Tác dụng hữu ích của cây bồ bồ

Đặc điểm của cây bồ bồ

Cây bồ bồ có tên khoa học Adenosma indianum (Lour.), thuộc họ hoa mõm chó (Scrophulariaceae), tên gọi khác là cây nhân trần, tuyến hương lam, chè nội, hoắc hương núi, nhân trần hoa đầu, chè đồng, chè cát

Cây bồ bồ thuộc dạng thân thảo, sống nhiều năm, thân mọc thẳng, chiều cao từ 20 – 60cm. Thân cây hình trụ, đơn hoặc phân nhánh, bên ngoài có nhiều lông.

Lá cây bồ bồ màu xanh, hình bầu dục hoặc hình trái xoăn, mọc cách, so le, mặt trên và dưới đều có lông tơ. Mép lá hình răng cưa, vò nhẹ thân và lá thấy có mùi thơm, gân nổi rõ ở mặt dưới, cuống ngắn.

Hoa của cây bồ bồ mọc thành cụm ở trên ngọn hoặc ở kẽ lá, màu tím, có hình dáng gần giống với cái chuông. Đài hoa có 5 răng, quả nang nhãn có dạng hình trứng, nhỏ, chiều dài chỉ từ 3mm – 4mm. Hạt cây bồ bồ màu vàng.

Cây phát triển từ hạt, cây con thường mọc chồi vào khoảng tháng 3 – 4 và ra hoa kết quả sau 2 tháng. Bồ bồ phát tán hạt ra xung quanh và tồn tại để nảy mầm vào mùa xuân sang năm. Quả già cũng là lúc cây bắt đầu tàn lụi và chết.

Các bộ phận dùng làm thuốc của cây bồ bồ là thân, cành, hoa đã phơi khô.

Cây thường được thu hoạch lúc cây đang ra hoa, thông thường là vào mùa hạ. Cây được chặt sát gốc đem về rửa sạch, rải trong bóng râm cho khô từ từ hoặc có thể đem sấy.

Cây bồ bồ có thể thấy nhiều ở Việt Nam và một số nước khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia. Tại nước ta, cây chủ yếu mọc ở các tỉnh vùng trung du Bắc Bộ như Thái Nguyên, Bắc Giang, Phú Thọ, ...

Cây bồ bồ là loại cây ưa sống ở nơi có nhiều ánh sáng, có thể chịu được hạn mức độ nhẹ, chủ yếu mọc hoang dã ở bờ ruộng, ven đồi.

Thành phần hóa học: Cây bồ bồ chứa Saponin, Glucosid, Kalinitrat, Acid clorogenic, Acid neoclorogenic, Acid cafeic, Flavonoid, Triterpen, Tinh dầu thơm.

Theo y học cổ truyền: Cây Bồ bồ có vị cay, hơi đắng, mùi thơm, tính ôn nhẹ, quy kinh vào kinh tỳ, kinh can, kinh can, túi mật. Công năng khử phong, giải biểu, làm ra mồ hôi, lợi tiêu hóa. Cây thường dùng chữa đau bụng, sốt, cảm cúm, viêm gan vàng da, tiêu hóa kém, viêm ruột, thuốc kích thích ăn ngon cho phụ nữ sau sinh.

Bài thuốc sử dụng cây bồ bồ

Vàng da ở người viêm gan siêu vi, đầy bụng, tiểu ít, bí đại tiện

24g bồ bồ + 12g hạt dành dành + 8g đại hoàng. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị viêm gan siêu vi

63g bồ bồ sắc lấy nước đặc, chia uống 3 lần / ngày.

Trị vàng da, bí tiểu, viêm gan siêu vi mãn tính

16g bồ bồ + bạch truật + trạch tả, trư linh, phục linh mỗi vị 12g + quế chi 8g. Sắc uống mỗi ngày 2 – 3 lần.

Chữa vàng da, chân tay tê lạnh, hàn thấp

24g bồ bồ + 12g hắc phụ + 8g gừng khô + 4g quốc lão. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

Cảm nắng, thấp nhiệt, kích thích ra mồ hôi, hạ sốt.

16g bồ bồ + 20g tịch lãnh + 12g hoàng cầm + 8g thủy xương bồ + 8g mộc thông + 8g khổ thái + 6g hoắc hương + 6g xạ can + 6g liên kiều + 6g bạch đậu khấu +6g bạc hà. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

Chữa nhiễm trùng túi mật

Bồ bồ, diếp trời, uất kim mỗi vị 63g + 16g củ nghệ vàng. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị sưng đỏ và đau mắt

Bồ bồ kết hợp mã đề. Sắc uống ngày 1 lần.

Say nắng, đau đầu kèm nóng sốt

Bồ bồ kết hợp với hành trắng. Sắc uống ngày 3 lần.

Phòng ngừa và chữa cảm cúm

15g bồ bồ uống nấu uống hằng ngày.

Chữa hen suyễn

Bồ bồ kết hợp cà độc dược. Cắt sợi nhỏ, trộn chung rồi cuốn thành điều hút.

Vàng da trong bệnh viêm gan siêu vi

30g bồ bồ nấu nước uống trong ngày.

Chữa ăn không tiêu, sốt, nhức đầu, đầy bụng, đau bụng, ho

15 – 30g bồ bồ nấu nước uống trong ngày.

Ngăn ngừa tăng huyết áp

30g bồ bồ nấu với 1 lít nước uống hằng ngày,

Lợi tiểu, chữa bí tiểu, tiểu rắt, tiểu buốt

30g bồ bồ + 30g râu ngô. Sắc uống trong ngày.

Chữa viêm gan cấp gây sốt, vàng da

300g bồ bồ + 60 sinh địa + 30g trà. Bảo quản trong hũ kín, mỗi ngày lấy 30g pha uống.

Giải nhiệt, mát gan

Bồ bồ + lỗ bình Trung Quốc + hoa mã đề. Phơi khô, tán vụn, nấu uống hằng ngày.

Điều trị viêm da kèm ngứa

Bồ bồ kết hợp lá sen. Pha với mật ong và nước đun sôi để nguội uống trong ngày.

Trị mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc

30 – 60g bồ bồ nấu uống trong ngày.

Sát trùng, giảm viêm, cầm máu, thúc đẩy nhanh lành vết thương

Bồ bồ tươi giã nát đắp lên vết thương ngoài da, dùng được cho vết thương kín và hở.

Ngăn ngừa và điều trị sỏi mật, viêm túi mật

Bồ bồ kết hợp bồ công anh, râu ngô. Nấu uống thay trà hằng ngày.

Bảo vệ tế bào gan khi sử dụng bia rượu thường xuyên

Bồ bồ kết hợp tích tuyết thảo khô, hạt muồng sao. Nấu nước uống trong ngày.

Điều trị vàng da, sốt

16g bồ bồ + 12g lá vọng cách + 12g lá hoa kim thảo. Sắc nước uống ngày 1 thang trong 3 – 4 ngày.

Chữa viêm gan gây vàng da, vàng mắt cấp tính

Bồ bồ kết hợp xuyên quân, lá chè xanh. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị chán ăn, mệt mỏi, tỳ hư, sắc mặt kém

15g bồ bồ, cam khương, táo tàu, đường đỏ. Nấu nước uống, ăn táo.

Chữa giun chui ống mật

40 – 80g bồ bồ sắc uống.

Lạnh tay chân, ra mồ hôi nhiều

12g hắc khương + 24g bồ bồ + 4g cách tử. Sắc uống.

Lưu ý khi sử dụng cây bồ bồ

Người không phải cơ địa thấp nhiệt nên tránh dùng

Phụ nữ có thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc, bác sĩ trước khi sử dụng bồ bồ chữa bệnh. Sử dụng nhiều sẽ làm tăng nguy cơ bị mất sữa và làm các tuyến trong cơ thể bị xuất tiết.

Bồ bồ tương tác với cam thảo. Vì vậy tránh kết hợp hai vị này chung với nhau

Trường hợp không có bệnh về gan mật thì không nấu nước uống hàng ngày.

Không nên dùng với bệnh nhân huyết áp thấp

Do có tác dụng lợi tiểu, bồ bồ không thích hợp cho những người đang bị mất nước, tiêu chảy.

Để đạt được hiệu quả tốt nhất và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, nên tham vấn ý kiến của thầy thuốc hay các bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng.

Cây máu chó có tác dụng điều trị ghẻ lở và một số bệnh khác

Tác dụng không ngờ của cây một lá

Tác dụng hữu ích của uy linh tiên