Tại Việt Nam, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm vẫn còn khá khiêm tốn
Theo đại diện Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, từ lâu các thị trường nhập khẩu khó tính đã có những yêu cầu rất khắt khe về truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh đó, yêu cầu của người tiêu dùng về minh bạch thông tin đối với các sản phẩm là vô cùng lớn.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực cà phê, vấn đề truy xuất nguồn gốc bước đầu mới nhận được sự quan tâm từ chính quyền và doanh nghiệp trong vài năm gần đây. Hệ thống mã số vùng trồng mới được thí điểm tại 8.500 hộ trồng cà phê tại Di Linh (tỉnh Lâm Đồng) vào giữa năm 2019. Một số công ty đã áp dụng truy xuất nguồn gốc nhưng vẫn ở dạng truyền thống mà chưa ứng dụng cộng nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) và blockchain. Việc này cũng tương tự đối với nhiều nhóm ngành hàng sản phẩm nông sản của Việt Nam.
Để hỗ trợ hàng hóa nông sản của Việt Nam, Chính phủ Australia tài trợ Dự án “Hỗ trợ truy xuất hàng hóa và phát triển xuất khẩu”. Đại diện Quỹ Châu Á cho hay, việc triển khai dự án này trên cơ sở thành công và bài học kinh nghiệm khi tiến hành truy xuất nguồn gốc cho thanh long của Việt Nam, để đáp ứng nhu cầu mở rộng của các doanh nghiệp Việt Nam và để thực hiện tốt Quyết định 100/QĐ-TTg ngày 19/1/2019 của Thủ tướng Chính phủ về triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương mại điện tử cho các sản phẩm thuộc Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), trong đó, trước hết sẽ tập trung vào 5 nhóm ngành hàng có tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam gồm: Cà phê, tiêu, xoài, hàng gốm sứ và hàng mây tre lá.
Mục tiêu của dự án là hỗ trợ doanh nghiệp truy xuất nguồn gốc hàng hóa theo tiêu chuẩn quốc tế - đây là xu hướng ngày càng được khách hàng trong và ngoài nước yêu cầu. Bên cạnh đó, hỗ trợ doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí để có các chứng chỉ/giấy phép; giúp doanh nghiệp quản lý sản xuất tốt hơn; hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại để tăng doanh số và lợi nhuận bán hàng.
Truy xuất nguồn gốc hàng hóa bằng công nghệ blockchain góp phần củng cố, tạo dựng niềm tin với khách hàng, cũng như gây dựng thương hiệu và gia tăng giá trị nông sản
Theo các chuyên gia, việc ứng dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc góp phần củng cố thương hiệu và gia tăng giá trị của sản phẩm OCOP, tạo dựng niềm tin với khách hàng, cũng như tăng tính cạnh tranh của sản phẩm ở thị trường trong nước và quốc tế, đẩy mạnh liên kết giữa các vùng sản xuất trên cả nước với các nước trên thế giới, hình thành mạng lưới toàn cầu cho các sản phẩm OCOP. Đẩy mạnh xuất khẩu dựa trên nền tảng công nghệ còn góp phần gia tăng thu nhập cho người nông dân.
Theo kế hoạch, dự án được triển khai trong 2 năm 2020 và 2021. Trên cơ sở của các nhóm ngành hàng trên, dự án cũng sẽ đề xuất triển khai đến 13 dòng hàng xuất khẩu nông sản chủ lực của Việt Nam và đầy đủ các sản phẩm khác thuộc Chương trình OCOP đang được triển khai ở khắp 63 tỉnh, thành trên cả nước.
Phát triển thị trường cho các sản phẩm đã được truy xuất cũng là một trong những nội dung triển khai của dự án. Theo đó, dự án sẽ kết nối với các chuỗi bán lẻ online và offline. Kết hợp bán hàng với các hãng hàng không trên cơ sở chương trình OCOP quốc gia. Hỗ trợ tham gia hội chợ trong nước và quốc tế. Xây dựng ứng dựng và trang web bán hàng sử dụng thực tế ảo tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI).
Hiệp định EVFTA dự kiến sẽ được Quốc hội họp về việc phê chuẩn trong Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV. EU sẽ bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lí của Việt Nam (chủ yếu là nông sản) được coi là “cánh cửa mở” cho xuất khẩu nông sản Việt Nam sang thị trường EU, nhưng điều đó chỉ thành hiện thực khi các doanh nghiệp Việt Nam vượt qua được hàng rào kỹ thuật của một trong những thị trường có tiêu chuẩn chất lượng khắt khe nhất thế giới hiện nay. Một trong các hàng rào kỹ thuật đó là quy tắc xuất xứ.
Trong tương lai, các quy định về truy xuất nguồn gốc của các nước xuất khẩu hàng hóa ngày càng chặt chẽ và khắt khe hơn. Truy xuất nguồn gốc đang là một yêu cầu ngày càng trở nên phổ biến với hàng hóa xuất khẩu sang EU, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thực phẩm. Do đó, các doanh nghiệp, hợp tác xã phải tuân thủ minh bạch thông tin và nguồn gốc xuất xứ sản phẩm. Hiện nay, các phương tiện truy xuất nguồn gốc điện tử như: QRCode, blockchain… sẽ hỗ trợ rất tốt cho hàng hóa Việt tránh bị làm giả, làm nhái. Và khi minh bạch được thông tin, việc bôi nhọ hay cạnh tranh không lành mạnh sẽ ít rủi ro hơn vì hàng hóa Việt đã có bằng chứng cụ thể.
Mai Quỳnh
