tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân, doanh nghiệp trên toàn quốc. 7. Xây dựng ít nhất 5 bộ tài liệu truyền thông, phổ biến kiến thức, thúc đẩy chuyển đổi hành vi sản xuất của nông dân theo hướng giảm phát thải. |
